Në pritjen e gjatë të anëtarësimit, zgjerimi i BE-së ka ngecur për vendet e tjera pas pranimit të Kroacisë në vitin 2013. Por a duhet të kenë dilema për të ardhmen që i pret vendet aspirante ku bën pjesë edhe Shqipëria?
Zgjerimi më i madh në historinë e BE-së ndodhi në vitin 2004 kur 10 vende kryesisht të Evropës Lindore dhe Qendrore përmbushën ambiciet e kahershme për t'u bashkuar me bllokun. Shumë prej tyre po dilnin nga dekadat e sundimit komunist dhe kishin shpresa se bizneset e rritura do të lulëzonin në një mjedis të sipërmarrjes së lirë.
2004 ishte një vit transformues në historinë e Bashkimit Evropian, me zgjerimin e vetëm më të madh të bllokut duke e çuar anëtarësimin në 25 shtete, në atë kohë. Për shumicën e 10 vendeve të reja - kryesisht kombet e Evropës Qendrore dhe Lindore - ishte një revolucion politik dhe social, pasi ata dolën nga dekadat e sundimit komunist dhe u larguan nga ndikimi i Moskës, duke përqafuar një të ardhme të lidhur me demokracinë e Evropës Perëndimore. Ai vit gjithashtu hapi derën për krijimin e mijëra bizneseve në anëtarët e rinj të BE-së.
20 vjetori i zgjerimit të BE-së që hapi horizonte të reja biznesi
Ndër ata që përfitonin nga mundësitë e reja ishte MADARA Cosmetics, një prodhues organik i përkujdesit ndaj lëkurës dhe kozmetikës me bazë në Letoni.
"Ne vendosëm të përqendrohemi në natyrën nordike lokale për kërkimin e përbërësve aktivë, sepse këtu është zemra jonë," kujton Lotte Tisenkopfa-Iltnere, bashkëthemeluese e MADARA.
Gunta Sulte, CEO e kompaniaë MADARA, thotë se anëtarësimi i ka dhënë biznesit një potencial të madh rritjeje: "Të jesh pjesë e BE-së që nga dita e parë do të thoshte frymëzim për themeluesit e kësaj kompanie; kur thanë se kjo do të jetë një kompani globale."
Me qendër në Riga, MADARA filloi aktivitetin në 18 vjet më parë në një apartament të vogël me vetëm një grusht njerëzish. Bimët dhe pemët lokale ishin disa nga përbërësit kryesorë për produktet e tyre.
“I preferuari im është uji i thuprës sepse ashtu si uji i thuprës është një traditë shumë e veçantë nordike”, thotë Lotte Tisenkopfa-Iltnere. “Kur bëmë studimin qelizor, në fakt kuptuam se uji i thuprës që i bënte pemët të ringjallen në pranverë kishte efekte shumë të krahasueshme, efekte të ngjashme me qelizat e lëkurës”.
Duke përfituar sa më shumë nga tregu i vetëm të qenit pjesë e tregut të përbashkët evropian ndikon në të gjitha aspektet e biznesit, nga ndërkombëtarizimi deri te paketimi. Është shumë më e lehtë të eksportosh, të bësh tregti, të bësh marrëveshje, sepse rregullorja kozmetike është "homogjene" në të gjithë BE-në, thotë Lotte. "Kjo na redukton punën për etiketimin, për departamentet ligjore, për departamentin e cilësisë... Mund të imagjinohet se çfarë situate e vështirë do të ishte nëse çdo vend do të kishte një rregullore të ndryshme."
"MADARA përfaqëson shumë mirë llojin e kompanive dhe sipërmarrjes që u shfaqën në mesin e viteve 2000 me vendet baltike që u bashkuan me BE," - shpjegoi kreu i CEO, Gunta Sulte.
Gunta zbuloi se Madara është zgjeruar në Evropë dhe më gjerë, pjesërisht falë tregtisë elektronike. "Gjatë viteve të fundit ne kemi patur kërkesë shumë në rritje për formula të pastra por edhe funksionale në tregjet perëndimore. Jemi rritur me shpejtësi në Francë dhe Gjermani. Vitin e kaluar në Francë kemi hyrë në më shumë se 200 dyer të reja me pakicë," thotë ajo.
Një tendencë rritëse 20-vjeçare
10 vendet që iu bashkuan Bashkimit Evropian në vitin 2004 kanë dëshmuar një rritje të konsiderueshme ekonomike. Kostot e tregtisë kanë rënë dhe zinxhirët e furnizimit janë integruar më mirë - si për vendet e reja anëtare, ashtu edhe për vendet ekzistuese të BE-së. Dhe BE-ja vazhdon të zgjerohet; Bullgaria dhe Rumania u bashkuan në 2007, Kroacia në 2013. Statusi i kandidatit u është dhënë nëntë vendeve të tjera, përfshirë Shqipërinë, Serbinë dhe Ukrainën.
Republika Çeke ishte një tjetër anëtare e 'grupit të 2004' dhe shitësi me shumicë i fotovoltaikëve me bazë në Pragë Raylyst Solar është kompania me rritje më të shpejtë në Evropë, sipas listës “FT 1000” të këtij viti. Gjermania është tani tregu më i madh i Raylyst, thotë menaxheri i saj i marketingut Michal Petřek:
"Tregu i vetëm është shumë vendimtar për ne. Lëvizja e lirë e produkteve na ndihmon të jemi më të shpejtë, pa taksa në kufi, çka e bën gjithçka më të lirë dhe në fund punësojmë shumë njerëz nga vendet e huaja, përfshirë gjermanë dhe italianë."
Drejt një ekonomie të gjelbër
Rritja e kërkesës për energji të rinovueshme në Evropë, e nxitur nga tranzicioni e lëndët djegëse fosile, i lejoi Raylyst të raportonte rritje vjetore të kompleksit prej mbi 800 përqind midis 2019 dhe 2022, sipas Michal Petřek.
"Ky treg është i suksesshëm sepse ne duhet të bëjmë një transformim të infrastrukturës sonë energjetike dhe në fakt termocentralet fotovoltaike ofrojnë një mundësi shumë interesante për të bërë këtë decentralizim të rrjeteve tona," thotë ai.
Anëtarësimi në BE në vitin 2004 ishte një ndryshim i lojës për Letoninë dhe Republikën Çeke dhe shtetet e tjera anëtare, duke ndikuar në krijimin dhe rritjen e bizneseve të reja apo edhe të modeleve të reja të biznesit.
