Ingenious

A është Eridania djepi i jetës në Mars?! Ishte mes vullkaneve aktive dhe një liqeni të thellë

Shkruar nga Laert MIRAKU

A është Eridania djepi i jetës në Mars?! Ishte mes

Përshati dhe përgatiti për Liberale.al, Laert MIRAKU

Vullkanet dhe uji në Mars rreth 3.7 miliardë vjet më parë: një rajon i zbuluar që mund të ketë pasur jetë primitive.

Edhe pse Marsi është një planet gjeologjikisht pothuajse inert sot, historia e tij e hershme tregon një rrëfim tjetër. Rreth 3.7 miliardë vjet më parë, vullkanet dhe aktiviteti tektonik ishin të përhapur, të paktën në disa rajone të planetit. Ky përfundim del nga identifikimi i 63 vullkaneve të reja në një zonë specifike të Marsit, e dallueshme nga malësitë marsiane.

NDRYSHIMET NGA BRENDA. Një ekip shkencëtarësh planetar ka nxjerrë në dritë këtë veçori, duke zbuluar se peizazhi i rajonit Eridania, i vendosur në hemisferën jugore të planetit, është formuar në përgjigje të ndryshimeve brenda kores së tij, jo nga forcat e jashtme. Ky zbulim, i dokumentuar në revistën Nature, mund të luajë një rol të rëndësishëm në kërkimin e shenjave të jetës së lashtë në Mars, të kryera aktualisht nga robotët hapsinorë Curiosity dhe Perseverance të NASA-s.

Ndryshe nga Toka, Marsi nuk shfaq aktivitet vullkanik apo tektonik

Aster Cowart, një anëtar i Institutit të Shkencave Planetare, shpjegon se pellgjet e mëdha të këtij rajoni dikur strehonin një sistem liqenor të njohur si "Eridania paleolake", deri në rreth një kilometër e gjysmë të thellë në shtrirjen e tij më të madhe. Shpërthimet e zgjatura vullkanike së bashku me ujin e bollshëm mund të kenë ushqyer sistemet hidrotermale, duke ndihmuar potencialisht shfaqjen e jetës. Këto rezultate të paktën tregojnë se ku duhet fokusuar kërkimi për prova të jetës së lashtë marsiane.

"RICIKLIMI" I KORES. Ndryshe nga Toka e sotme, Marsi nuk shfaq asnjë aktivitet vullkanik apo tektonik. Për shkak se rreth gjysma e sipërfaqes së saj duket të jetë më shumë se 3.5 miliardë vjet e vjetër, "riciklimi" i kores mendohet se nuk ka ndodhur aq gjerësisht sa në Tokë, ku tektonika e pllakave nxit fenomenin duke rrëshqitur një pllakë nën tjetrën, duke shkaktuar riciklimin të materialit të sipërfaqes.

Rajoni i Eridanisë mund të përmbajë qindra shembuj të tjerë të aktivitetit vullkanik

Çuditë e Eridanisë kanë tërhequr vëmendjen e studiuesve, të cilët kanë analizuar morfologjinë dhe mineralogjinë e rajonit duke përdorur të dhëna nga sondat si Mars Global Surveyor, Mars Odyssey dhe Mars Reconnaissance Orbiter. Cowart shpjegon se spektroskopia e rrezeve gama zbuloi një përbërje të veçantë të kores, ndërsa të dhënat gravitacionale dhe magnetike treguan një densitet më të ulët dhe trashësi më të madhe se pjesa tjetër e kores marsiane, me një magnetizim intensiv unik për rajonin.

AKTIVITET INTENSIV GJEOLOGJIK. Duke identifikuar 63 shembuj të vullkanizmit që gjeneruan katër lloje të ndryshme vullkanesh, studiuesit dyshojnë se vetëm rajoni Eridania përmban qindra shembuj të tjerë të aktivitetit vullkanik, dëshmi të periudhave të aktivitetit intensiv gjeologjik në Mars rreth 3.7 - 3.5 miliardë nga vite më parë. Ne nuk e përjashtojmë mundësinë që situata të ngjashme të kenë ndodhur në zona të tjera të planetit, megjithëse ato aktualisht janë të mbuluara nga shpërthime vullkanike më të fundit.

Nëse do të kishte jetë në Mars, ajo mund të ketë lënë gjurmë ende të dukshme sot
Tektonika marsiane, e cila do të kishte krijuar këtë skenar, i referohet një "tektonike vertikale" në të cilën korja lëviz lart e poshtë, duke shkaktuar ngritje dhe ulje. Ky ishte një pararendës i tektonikës së pllakave që vëzhgojmë sot në Tokë. Rreth 3 miliardë vjet më parë, Toka kaloi një fazë të ngjashme përpara fillimit të tektonikës së pllakave që është ende aktive sot.

INFILTRIMI. Më pas, infiltrimi i sasive të mëdha të ujit në koren e tokës gjeneroi transformime minerale, duke e bërë koren më të thellë dhe më të dendur se korja e sipërme. Kjo çoi në "subduksionin" e disa zonave të Tokës, ku pjesë të kores rrëshqitën nën të tjera, duke gjeneruar lëvizje tektonike që janë ende të pranishme. Një proces i ngjashëm, megjithëse në një shkallë më të vogël, mund të ketë ndodhur në Mars, me pellgun Eridania që ndoshta ka ujë. Në thellësi, emetimet e ujërave të ngrohta të shoqëruara nga mineralet që vijnë nga korja mund të kenë krijuar mjedise të përshtatshme për zhvillimin e jetës. Nëse jeta e lashtë marsiane ekzistonte, ajo mund të ketë lënë gjurmë që qëndrojnë deri në ditët e sotme.

 

Liberale Newsroom

Poll
SHQIPENGLISH