Quhet "përtypje mendore": kthimi shumë shpesh te problemet dhe vështirësitë nuk ndihmon në gjetjen e një zgjidhjeje, por çon në përkeqësim të ankthit.
Në anglisht quhet "overthinking", që në shqip mund ta përkthejmë si “mendime të tepërta” ose "përtypje mendore": Është tendenca për të përsiatur mbi mendime dhe vështirësi negative, duke iu kthyer atyre pa pushim. Nuk është një zakon i shëndetshëm dhe nuk ndihmon për të gjetur një zgjidhje për problemet që na mundojnë: përkundrazi, zakonisht vazhdimi i të menduarit për to i zmadhon vështirësitë dhe na bën të humbasim perspektivën e duhur në të cilën duhet t'i kornizojmë.
Pra, si mund t'i menaxhojmë momentet e vështira, pa humbur nga sytë asnjë aspekt të tyre, dhe në të njëjtën kohë duke mos rënë viktimë e këtij zakoni dekurajues që na bën të zhytemi në pakënaqësinë tonë?
ÇFARË DO TË DO TË THONË RUMINIM MENDOR
Termi "ruminim" vjen nga procesi i tretjes së kafshëve barngrënëse, të cilat pasi kanë gëlltitur një sasi të caktuar foragjere, largohen për ta tretur atë, në një proces që mund të zgjasë shumë orë. Në mënyrë të ngjashme, edhe ne njerëzit, kur kemi një problem ose vështirësi "të vështirë për t'u tretur", fillojmë të mendojmë mbi të, ta shqyrtojmë atë nga çdo këndvështrim dhe të planifikojmë të gjitha strategjitë e mundshme për një zgjidhje të mundshme. Megjithatë, kur ky proces analize zgjat shumë dhe nuk ndalemi së menduari, flasim për "mendim të tepruar": mendimet negative nuk na ndihmojnë të shohim qartë, por na ngarkojnë me ankth, shqetësim dhe pesimizëm të tepruar.
Kjo është arsyeja pse termi "përtypje mendore" ka një konotacion negativ dhe ngjall imazhin e një faze të gjatë të humorit të keq, pesimizmit dhe negativitetit. Në psikologji, të menduarit e tepërt nuk është domosdoshmërisht një patologji, por bëhet e tillë kur krijon shqetësime të prekshme në jetën e përditshme.
SI DHE PSE NDODH MIRËMENDIMI
Zakoni i përtypjes mendore është më i zakonshëm tek njerëzit introvertë, tek ata që vuajnë nga stresi, tek perfeksionistët, tek ata që vuajnë nga vetëvlerësimi i ulët dhe tek ata që ndihen të pasigurt për veten dhe për veprimet e tyre ose edhe në mesin e atyre që kanë pësuar ngjarje traumatike. Mendja e tepruar është më e zakonshme në mesin e atyre që kanë pësuar trauma në të kaluarën. Natyrisht, secili prej nesh në një moment e ka gjetur veten në situata ku nuk e dimë se në cilën anë të kthehemi dhe ta braktisim veten ndaj analizave tepër pesimiste të realitetit: është e rëndësishme të sigurohemi që këto faza të mos zgjasin shumë dhe të mos na bëjnë të humbasim perspektivën e përgjithshme mbi realitetin, e cila zakonisht është shumë më pak negative sesa e imagjinojmë. Të shpenzosh shumë kohë për të rimenduar të shkuarën ose duke u ndjerë në ankth për të ardhmen nuk është mënyra më e mirë për t'u marrë me të tashmen, dimensionin e vetëm të kohës në të cilin kemi mundësinë konkrete që të kemi ndikim. Prandaj është e drejtë të analizojmë me kujdes një situatë, por më pas duhet të zgjedhur një kurs veprimi dhe zbatimi i saj në praktikë: kjo mund të mos jetë më e mira e mundshme, por është gjithmonë e mundur të rregullosh kursin gjatë rrugës.
SIMPTOMAT E TË MENDUARIT TË TEPRUAR
Si mund t'i dallojmë simptomat e të menduarit të tepruar tek vetja dhe te të tjerët? Një simptomë e përgjumjes mendore është tendenca për t'u përqëndruar shumë në një problem, shpesh në një vështirësi të vetme, dhe në emocionet negative që rrjedhin prej tij, deri në pikën e fiksimit. Në një kohë të shkurtër do të përfundojmë të ndihemi të mbërthyer në spiralen e këtij mendimi, si në një rrugë pa krye ku nuk do të jemi në gjendje të lëvizim, aq më pak të shkojmë drejt një zgjidhjeje të mundshme; dhe në këtë labirint mendor do të përfundojmë duke u ndjerë gjithnjë e më keq.
PASOJAT E MENDIMIT TË TEPËRT
Përveçse nuk na çon drejt zgjidhjeve të problemeve që na shqetësojnë, përtypja mendore ka edhe efekte negative në shëndet. Mendimi i tepërt shpesh sjell me vete ankth të tepruar, tendencë për depresion, mendime ndërhyrëse dhe obsesive dhe mund të shoqërohet me çrregullime të të ngrënit. Siç ndodh shpesh kur mendja nuk është e qetë dhe në ekuilibër, i gjithë organizmi preket nga ndryshime të sistemit imunitar, sistemit kardiovaskular dhe gastrointestinal, nga të parët që somatizojnë stresin e tepërt.
SI T'I THEMI NDAL "INFLACIONIT" TË MENDIMEVE
Antidoti i parë për të menduar shumë është veprimi. Nëse kuptojmë se jemi shumë të munduar nga një problem dhe zgjidhja për të nuk është e arritshme, përpiqemi t'i përkushtohemi një aktiviteti të këndshëm që thith mendjen tonë dhe thyen rrethin vicioz të shqetësimit. Aktiviteti fizik në natyrë, në këtë rast, është një kurë e vërtetë. Në shumë raste, pas një shëtitjeje ose një seance në palestër, zgjidhja e problemit tonë do të shfaqet spontanisht në mendjen tonë.
- Ne neutralizojmë faktorët nxitës: përpiqemi të dallojmë se cilët elementë janë në gjendje të shkaktojnë stuhi mendimesh negative dhe përpiqemi t'i bllokojmë ato sapo të vijnë në mendje.
- Le të përqendrohemi te zgjidhjet: në vend që të vazhdojmë të gjurmojmë të gjitha aspektet e problemit, le të përpiqemi të gjejmë zgjidhjen dhe vetëm atëherë të kërkojmë mënyra për ta zbatuar atë.
- Ne praktikojmë vëmendjen: mësojmë të ndërgjegjësohemi se kush jemi në të vërtetë dhe mësojmë disa teknika për të mbajtur nën kontroll ankthin: po meditimit, ushtrimeve të frymëmarrjes, jogës dhe shëtitjeve në heshtjen e natyrës, për të rizbuluar vetë lidhjen me ne.
- Ne i pranojmë kufizimet tona dhe nuk përpiqemi të ruajmë kontrollin mbi çdo aspekt të çdo situate.
- Të rrethohemi me njerëz me karakter diellor dhe pozitiv: ata do të na ndihmojnë kur pesimizmi përpiqet të na pushtojë.
/Përgatiti: Liberale.al/
