Pas Luftës së Parë Botërore, shumica e monarkive europiane u shfuqizuan. Kur Europa i shfuqizoi, ose nisi t'i shfuqizonte ato, ironikisht, i solli vendin tonë një Princ për ta qeverisur (Princ Vidi).
Shqipëria mes dy luftrave botërore “kthehet” para Revolucionit Francez duke ia besuar sistemin e saj qeverisës një monarkie absolute.
Gjithsesi, kanë mbetur në vitin 2024 dymbëdhjetë monarki në Europë. Shtatë janë mbretëri: Danimarka, Norvegjia, Suedia, Mbretëria e Bashkuar, Spanja, Holanda dhe Belgjika. Tri janë principata: Andorra, Lihtenshtajni dhe Monako.
Luksemburgu është dukat dhe Vatikani është monarki teokratike, zgjedhore, e qeverisur nga Papa.
Debati sot është: Demokracia funksionon më mirë në një republikë apo monarki?
Brezat e rinj po shfaqin ndoshta më pak dëshirë që institucioni i monarkisë të vazhdojë. Por në të njëjtën kohë, nuk ka ndonjë shtysë të fortë për të zëvendësuar këto institucione aty ku ato kanë mbetur, që më tepër sot duken si honorofike.
Familjet mbretërore kanë kaluar jo pak skandale, por shumë mbretëri europiane kanë arritur t'i përballojnë stuhitë deri më sot. Popullariteti i anëtarëve brenda familjeve mbretërore, nganjëherë, është luhatur shumë. Sidoqoftë, monarkia si institucion në Europë, ka mbijetuar gjatë dekadave të fundit.
Opinionet pozitive dhe negative për monarkinë si institucion pasqyrojnë deri diku qëndrimet ndaj familjes mbretërore aktuale. Në shumë raste, mbështetja për institucionin mund të jetë më e lartë se mbështetja për Mbretin ose Mbretëreshën.
Gjatë mbretërimit të Mbretëreshës, opinionet britanike mbi monarkinë u rritën dhe u ulën pas skandaleve aktuale.
Në sondazhin më të fundit të YouGov në prag të kurorëzimit të mbretit Charles III, vetëm 58% thanë se Britania duhet të vazhdojë të ketë një monarki. Përqindja ka filluar të bjerë, duke marrë parasysh se 65% e britanikëve besonin se vendi duhet të mbetet një monarki në vitin 2020.
Në Suedi, popullariteti i mbretit Carl XIV Gustaf është zbehur dhe gati 29% e të anketuarve në një sondazh të vitit 2017 thanë se ai duhet të tërhiqej. Princesha e Kurorës Victoria, nga ana tjetër, fitoi më shumë mbështetje dhe sondazhet e zgjedhin atë vazhdimisht si mbretëroren e preferuar të Suedisë.
Fqinji i Suedisë, Norvegjia, ka kaluar pjesën e saj të telasheve. Princesha Martha Louise u largua nga detyrat mbretërore në vitin 2022 dhe koha e marrjes së vendimit u konsiderua e rastësishme. Në shtator të atij viti, 17% e norvegjezëve kishin një opinion më të ulët për familjen mbretërore përgjithësisht popullore, me pothuajse të gjithë të anketuarit që përmendën princeshën dhe të dashurin e saj shaman si arsye.
Skandalet e fundit kanë tronditur monarkinë edhe në Danimarkë, ku miratimi i familjes mbretërore ka qenë vazhdimisht rreth 80%. Në vitin 2022, sondazhet treguan se vetëm 69% kishin një pikëpamje të favorshme për familjen mbretërore.
Vendet nordike - Danimarka, Norvegjia dhe Suedia - janë të njohura për demokracinë dhe qytetarët e tyre të lumtur. Edhe pse këto vende renditen gjithmonë lart në vlerat liberale, shumë nga qytetarët e tyre çuditërisht shprehin pikëpamje të favorshme për monarkitë e tyre.
Popullariteti i familjes mbretërore ka rënë edhe në Holandë, një tjetër vend me një opinion të ulët për monarkinë. Megjithëse shumica ende e mbështet monarkinë, shifrat janë shumë më të ulëta se në vende si Danimarka apo Norvegjia. Në sondazhin më të fundit të Statista në 2023, 55% e holandezëve mbështetën monarkinë si institucion.
Por opinionet e favorshme nuk shprehen domosdoshmërisht kudo në Evropë - as në çdo kohë. Në Spanjë, shumica e spanjollëve mbështetën një referendum për monarkinë në vitin 2018. Monarkia spanjolle ka përjetuar skandale të mëdha gjatë viteve të fundit. Ish-mbreti Juan Carlos, i cili abdikoi në vitin 2014, është përfshirë në disa skandale. Dyshimet për mashtrim nuk kanë ndihmuar në përmirësimin e pozicionit të monarkisë, edhe nëse Mbreti aktual nuk ka qenë i përfshirë drejtpërdrejt.
Belgët kishin ende besim te monarkia në sondazhin më të fundit në 2017. Gati 60% e belgëve thanë se donin të ruanin monarkinë. Megjithatë, shumica e njerëzve mendojnë se monarkia është shumë e shtrenjtë dhe belgët duan që ta mbajnë atë thjesht si një institucion ceremonial.
Koha do të tregojë nëse monarkitë europiane do të mbijetojnë edhe shumë gjatë.
