Para agimit në malësitë indoneziane dhjetëra staf kuzhine janë duke punuar shumë duke përgatitur vakte falas për më shumë se 3,000 nxënës shkollash në qytetin indonezian të Warungkiara.
Nga ora 3 e mëngjesit, ndërsa jashtë bie shi, punonjësit mbërrijnë në një kuzhinë në një ndërtesë njëkatëshe për të copëtuar dhe gatuar qindra kilogramë fruta, perime, oriz dhe vezë. Rreth orës 7 të mëngjesit, kur fëmijët e qytetit nisin të shkojnë në shkolla, kuzhina është gati për të filluar shpërndarjen e ushqimeve për nxënësit.
Kuzhina e Warungkiara është një projekt pilot. Mijëra të tilla do të shpërndahen në të gjithë vendin duke filluar këtë muaj si pjesë e programit kryesor të Presidentit Prabowo Subianto për të ofruar drekë falas për të gjithë fëmijët e shkollës dhe nënat shtatzëna.
I zbatuar plotësisht, ai do të jetë një nga programet më të mëdha në botë të vakteve falas, duke arritur më shumë se 82 milionë njerëz me një kosto të vlerësuar prej 28 miliardë dollarë në vit.
Kjo është një shumë që pritet të rëndojë financat tashmë të lëkundura të qeverisë së Indonezisë . Por Prabowo, i cili mori detyrën në tetor, e ka promovuar programin si një zgjidhje për të përmirësuar ushqyerjen e fëmijëve dhe për të nxitur ekonomitë lokale – dhe ai shpreson se do të ketë një efekt të valëzuar në rritjen dhe zhvillimin ekonomik në vendin e katërt më të populluar në botë.
"Ky është një investim afatgjatë në kapitalin njerëzor," tha Dadan Hindayana, kreu i agjencisë kombëtare të ushqyerjes së sapokrijuar, e cila do të mbikëqyrë programin e vakteve falas.
“Fëmijët që nuk kanë parë kurrë vakte të balancuara do të shijojnë [vakte të tilla] të paktën një herë në ditë, çdo ditë. Kjo do të ndikojë në rritjen e tyre”, tha ai për Financial Times në një intervistë në Xhakartë.
Dadan tha gjithashtu se programi do të rrisë produktivitetin në të gjithë Indonezinë pasi qeveria rrit burimin e produkteve ushqimore. Kjo mund të ndihmojë Prabowo të përmbushë objektivin ambicioz për të nxitur rritjen vjetore nga 5 për qind në 8 për qind – megjithëse ekonomistët thonë se nevojiten edhe reforma dhe investime të tjera.
Prabowo premtoi dreka falas gjatë fushatës zgjedhore, por premtimi u hodh poshtë nga kritikët si një masë populiste. Megjithatë, të tjerë thonë se ka përfitime reale, veçanërisht për shëndetin e fëmijëve dhe performancën akademike.
Stufat e vonuara - rritja dhe zhvillimi i dëmtuar i fëmijëve nga ushqimi i dobët dhe infeksionet e përsëritura - ka qenë një problem në Indonezi për dekada të tëra. Të dhënat e qeverisë tregojnë se prevalenca e ngecjes ka rënë nga 37 për qind në 2013 në 21.5 për qind në 2023, por mbetet një problem me ndikim afatgjatë.
OECD thotë se ngecja mund të çojë në dëmtime të qëndrueshme të aftësive fizike dhe njohëse, si dhe në disavantazhe për shëndetin, jetëgjatësinë, aftësitë dhe punën. OECD thotë se kequshqyerja e foshnjave ka kontribuar në performancën e dobët të arsimit në shkollat fillore: në vitin 2022 si në vitet e mëparshme, studentët indonezianë performuan dukshëm më keq se mesatarja e OECD-së në matematikë, lexim dhe shkencë.
Programi i drekës falas, së bashku me përpjekjet e tjera, "do t'i përgatisë më mirë fëmijët për të mësuar dhe për t’u rritur", tha OECD në një raport në nëntor.
Projekti pilot në Warungkiara, një qytet me 66,000 banorë, filloi pak përpara se Prabowo të fitonte zgjedhjet presidenciale të shkurtit dhe ilustron llojin e ndikimit social dhe ekonomik.
