Pavarësisht se cilës metrikë bëhen matjet dhe analizat, ekziston një mendim i pranuar gjerësisht se Kina është në rrugën e duhur për të përmbushur ambicien e saj për të eklipsuar SHBA-në dhe për t'u bërë një lider botëror në inteligjencën artificiale deri në vitin 2030.
Hulumtimet tregojnë se jo vetëm që superfuqia aziatike ishte prodhuesi më i madh i talenteve të AI në nivel global në 2023, por gjithashtu dominon patentat e "AI" (Inteligjenca Artificiale), duke zënë 61 për qind të origjinës globale të patentave në 2022.
Zhurma rreth aftësive të inteligjencës artificiale të Kinës është rritur më shumë këtë vit, me lëshimin e chatbotit të AI DeepSeek – një model i zhvilluar në Kinë nga talentet vendase që duket se rivalizon performancën e ChatGPT për një kosto dukshëm më të ulët.
Në fusha të tjera, megjithatë, Kina mbetet pas SHBA-së, përfshirë kërkimin me ndikim të lartë dhe numrin e modeleve të dukshme të AI që prodhon. Sipas studiuesve në Universitetin Stanford, në vitin 2023, 61 prej këtyre modeleve u prodhuan nga institucionet me bazë në SHBA dhe 21 nga ato nga Bashkimi Evropian. Në krahasim, Kina prodhoi 15.
Një dallim kryesor midis Kinës dhe SHBA-së është qëndrimi i tyre ndaj rolit që luan akademia në nxitjen e përparimeve teknologjike. Çështja është nëse mbështetja më e madhe e Kinës nga universitetet do t'i japë asaj avantazhin që i duhet për të kapur dhe kaluar rivalin e saj amerikan - apo nëse tendencat e saj nga lart-poshtë do ta mbajnë atë gjithmonë në garë të fortë.
Ambiciet e inteligjencës artificiale të Kinës siç i njohim sot datojnë që nga viti 2017, kur shteti aziatik përshkroi planin e tij për të pozicionuar teknologjinë si forcën kryesore lëvizëse të transformimit industrial. Dokumenti historik, i lëshuar nga këshilli shtetëror i Kinës, bëri thirrje në mënyrë eksplicite për krijimin e "bazave masive të inovacionit të AI" që lidhin universitetet dhe ndërmarrjet.
Sidoqoftë, në mbarë botën, kërkimi i AI po zhvillohet kryesisht në kompani private, sesa në akademi. Siç shkruan autorët e Raportit të Indeksit të AI 2024, "përshkallëzimi i shpenzimeve të trajnimit në mënyrë efektive i ka përjashtuar universitetet, tradicionalisht qendrat e kërkimit të AI, nga zhvillimi i modeleve të tyre të themelimit më të avancuar".
Pavarësisht kësaj, Kina ka nxitur të zhvillojë një ekosistem holistik, duke njohur në mënyrë eksplicite rolin jetësor që luan akademia në arritjen e qëllimeve ambicioze kombëtare të vendit. Ndërsa shteti ka mbështetur në mënyrë specifike kompanitë kryesore të teknologjisë, përfshirë Alibaba, Baidu dhe Tencent, si "kampionë kombëtarë" të AI, pritshmëria është që ky grup të punojë së bashku me universitetet.
“Në Perëndim, priremi t'i shohim kompanitë në thelb si një mjet për aksionerët dhe menaxhmentin për të fituar para," tha Rogier Creemers, një pedagog rreth studimeve moderne kineze në Universitetin Leiden. "Në Kinë, le të themi vetëm se ka një qëndrim politik paksa të ndryshëm ndaj kësaj. Kompanitë nuk kanë qëllim kryesor fitimin dhe bashkë me qeverinë kooperojnë në realizimin e qëllimeve të tyre të zhvillimit."
Ministria e Arsimit ka fjalën e fundit mbi programet që ofrohen në universitetet publike dhe zyrtarët fokusohen në sigurimin e një tubacioni adekuat të talenteve në fuqinë punëtore të industrive që i sheh si kritike për të ardhmen e vendit. Dhe për universitetet kineze, kjo është përkthyer në "investim masiv" nga shteti në programet e tyre të AI, tha Ruibin Bai, profesor dhe kreu i Grupit të Kërkimit të Inteligjencës Artificiale dhe Optimizimit në Universitetin e Nottingham Ningbo në Kinë.
"Në vitet e fundit, pothuajse të gjitha universitetet në Kinë kanë përjetuar investime të mëdha në AI. Si rezultat, ka një zgjerim dramatik në rekrutimin e stafit," tha ai. Kjo është veçanërisht e vërtetë për universitetet publike, por ato të pavarura si Nottingham Ningbo kanë përfituar gjithashtu nga grantet qeveritare, tha ai.
Në muajt e fundit, universitetet kryesore kineze kanë njoftuar planet për të zgjeruar më tej regjistrimin universitar në fusha kyçe, përfshirë kurse që lidhen me AI. Universiteti më i mirë i Kinës, Tsinghua, gjithashtu planifikon të hapë një kolegj të ri që fokusohet në "integrimin e thellë të akademisë dhe industrisë në AI".
Sfida për mësimdhënien është të vazhdojë me ritmin e shpejtë të zhvillimit që ndodh në sektorin privat – për të cilin qeveria kineze ka inkurajuar një integrim më të mirë midis universiteteve dhe industrisë. "Ndërsa kurrikulat tradicionale shpesh mbeten pas zhvillimeve të fundit...Universitetet kryesore kineze po e shkurtojnë këtë hendek përmes laboratorëve të përbashkët me kompani," tha Marina Zhang, një profesore e asociuar në Institutin e Marrëdhënieve Australi-Kinë të Universitetit të Teknologjisë në Sydney (UTS).
Një sfidë tjetër kryesore për Kinën është mbajtja e talenteve. SHBA mbeti destinacioni kryesor për talentet e nivelit më të lartë të AI për të punuar në vitin 2023, sipas MacroPolo, një grup mendimi brenda Institutit Paulson të SHBA. Megjithatë, studimi zbuloi gjithashtu se Kina prodhon më së shumti talentin e AI dhe një pjesë në rritje e saj po qëndron dhe punon në vend.
Kjo ka të ngjarë të jetë për shkak të faktorëve të shtytjes dhe tërheqjes. Rritja e reputacionit të Kinës si një qendër e fuqishme kërkimore përkoi me Iniciativën për Kinën të Donald Trump, e nisur gjatë mandatit të tij të parë presidencial në 2018, për të çrrënjosur spiunët e dyshuar kinezë në kërkimin dhe industrinë amerikane. Dhe kthimi i Trump në Shtëpinë e Bardhë tashmë ka bërë që disa studiues me ndikim të largohen nga SHBA – vendime që shpesh publikohen shumë në mediat shtetërore kineze.
Megjithatë, edhe kur studiuesit kthehen në Kinë, akademia mund të mos jetë destinacioni i tyre. Siç ndodh në të gjithë botën, universitetet kineze e kanë pasur historikisht "shumë të vështirë të konkurrojnë me industrinë për të punësuar talente të larta", tha Bai. Kompanitë private “i paguajnë universitetet, ofrojnë shtigje më të mira karriere dhe hartojnë projekte që mund të duken të fundit në një shkallë shumë të gjerë”.
/Liberale.al/
