A mundet Lawrence Wong, kryeministri i Singaporit, të mbikëqyrë rritjen e mëtejshme pas 60 viteve mrekulli?
Që nga pavarësia pothuajse 60 vjet më parë, Singapori është kthyer në një fener prosperiteti. Në një pjesë të botës ku statusi me të ardhura mesatare është normë, qytet-shteti aziatik është tani vendi më i pasur, për mijëra milje larg në çdo drejtim. Me rreth 88,000 dollarë, PBB-ja e saj për person është dyfishuar në terma realë gjatë 20 viteve të fundit.
Pavarësisht metamorfozës së vendit që nga pavarësia në vitin 1965, DPM Wong tha se Singapori mbetet “një ishull shumë i vogël në një botë të madhe dhe të rrezikshme, e cila do të bëhet më e rrezikshme në vitet e ardhshme”. Kur iu kërkua të tregonte se çfarë shpresonte të ishte trashëgimia e tij, DPM Wong u kthye në pikën që përmendi në fillim: se mbijetesa e Singaporit kishte qenë gjithmonë e pamundur dhe nuk do të merrej kurrë si e mirëqenë. "Ajo që ka ndodhur në 60 vitet e fundit nuk ka qenë asgjë më pak se një mrekulli," tha ai.
Në momentin e pavarësisë së tij në 1965, vendi ishte i varfër po aq sa Afrika e Jugut ose Jordania. Por ndërsa bota e shikon globalizimin me skepticizëm në rritje, balancimi i politikës së brendshme të Singaporit kundër rolit të tij si një qytet global bëhet më i ndërlikuar. "Normat e vendosura po gërryhen," thotë Lawrence Wong, kryeministri i ardhshëm i Singaporit, duke folur për The Economist. “Njerëzit po kërkojnë për “kushineta” të reja, por rendi i ri nuk është vendosur ende. Mendoj se (perspektiva ) do të jetë e çrregullt për disa vite, ndoshta një dekadë ose më gjatë.”
DPM Wong diskutoi një sërë temash që shtrihen nga gjeopolitika globale deri te politikat ekonomike dhe sociale të Singaporit. Në fillim të intervistës, The Economist përmendi karakterizimin e mëparshëm të Singaporit nga DPM Wong si “kombi i pamundur që realizoi një mrekulli".
Duke diskutuar se si Kina e sheh vendin e saj në botë dhe rivalitetin e saj me SHBA-në, DPM Wong tha se në ndërveprimet midis vendeve të mëdha dhe të vogla, "vendi i madh shpesh nuk e kupton se sa imponues është". Kjo vlen edhe për SHBA-në, e cila ndan lidhje të rëndësishme ekonomike me fqinjin e saj jugor, Meksikën. Si një shtet i vogël, Singapori i kushton vëmendje të madhe mënyrës sesi i drejton marrëdhëniet me fuqitë më të mëdha, siç kanë theksuar shumë nga politikanët e tij.
The Economist përmendi një fjalim të mbajtur nga DPM Wong në një dialog në SHBA në tetor 2023, në të cilin ai pohoi se Singapori nuk është as pro Kinës dhe as pro Amerikës. DPM Wong shpejtoi të përsëriste të njëjtën vërejtje: Singapori është thjesht pro Singaporit.
“Singapori angazhohet në bashkëpunim thelbësor si me Kinën ashtu edhe me SHBA-në, dhe megjithëse rivaliteti i tyre vazhdon, shumë politikanë vendas e kanë bërë të qartë se Singapori nuk e sheh nevojën për të zgjedhur një anë”, tha ai. Duke vënë në dukje se e drejta ndërkombëtare është "shkëmbi" i politikës së jashtme të Singaporit, The Economist përmendi ndarjen në Këshillin e Sigurimit të Kombeve të Bashkuara dhe moszbatueshmërinë e traktateve kryesore, siç është Konventa e Kombeve të Bashkuara për të Drejtën e Detit.
Kur u pyet nëse e drejta ndërkombëtare ishte ende një "spirancë e besueshme" për politikën e jashtme, DPM Wong pranoi se shumë konventa të së drejtës ndërkombëtare janë "nën presion të jashtëzakonshëm", por tha se Singapori "nuk ka alternativë tjetër".
Si një shtet i vogël, Singapori varet nga një rend ndërkombëtar i bazuar në rregulla për të mbrojtur interesat e tij, i cili ishte parimi udhëzues pas sanksionimit të Rusisë në vitin 2022”.
