Debati për inteligjencën artificiale shpesh përqendrohet te një hipotezë që shumë njerëz i tremben kur e imagjinojnë: se softuerët mund të zëvendësojnë njerëzit në punët që ata kryejnë, duke i realizuar ato në mënyrë më efikase dhe me kosto më të ulët për kompanitë. Më rrallë, diskutohet mundësia që mes atyre punëve, të jenë edhe ato që kryhen nga njerëzit që drejtojnë këto kompani dhe, menaxhojnë punët e të tjerëve.
Megjithatë, mund të supozohet se për disa aktivitete tipike të drejtorëve të përgjithshëm, si marrja dhe komunikimi i vendimeve të vështira, planifikimi i shpenzimeve ose identifikimi i trendeve të reja në treg, paanshmëria dhe këmbëngulja e inteligjencës artificiale mund të jenë cilësi të dobishme. Edhe shumë menaxherë besojnë këtë: 47% e tyre mendojnë se roli i CEO-ve duhet të automatizohet, ose të paktën të zvogëlohet, sipas një raporti të vitit 2023 nga EdX, një platformë e zhvilluar nga menaxherë të Harvardit dhe MIT.
Puna e drejtorëve është gjithashtu shumë e paguar: 290 herë më shumë se ajo e një punëtori të zakonshëm në SHBA, sipas një vlerësimi nga Instituti i Politikave Ekonomike. Kjo sugjeron se zëvendësimi i drejtorëve me inteligjencën artificiale mund të sillte një ulje të ndjeshme të kostove.
Megjithatë, ka pak të dhëna se si do të performonte inteligjenca artificiale gjeneruese – softëare që krijon tekste, imazhe dhe video duke imituar punën njerëzore – në pozita drejtuese. Një eksperiment i madh me 344 pjesëmarrës, përfshirë studentë, të sapodiplomuar dhe menaxherë bankash, u zhvillua nga një grup kërkimor në Shkollën e Biznesit të Universitetit të Kembrixhit nga shkurti deri në korrik të vitit 2024.
Grupi zhvilloi një lojë që simulonte situatat me të cilat përballet një CEO i një kompanie të madhe amerikane të automobilave dhe matte cilësinë e zgjedhjeve të tij sipas disa parametrave. Simulimi përdorte modele matematikore të bazuara në të dhëna reale të tregut dhe faktorë të ndryshëm, si tendencat ekonomike dhe ndikimi i pandemisë. Çdo raund përfaqësonte një vit fiskal të kompanisë.
Qëllimi i lojës ishte të qëndronte sa më gjatë pa u shkarkuar nga një këshill administrativ virtual, duke maksimizuar vlerën e aksioneve të kompanisë. Zgjedhjet e katër pjesëmarrësve njerëzorë – dy studentët më të mirë dhe dy menaxherët më të mirë – u krahasuan me ato të marra në të njëjtën simulim nga GPT-4o, një model i avancuar i gjuhës nga OpenAI.
Rezultatet ishin të befasishme. Zgjedhjet e CEO-ve “artificialë” ishin vazhdimisht më të mira se ato të pjesëmarrësve njerëzorë: GPT-4o arriti të maksimizonte rentabilitetin tre raunde më shpejt se pjesëmarrësit më të mirë njerëzorë. Megjithatë, kishte një problem: inteligjenca artificiale u shkarkua më shpejt se njerëzit.
Shkaku ishte që, përballë ngjarjeve të papritura si kolapsi i tregjeve gjatë pandemisë, pjesëmarrësit njerëzorë kishin adoptuar strategji afatgjata dhe më të kujdesshme, që reduktuan rreziqet pa humbur fitime. Ndërsa GPT-4o arriti rezultate më të mira në fillim, ajo mbeti e bllokuar në një mentalitet optimizimi afatshkurtër. Rritja dhe rentabiliteti përmirësoheshin, por një goditje e papritur në treg ndërpreu serinë pozitive.
Për çudi, edhe ndër menaxherët njerëzorë, ata më të mirë tentonin të humbisnin intuitën dhe vizionin afatgjatë në raste të tilla, duke u shkarkuar më shpejt. Ata dhe GPT-4o, sipas kërkuesve, kishin të njëjtin problem: shumë besim në një sistem që shpërblen fleksibilitetin dhe vizionin afatgjatë, ashtu siç shpërblen ambicien agresive.
Në një eksperiment tjetër, gazetarët raportuan se chatbot-i Claude tregoi ide dhe strategji të ngjashme me ato të CEO-ve të vërtetë, por me më shumë kujdes ndaj çështjeve si pushimet nga puna dhe marrëdhëniet me klientët. Megjithatë, ai kishte disa mangësi, si mungesa e aftësive personale dhe marrëdhëniesh që janë të rëndësishme për motivimin e punonjësve dhe për komunikimin me investitorët dhe këshillin e administratës.
Në fund, kërkuesit e Kembrixhit sugjerojnë se përdorimi i inteligjencës artificiale në pozita drejtuese mund të përmirësojë ndjeshëm proceset e vendimmarrjes dhe produktivitetin, por ato vendime duhet ende të merren nga njerëzit, për shkak të aftësive që AI ende nuk i ka, si intuita, gjykimi strategjik afatgjatë, etika dhe empatia. Gjithashtu, zëvendësimi i plotë i drejtorëve me inteligjencën artificiale mund të krijonte probleme ligjore dhe përgjegjësie për vendimet që mund të dëmtojnë kompanitë.
/Liberale.al
