Polis

LIBERAL QUOTES/ “Ligjet dhe institucionet sado efikase duhet të reformohen ose shfuqizohen nëse janë të padrejta” - Nga John Rawls

Shkruar nga Aranit Muraçi

LIBERAL QUOTES/ “Ligjet dhe institucionet sado efikase duhet të

Teoria politike e amerikanit John Rawls bazohet në eksperimentin e mendimit të "pozitës origjinale", në të cilën individët do të hartonin një shoqëri të drejtë që vijon të fshihet pas një "velloje injorance". Njerëzit nuk mund ta dinë nëse lindnin të pasur apo të varfër, homoseksualë apo të drejtë, të zinj apo të bardhë – dhe kështu secili do të jetë i motivuar të realizojë një shoqëri që do të pranohej si e drejtë. Ky është një liberalizëm i bazuar në reciprocitet dhe jo në egoizëm apo altruizëm. Sipas "parimit të ndryshimit" të Rawls-it, pabarazitë do të lejoheshin vetëm për aq kohë sa ato promovonin interesat e më pak të avantazhuarve.

Liberale ka përzgjedhur në rubrikën e përjavshme “Liberal Quotes” John Rawls, marrë nga vepra e tij “Teoria e Drejtësisë”

Drejtësia është virtyti i parë i institucioneve shoqërore, siç është e vërteta e sistemeve të mendimit. Një teori sado elegante dhe ekonomike duhet të refuzohet ose të rishikohet nëse është e pavërtetë; po kështu ligjet dhe institucionet sado efikase dhe të mirëorganizuara duhet të reformohen ose shfuqizohen nëse janë të padrejta. Çdo person ka një paprekshmëri të bazuar në drejtësi, të cilën as mirëqenia e shoqërisë në tërësi nuk mund ta kapërcejë. Për këtë arsye drejtësia mohon që humbja e lirisë për disa të korrigjohet nga një e mirë më e madhe e ndarë nga të tjerët. Ano nuk lejon që sakrificat e imponuara për disa të tejkalohen nga shuma më e madhe e avantazheve që gëzojnë shumë të tjera. Prandaj në një shoqëri të drejtë liritë e qytetarisë së barabartë merren si të vendosura; të drejtat e siguruara nga drejtësia nuk i nënshtrohen pazareve politike apo llogaritjeve të interesave shoqërore.”

“A Theory of Justice”, librin historik i vitit 1971 i Rawls, ekonomisti dhe filozofi Daniel Chandler dëshiron ta ringjallë për një epokë të re. Me veprën e tij “Të Lirë dhe të Barabartë”, Chandler argumenton se qasja e Rawls, e cila kombinon një respekt liberal për të drejtat dhe dallimet individuale me një theks egalitar mbi drejtësinë, mund të jetë "baza për një politikë progresive që është vërtet transformuese".

Chandler, një shkrimtar i kthjellët dhe elegant, ka një ndjenjë të sinqertë eksitimi që nxit argumentin e tij. Njerëzit mund të mos bien dakord për shumë gjëra, thotë Chandler, por "veli i injorancës" na inkurajon të gjejmë një pikënisje të pranueshme reciprokisht. Nëse nuk e dimë se në çfarë komuniteti kemi lindur, duhet të dëshirojmë një “pluralizëm të arsyeshëm”. Ne gjithashtu duhet të dëshirojmë që shteti “të ruajë kushtet që janë bazë për lirinë dhe barazinë tonë si qytetarë”.

Si shembull, Chandler ngre çështjen e mprehtë të fjalës së lirë. Fjalimi "politik, moral dhe fetar" "është integral për të zhvilluar ndjenjën tonë se çfarë është e drejtë dhe si të jetojmë," shkruan ai, prandaj meriton mbrojtje të fortë. Por meqenëse disa fjalime, të tilla si reklamat, “nuk kanë rol kuptimplotë” për të na ndihmuar të kuptojmë se si të bëjmë një jetë të mirë, një fjalim i tillë mund të jetë i kufizuar. Ideja është të balancohen liritë individuale dhe grupore me nevojën për bashkëjetesë paqësore.

Shteti duhet të mbrojë të drejtat e homoseksualëve për të mos u diskriminuar – edhe pse shteti nuk mund të detyrojë askënd apo ndonjë grup të miratojë marrëdhëniet e homoseksualëve. Chandler, i cili është homoseksual, sugjeron se premisimi i të drejtave të homoseksualëve për t'i bërë të gjithë të bien dakord për çështjen e moralit është një humbje energjie: "Për disa njerëz kjo" - besimi se homoseksualiteti është një mëkat - "është pjesë e besimit të tyre dhe jo argumenti i arsyetuar do t'i bindë ata të kundërtën."

Sado mbresëlënëse që janë recetat e tij, parada e tyre e pafund duket emocionuese. Asnjë filozofi nuk është aq e aftë për të shtrydhur mundësitë e pafundme që vijnë nga një realitet që rezervon kaq shumë paqartësi dhe dilema për njerëzimin.

 

Liberale Newsroom

Poll
SHQIPENGLISH