Lufta në Ukrainë e ka vënë zgjerimin e Bashkimit Evropian në krye të axhendës, ndërsa zyrtarët nga Ballkani Perëndimor dhe liderët e BE-së mblidhen të martën për një samit që synon të rigjallërojë procesin e zgjerimit.
Komisioni Ekzekutiv i BE-së i ka premtuar herë pas here Shqipërisë, Bosnjës, Kosovës, Malit të Zi, Maqedonisë së Veriut dhe Serbisë se ata kanë të ardhme brenda bllokut. Por përparimi i gjashtë kombeve drejt këtij objektivi ka ngecur vitet e fundit.
BE-ja pranoi për herë të fundit në vitin 2013 një anëtar të ri - Kroacinë, e cila është gjithashtu pjesë e Ballkanit. Para saj, Bullgaria dhe Rumania u bashkuan në vitin 2007. Me tërheqjen e Mbretërisë së Bashkuar në 2021, BE-ja tani ka 27 vende anëtare.
Megjithëse ndasitë mes tyre për ritmin e bisedimeve të pranimit dhe disa çështje të ndërlikuara dypalëshe mbeten, zyrtarët e BE-së mendojnë se është më e rëndësishme se kurrë që të bëhet e qartë se gjashtë vendet e Ballkanit Perëndimor i përkasin familjes evropiane, në mënyrë që ata të mos kthehen në zhgënjim dhe të kërkojnë aleatë të rinj, si në Rusi apo Kinë.
“Politika e zgjerimit është ndër tre prioritetet kryesore të liderëve të BE-së,” tha komisioneri i BE-së për Fqinjësinë dhe Zgjerimin, Olivér Varhelyi gjatë një vizite në Beograd javën e kaluar. “E vetmja zgjidhje reale afatgjatë për paqen, stabilitetin dhe prosperitetin është anëtarësimi në BE”.
Udhëheqësit e BE ranë dakord në qershor për të bërë Moldavinë dhe Ukrainën kandidate për anëtarësim dhe thanë se Gjeorgjia do të ishte një kandidaturë pasi të përmbushte disa objektiva të përcaktuara nga Komisioni Evropian.
Një muaj më vonë, BE filloi negociatat e anëtarësimit me Shqipërinë dhe Maqedoninë e Veriut pas disa vitesh vonesa. Bosnja bëri një hap të vogël në rrugën e saj për t'u bashkuar me bllokun e fuqishëm ekonomik, kur komisioni këshilloi vendet anëtare në tetor që t'i jepnin statusin e kandidatit, pavarësisht nga kritikat e vazhdueshme për mënyrën e drejtimit të vendit.
Kosova ka filluar vetëm hapin e parë, me nënshkrimin e Marrëveshjes së Stabilizim Asociimit dhe u tha se do të aplikonte për statusin e kandidatit më vonë këtë muaj.
Sekretari i Përgjithshëm i NATO-s Jens Stoltenberg këmbënguli javën e kaluar se mbështetja e Moldavisë, Gjeorgjisë dhe Bosnjës ishte vendimtare në kontekstin e luftës. Stoltenberg vuri në dukje se Bosnja, ku ndërhyrja ruse dhe tensionet etnike prej kohësh kanë krijuar destabilitet politik, është “e rëndësishme për stabilitetin në të gjithë Ballkanin Perëndimor”.
Por problemi për vendet në pritje është se BE-ja nuk i ka konsideruar ekonomitë dhe institucionet e tyre politike të gatshme për integrim në tregun e përbashkët të BE-së të tregtisë së hapur dhe idealeve demokratike perëndimore.
“Askush nuk është afër anëtarësimit në BE,” tha Luigi Scazzieri, një studiues në Qendrën për Reformën Evropiane, një institut kërkimi me qendër në Londër. “Të gjithë ata duhet të kapërcejnë pengesa thelbësore për të përmbushur kriteret e Kopenhagës, të cilat përcaktojnë standardet e BE-së për institucione të forta demokratike, një ekonomi tregu funksionale dhe aftësinë për të marrë përsipër detyrimet e anëtarësimit.”
Diskutimet në takimin e së martës në kryeqytetin e Shqipërisë, Tiranë, pritet të fokusohen edhe në efektet negative për energjinë dhe sigurinë ushqimore nga lufta e Rusisë në Ukrainë. Presidentja e Komisionit Evropian Ursula von der Leyen njoftoi mbështetje financiare për të ndihmuar vendet në Ballkanin Perëndimor të përballen me mungesat dhe çmimet më të larta.
“Ne kemi krijuar një paketë mbështetjeje për energjinë dhe të gjithë së bashku duhet të mobilizojnë të paktën 2.5 miliardë euro për rajonin," tha Várhelyi. Mosmarrëveshjet e ashpra midis Serbisë dhe Kosovës mbeten një shqetësim i madh për fuqitë perëndimore përpara samitit. Presidenti serb Aleksandar Vuçiç ka kërcënuar se do të bojkotojë samitin, për të protestuar ndaj vendimit të fundit politik të Kosovës nga kryeministri Albin Kurti.
Gjatë udhëtimit të tij në Beograd, Várhelyi i bëri të qartë Vuçiçit se do t’i duhej të harmonizonte politikat e jashtme të Serbisë me ato të BE-së, që vendi i tij të shpresojë të bashkohet me bllokun në të ardhmen. Vuçiç pretendon se dëshiron ta shohë Serbinë në Bashkimin Evropian, pavarësisht lidhjeve me Rusinë .
Megjithëse përfaqësuesit e Serbisë votuan në favor të rezolutave të ndryshme të OKB-së që dënojnë pushtimin rus të Ukrainës, Vuçiç ka refuzuar të dënojë në mënyrë eksplicite Moskën. Vendi i tij nuk i është bashkuar sanksioneve perëndimore kundër Rusisë për shkak të luftës.
“Përparimi i mëtejshëm në sundimin e ligjit është thelbësor, por nuk do të jetë i mjaftueshëm,” tha Várhelyi. “Përafrimi me politikën e jashtme të BE-së gjithashtu luan një rol shumë më të fortë se më parë. Sepse Europa është gjithashtu nën sulm.”
Ai tha se takimi i udhëheqësve në Tiranë planifikon gjithashtu të diskutojë një rritje të kohëve të fundit të emigrantëve dhe azilkërkuesve që lëvizin pa leje hyrjeje nëpër Ballkanin Perëndimor, shumica duke shpresuar të arrijnë përfundimisht në BE.
Pasi BE-ja pranoi Kroacinë në vitin 2013, procesi i zgjerimit u ngadalësua sepse zërat eurskeptikë u rritën në vendet anëtare themeluese si Gjermania, Franca, Italia dhe Holanda. Kriza e borxhit të eurozonës 10 vjet më parë, migrimi masiv në Evropë në vitin 2015 dhe referendumi i Britanisë së Madhe për Brexit në vitin 2016 kontribuan gjithashtu për të rritur shqetësimet politike në bllok, lidhur me zgjerimin e mëtejshëm.
Marrë nga AP/ Përgatiti: Liberale.al/
