Sekretari i Përgjithshëm i NATO-s, Jens Stoltenberg, gjatë takimit me Presidentin e SHBA Joe Biden në Shtëpinë e Bardhë në Uashington njoftoi se në vitin 2024, shpenzimet e mbrojtjes në të gjithë aleatët evropianë dhe Kanada janë rritur me 18 për qind, "rritja më e madhe në dekada".

Ai konfirmoi më tej se 23 aleatë do të përmbushin objektivin për të shpenzuar të paktën dy përqind të PBB-së për mbrojtje. Gjatë katër viteve të fundit, numri i aleatëve që përmbushën objektivin u dyfishua.

Në raportin e bërë publik së fundmi për shpenzimet e Mbrojtjes së vendeve të NATO-s (2014-2024) bëhet me dije se 23 vende nga 32 kanë arritur objektivin për shpenzimit të 2 % për mbrojtjen e aleancës.

Nga statistikat e publikuara mësohet se disa prej vendeve anëtare të Aleancës së NATO-s, Shqipëria, Gjermania, Holanda, Norvegjia dhe Turqia janë ndër ato që arritën shifrën prej 2 për qind për herë të parë.

Në raportin e bërë publik NATO përcakton shpenzimet e mbrojtjes si pagesa bërë nga një qeveri kombëtare posaçërisht për plotësojnë nevojat e forcave të saj të armatosura, ato të Aleatët ose të Aleancës. Një komponent kryesor i shpenzimet e mbrojtjes janë pagesa për armatosur  Forcat e financuara nga brenda Ministrisë së Buxheti i Mbrojtjes (MM). Forcat e Armatosura përfshijnë Forcat tokësore, detare dhe ajrore si dhe të përbashkëta formacione si Administrata dhe Komanda, Forcat e Operacioneve Speciale, Mjekësia Shërbimi, Komanda Logjistike, Komanda Hapësinore, Komanda kibernetike, etj. Ato mund të përfshijnë gjithashtu “Forcat e tjera” si trupat e Ministrisë së Brendshme, forcat e policisë kombëtare, xhandarmëria, karabinierët, rojet bregdetare etj. Në raste të tilla, shpenzimet janë përfshihen vetëm në raport me forcat që janë të stërvitur në taktika ushtarake, janë të pajisur si a forca ushtarake, mund të veprojë nën ushtrinë e drejtpërdrejtë autoritet në operacionet e vendosura dhe mund, realisht, të dislokohen jashtë territorit kombëtar në mbështetje të një force ushtarake. Gjithashtu, shpenzimet për Forcat e tjera të financuara nga  buxhetet të ministrive të tjera përveç MM-së përfshihet në shpenzimet e mbrojtjes.

Nga 1.35 në vitin 2015, Shqipëria ka shpenzuar në 2024 2.03% të Prodhimit të Brendshëm Bruto (PBB) – për mbrojtjen.

Veç kuotës që Shqipëria e ka të detyrueshme për të kontribuar në buxhetin ushtarak të NATO-s, ajo ka për detyrim të forcojë mbrojtjen e sigurisë së brendshme, duke investuar për qëllime ushtarake, të modernizimit të ushtrisë me armë e logjistikë bashkëkohore.

Në raport tregohet se vendi jonë ka arritur objektivin e vendosur për shpenzimet e pajisjeve të mbrojtjes duke kaluar 20% e vendosur nga NATO.

Vendi është renditur i treti me 47,8 %.

Shpenzimet e Shqipërisë shkojnë në 47.7 % për operacionit dhe mirëmbajtjen, 36.6 % për personelin.

Pjesa tjetër ndahet mes infrastrukturës dhe mjetet e tonazhit të rëndë.

Një ndryshim i dukshëm nga viti 2023, ku shpenzimet ndaheshin në 46.6 % në personel dhe 22.0 % në operacione dhe mirëmbajtjen e shpenzimet e tjera.

Sa i takon infrastrukturës, ajo kapte vetëm 11.4 % të buxhetit total të harxhuar, dhe 20 % tjetër shkonte për mjetet e tonazhit të rëndë.

Vetë Sekretari i Përgjithshëm i NATO-s, Jens Stoltenberg, theksoi se fakti që 23 vende e përmbushin objektivin – i cili u vendos 10 vjet më parë – “tregon se aleatët evropianë dhe Kanadaja me të vërtetë po përparojnë dhe po ndërmarrin pjesën e tyre të përgjegjësisë së përbashkët për të na mbrojtur të gjithëve në aleancën e NATO-s”.

“Kjo është rritja më e madhe në dekada”.

Është gjithashtu hera e parë që aleatët jo-amerikanë e përmbushin objektivin mesatarisht, pasi NATO-ja është e prirur të theksojë atë pjesë të shpenzimeve të mbrojtjes si provë për kritikët e SHBA-ve, veçanërisht nga Partia Republikane, të cilët po bëjnë thirrje për ndarje më të drejtë të barrës mes të dyve anët e Atlantikut.

Polonia kryeson grafikun me 4.12 për qind, e ndjekur nga Estonia (3.43 për qind), SHBA (3.38 për qind), Letonia (3.15 për qind) dhe Greqia (3.08 për qind).

Kanadaja, Belgjika, Luksemburgu, Sllovenia dhe Spanja janë ndër shpenzuesit më të ulët.

Analiza e modelit të shpenzimeve të Shqipërisë tregon se ndërsa buxhetet po rriteshin përpara pushtimit rus të Ukrainës në shkurt 2022, pushtimi i Moskës ndaj fqinjit të saj duket se ka qenë një katalizator për investime të mëtejshme në mbrojtje.