Në zemrën e Tiranës, ku ndërtesat shumëkatëshe po sfidojnë qiellin dhe kullat luksoze lulëzojnë në çdo cep, një brez i tërë ndjen se po mbetet jashtë loje.
Çmimet e banesave në kryeqytetin shqiptar kanë arritur nivele të paarritshme për të rinjtë, ndërkohë që prania e parasë së pistë në tregun imobiliar ngre pikëpyetje të mëdha për qëndrueshmërinë e këtij zhvillimi dhe për drejtësinë sociale.
Rritje marramendëse e çmimeve
Sipas të dhënave të fundit nga Banka e Shqipërisë dhe agjencitë imobiliare, çmimi mesatar për një metër katror në zonat qendrore të Tiranës ka tejkaluar 2,000 euro, ndërsa në periferi, çmimet që dikur konsideroheshin të përballueshme, sot janë rritur me mbi 50% krahasuar me vitin 2020. Për të rinjtë që sapo kanë hyrë në tregun e punës, ky realitet është gjithnjë e më dekurajues.
“Një apartament modest prej 70 m² në një zonë periferike kërkon një investim prej të paktën 100 mijë eurosh. Edhe me një kredi 30-vjeçare, kërkohet një të ardhur mujore që shumë pak të rinj arrijnë ta sigurojnë,” thotë Erisa N., 28 vjeçe, një ekonomiste që punon në sektorin publik.
Paraja e pistë dhe fenomeni i "lavatriçes së pasurive të paluajtshme"
Një nga faktorët kryesorë që ka shtyrë çmimet në qiell është prania e kapitaleve të pakontrolluara – shpesh e lidhur me aktivitete të paligjshme. Ekspertët e ekonomisë dhe hetuesit financiarë kanë ngritur shqetësimin se tregu imobiliar shqiptar, sidomos në Tiranë, po përdoret si një mënyrë efektive për të pastruar para që vijnë nga krimi i organizuar, trafiku i drogës dhe korrupsioni.
“Ka një ndarje të qartë mes kërkesës reale dhe kërkesës së stimuluar nga paraja e zezë. Ndërtesat luksoze blihet me para në dorë, pa financim bankar, shpesh me blerës anonimë ose kompani guacka," shprehet një ekspert i pasurive të paluajtshme, i cili kërkon të mbetet anonim për arsye sigurie.
Ky fenomen jo vetëm që deformon tregun, por gjithashtu e zhvendos fokusin e ndërtimit nga banesat e përballueshme në projekte që i shërbejnë vetëm një shtrese shumë të ngushtë.
Kreditimi i vështirë dhe mungesa e politikave lehtësuese
Sistemi bankar, ndonëse i qëndrueshëm, vazhdon të ofrojë kredi hipotekore me kushte që nuk janë të përshtatshme për shumicën e të rinjve. Norma e interesit, edhe pse në rënie, ende mbetet mbi nivelin e përballueshëm për të ardhurat mesatare të brezit të ri.
Ndërkohë, institucionet shtetërore nuk kanë ofruar politika konkrete për të lehtësuar aksesin në banim për të rinjtë, ndonëse janë premtuar projekte të tilla në vitet e fundit.
“Ne kemi nevojë për një politikë kombëtare të banesave, e cila të orientojë ndërtimin dhe të vendosë rregulla të qarta për transparencën e financimit,” thekson profesori i ekonomisë Ilir Hoxha nga Universiteti i Tiranës.
Pasojat afatgjata: largimi i trurit dhe tensioni social
Nëse ky trend vazhdon, Shqipëria rrezikon jo vetëm të krijojë një krizë banimi për klasën e mesme, por edhe të përshpejtojë fenomenin e emigrimit të të rinjve të kualifikuar, të cilët nuk shohin më të ardhme në vendin e tyre.
“Nëse një i ri nuk arrin të blejë një banesë, nuk do të krijojë familje, nuk do të investojë në të ardhmen këtu. Ky është rreziku më i madh,” përfundon sociologia Elona Xhafaj.
/Liberale.al