“Nga ana e tij, Singapori ka bërë punë të konsiderueshme diplomatike për të forcuar rendin ndërkombëtar, bazuar në rregulla. Edhe nëse komuniteti ndërkombëtar nuk është aq i përkushtuar ndaj këtyre idealeve, Singapori do të vazhdojë të nxjerrë në pah rëndësinë e tyre”.
"Këto instinkte të racës janë shumë primare, janë shumë emocionuese dhe mund të nxiten në çdo moment në kohë." Tema e intervistës më pas preku politikat e brendshme të Singaporit, me një nga pyetjet e para në lidhje me përdorimin e modelit CMIO (kinez, malajz, indian, të tjerë).
Kur u pyet nëse kjo ishte e nevojshme dhe nëse Singapori mund të bëhej një shoqëri "post-racore", DPM Wong u përgjigj se “ne jemi gjithashtu shumë realistë për këto gjëra", duke treguar për kulmin e incidenteve të lidhura me racën gjatë pandemisë Covid-19.
The Economist vuri në dukje se brezat e rinj të Singaporit janë rritur vetëm duke njohur një Singapor të suksesshëm ekonomikisht dhe mund të kenë mendësi të ndryshme nga paraardhësit e tyre. DPM Wong vuri në dukje se tre paraardhësit e tij "kënduan dy, nëse jo tre himne të tjerë kombëtarë", duke aluduar në kohën kur Singapori ishte pjesë e perandorisë britanike, japonezëve dhe Malajzisë.
Megjithatë, ndryshe nga ata të lindur para pavarësisë, DPM Wong nuk ka pasur kurrë nevojë të këndojë himnin kombëtar të një vendi tjetër. DPM Wong tha se shumë nga vlerat dhe parimet që mbështesin shoqërinë e Singaporit janë "të ngulitura thellë brenda meje".
Ai përmendi udhërrëfyesin e Singaporit përpara si një mënyrë për të ndihmuar Singaporianët të parashikojnë ëndrrat e tyre për të ardhmen e Singaporit dhe të punojnë drejt arritjes së tyre. DPM Wong e bëri të qartë besimin se "politika në Singapor ka evoluar dhe do të vazhdojë të evoluojë". Duke e përshkruar elektoratin si "me arsim të lartë, shumë të sofistikuar, shumë dallues me mënyrën se si votojnë", ai vuri në dukje se ekziston një dëshirë e fortë për zëra alternativë në parlament, edhe nëse shumica do të dëshironte që Partia e Veprimit Popullor (PAP) të formonte qeveria.
Lee Kuan Yew tha në mënyrë të famshme se kushdo që qeveris Singaporin duhet "të ketë atë hekur brenda tij", tha The Economist për DPM Wong. DPM Wong u pyet nëse ai gjithashtu ka "hekur brenda" vetes.
Po ashtu, ai u përgjigj nëse mendon se ka "bindjen" për të marrë "vendime të vështira" kur i vjen shtytja apo nëse mendon se ato kanë të drejtë, edhe nëse nuk janë më të njohurit. Kur të merren ato vendime, ai gjithashtu do t'u shpjegojë Singaporitëve pse ato konsiderohen si të nevojshme.
The Economist e pyeti nëse DPM Wong mund të "adresonte shqetësimin" se liderët e shumtë të 3G që mbeten në kabinet, si kryeministri në largim Lee Hsien Loong, do të pengonin ekipin 4G që "të gjente me të vërtetë zërin e tij dhe të ushtronte autoritetin". DPM Wong theksoi se ai "(vlerëson) ministrat më me përvojë" dhe do të donte që ata "të vazhdojnë të kontribuojnë në mënyra të ndryshme".
Ai vuri në dukje se paraardhësit e tij gjithashtu mbajtën kryesisht ministrat e kabinetit të mëparshëm pas betimit të tyre. Për kryeministrin Lee, në veçanti, DPM Wong tha se "rrjetet që ai ka ndërkombëtarisht do të jenë shumë të vlefshme".
Vende të tjera mund të rifreskojnë plotësisht kabinetet e tyre pas një tranzicioni të lidershipit, por në Singapor, mbajtja e pjesës më të madhe të ekipit origjinal është një "traditë e kahershme" që Singapori e ka gjetur "të paçmuar", tha DPM Wong.“Dhe misioni im është ta mbaj këtë mrekulli për aq kohë sa të mundem. Dhe të sigurohem që pika jonë e vogël e kuqe të shkëlqejë sa më gjatë që të jetë e mundur." /Përgatiti: Liberale.al/
