Çmimi Nobel në Fiziologji ose Mjekësi 2024 u është dhënë shkencëtarëve amerikanë Victor Ambros dhe Gary Ruvkun për punën e tyre shkencore në mikroARN.
Puna e tyre ndihmoi në shpjegimin se si funksionojnë gjenet tona brenda trupit të njeriut dhe se si kjo krijon indet e ndryshme të trupit të njeriut.
Çdo qelizë në trupin e njeriut përmban të njëjtin informacion gjenetik të papërpunuar, të mbyllur në ADN-në tonë.
Por qelizat e kockave, qelizat nervore, qelizat e lëkurës, qelizat e bardha të gjakut, qelizat e zemrës dhe shumë të tjera secila e përdorin kodin gjenetik në mënyra të ndryshme e shumë të specializuara.
Komiteti Nobel e përshkroi punën e tyre si një "zbulim novator [që] solli një parim krejtësisht të ri të rregullimit të gjeneve që doli të ishte thelbësor për organizmat shumëqelizorë, përfshirë njerëzit".
Ambros, 70 vjeç, ishte personi i parë që klonoi mikroRNA në vitin 1993, me Ruvkun, 72 vjeç, pas zbulimit të tij në 2000.
Ambros, i cili aktualisht është profesor i shkencave natyrore në Shkollën Mjekësore të Universitetit të Massachusetts, ishte pjesë e Universitetit të Harvardit në atë kohë. Ruvkun, tani profesor i gjenetikës në Shkollën Mjekësore të Harvardit, ishte në Spitalin e Përgjithshëm të Massachusetts.
"Të gjithë menduan se problemi kryesor në rregullimin e gjeneve ishte zgjidhur," tha Olle Kämpe, nënkryetari i Asamblesë së Çmimit “Nobel”.
Kjo ka ndryshuar në dekadat e fundit dhe studiuesit tani e dinë se gjenomi njerëzor kodon për më shumë se 1000 mikroARN, sipas Çmimeve Nobel.
"Si studiues, ne kemi një shpjegim shumë më të mirë se si funksionojnë qelizat," tha Kämpe.
Nuk është ende e qartë se si zbulimi i mikroRNA mund të zbatohet në mjekësi, por duket se mund të ketë ndikim në luftë me sëmundje të vështira si kanceri, sëmundjet kardiovaskulare dhe çështje të tjera shëndetësore.
Çmimet Nobel u krijuan nga shpikësi suedez Alfred Nobel, i cili vdiq në 1896. Nga viti 1901 deri në vitin 2023, janë dhënë 114 çmime Nobel në Fiziologji ose Mjekësi. Trembëdhjetë nga 227 fituesit ishin gra.
Çmimi i mjekësisë vitin e kaluar iu dha biokimistes hungarezo-amerikane Katalin Karikó dhe imunologut amerikan Drew Weissman për punën e tyre në teknologjinë e mRNA që ndihmoi në vaksinat COVID-19.
Karikó dhe Weissman bënë zbulime kritike në lidhje me ARN-në, që mundësoi prodhimin e shpejtë të vaksinave të cilat synonin të luftonin koronavirusin SARS-CoV-2, pas pandemisë globale në 2020.
Çmimet Nobel 2024, për përparimet në fizikë, kimi, ekonomi, letërsi dhe drejt paqes, do të shpallen gjatë gjithë javës.
Laureatët e Nobelit do të marrin çmimet e tyre në një ceremoni që do të zhvillohet në Suedi në muajin dhjetor.
Përgatiti: Liberale.al