Drejtuar nga një ekspert i quajtur Indonezia Food Security Review, i cili këshillon qeverinë se si të zbatojë programin në nivel kombëtar, projekti pilot ka punësuar rreth 50 njerëz duke përfshirë kuzhinierë, shoferë dhe pastrues. Ku shpërndahet ushqime në 20 shkolla, gjashtë ditë në javë. Një nutricionist ndihmon në hartimin e vakteve.
Pahmi Idris, menaxheri i kuzhinës, tha se projekti pilot kishte krijuar vende pune lokale dhe ka rritur të ardhurat për stafin që më parë ishin amvise, të papunë ose që punonin në sektorin informal. I gjithë prodhimi merret nga fermerët dhe furnizuesit vendas, tha Pahmi.
"Vendasit që më parë nuk kishin të ardhura tani punojnë këtu," tha ai për FT. Fermerët, shitësit me pakicë dhe shitësit e vegjël në qytet kanë parë të ardhurat e tyre të dyfishohen dhe fermerët po zgjerohen për të përmbushur kërkesat e kuzhinës, shtoi ai.
“Me kalimin e kohës, shkalla e mungesave ka ardhur duke u ulur. Kjo gjithashtu ndikon në procesin e të mësuarit”, tha Iswah Ismatullah, drejtor në shkollën e mesme islame Himmatussalam, e cila ka 109 nxënës.
Drejtuesi i shkollës fillore Atmaja, tha se disa nxënës marrin një pjesë të vakteve falas në shtëpi për ta ndarë me vëllezërit e motrat ose prindërit e tyre, shumica e të cilëve janë fermerë ose bëjnë punë të çuditshme.
Kuzhina Warungkiara shihet si pikë referimi për shtrirjen kombëtare të programit, por zgjerimi në arkipelagun e gjerë prej 17,000 ishujsh do të përballet me shumë sfida.
Indonezisë do t'i duhet të shmangë grackat që shihen në Indi, e cila drejton aktualisht programin më të madh në botë të vakteve falas, duke u kujdesur për 118 milionë studentë. Zyrtarë të qeverisë indiane dhe të tjerë thonë se programi është keqmenaxhuar në disa vende.
Ngritja e kuzhinave, sigurimi i ushqimit dhe shpërndarja në disa ishuj të largët mund të jetë gjithashtu e vështirë. Dadan nga agjencia kombëtare e të ushqyerit tha se qeveria mund të përdorë policinë, ushtrinë dhe organizatat joqeveritare për të ndihmuar. Indonezia planifikon të krijojë gati 30,000 kuzhina, secila duke u shërbyer rreth 3,000 nxënësve dhe studentëve, kur programi të arrijë në shkallë të plotë deri në vitin 2027.
“Ky është një program masiv që do të ketë nevojë për përfshirjen e të gjitha palëve,” tha ai. Një tjetër pengesë e madhe janë financat. Kostoja totale prej 28 miliardë dollarësh pritet të përfshijë ngritjen e kuzhinave dhe kosto të tjera operacionale. Indonezia ka buxhetuar 71 trilion Rp (4 miliardë dollarë) për vitin e parë të programit, por zgjerimi i tij do të testojë fuqinë fiskale të Xhakartës. Agjencitë e vlerësimit thonë se më shumë huamarrje mund të dëmtojnë vlerësimin e kreditit të vendit.
"Përhapja graduale e programit të vakteve falas mund të shtojë disa presione të fundit mbi financat e qeverisë së Indonezisë," tha Thomas Rookmaaker, kreu i Azi-Paqësorit në Fitch Ratings. Në një vizitë të fundit në Kinë , Prabowo nënshkroi një marrëveshje me Pekinin për të mbështetur financimin për programin, megjithëse qeveritë nuk dhanë detaje.
Çdo tendosje fiskale është një shqetësim i largët në Warungkiara. Eneng, e cila punon në kuzhinën pilot, tha se programi kishte ndihmuar në rritjen e të ardhurave të familjes së saj. "Kjo (kuzhina] ndihmon vërtet. Gratë këtu më parë nuk kishin të ardhura. Tani që po punojmë këtu, ne mund të ndihmojmë burrat dhe fëmijët tanë," tha ajo, duke qëruar hudhrat së bashku me gratë e tjera në përgatitje për vaktet e ditës.
“Sa i përket fëmijëve tanë, ne jemi të sigurt se do të hanë ushqime të shëndetshme. Kjo u jep prindërve edhe paqe mendore.”
Përgatiti: Liberale.al
