Çfarë është lumturia? Pasuri, fuqi, inteligjencë apo mjafton të kesh pamje tërheqëse? Duhet të kesh gjithashtu qindra miq, mbështetjen e familjes? Nëse i keni të gjitha, me siguri lind sërish një problem.

Në fund të fundit, sado i pasur të jesh, mund të jesh më i pasur. Sado që të mësoni, gjithmonë mbetet diçka më shumë për të ditur. Dhe sado të bukur që të jeni, dikush mund të mendojë se nuk jeni edhe aq tërheqës. Pra, nëse kërkon të jesh më i lumtur, a mund të ndihesh ndonjëherë plotësisht i lumtur?

Këto janë dilemat e mëdha që e nxitën filozofin Immanuel Kant t’i japë kuptim lumturisë.

Problemi me lumturinë, argumenton Kanti, është se "lumturia është një koncept kaq i papërcaktuar sa që çdo qenie njerëzore dëshiron ta arrijë atë, por askush kurrë nuk mund të thotë se e ka arritur atë që dëshiron në të vërtetë". Kjo ndodh sepse të gjithë elementët që ne mendojmë se përbëjnë lumturinë janë empirikë dhe të përcaktuar qartë. Të gjitha ato që ne mendojmë se na bëjnë të lumtur – paratë, shëndeti, dashuria – janë të fundme dhe mund të jenë gjithmonë pak më të mira. Sipas asaj që thekson Kant, ne kurrë nuk mund të shpresojmë të "arrijmë tërësinë e një sërë pasojash që në fakt janë të pafundme".

Për shembull, nëse kërkojmë shëndet, do të përjetojmë stres gjatë përpjekjes për ta mbajtur ose përmirësuar atë? Nëse duam të jemi të pasur, si ndikon "shqetësimi, zilia dhe ngacmimi" që do t'i sjellim vetes duke kërkuar vazhdimisht një pasuri më të madhe? Nuk ka asnjë moment kur mund të themi se kemi përmbushur kriteret e të qenurit i "pasur". Ne nuk mund të arrijmë kurrë "shëndet" ose "urtësi" - sepse gjithmonë del një kodër më e lartë për t'u ngjitur.

Megjithatë ideja e lumturisë është "një e tërë absolute, një maksimum mirëqenie, në gjendjen aktuale të gjithsecilit dhe në çdo të ardhme". Të jesh i lumtur, në kuptimin abstrakt, nuk lejon pakënaqësi apo shqetësim. Por kjo është pikërisht ajo nga e cila përbëhet bota empirike. Si e tillë, ne nuk mund të ndërtojmë një kështjellë lumturie në një tokë ranore dhe botë kalimtare.

Kanti besonte se ishte e gabuar të ndiqje lumturinë. Përkundrazi, ne duhet t'i trajtojmë të gjitha gjërat që mendojmë se çojnë në lumturi si "këshilla" - jo domosdoshmërisht si gjëra për të cilat duhet të përpiqemi t’i arrijmë medoemos. Do të ishte gabim të merrnim vendime të rëndësishme për jetën, sepse mendojmë se ato do të na ofrojnë lumturi. Në fund të fundit, lumturia është vetëm një "ideal i imagjinatës", thotë Kant. Kjo nuk do të thotë se paratë, dashuria dhe shëndeti nuk ofrojnë kënaqësi, ose se ato nuk mund të na bëjnë të lumtur në një shkallë të caktuar. Por për Kantin, ato thjesht "promovojnë mirëqenien".

Në vend që shprehjen "të jesh i lumtur" ta kthejmë në një imperativ të domosdoshëm (d.m.th. diçka që duhet të bëjmë në jetë), sipas Kant do të ishte më mirë të ndiqnim një jetë duke vepruar mirë dhe me moral. Kjo për shkak se, për Kantin, e drejta dhe e gabuara kanë përgjigje të përcaktuara dhe është e lehtë të kuptohet kur kemi kryer një veprim moral - ose jo.

Të paktën një pjesë e kritikave të Kantit ndaj "lumturisë" ka të ngjarë të drejtohej ndaj sistemeve etike që filluan në Britani, domethënë utilitarizmit, i cili pohon se e drejta dhe e gabuara përcaktoheshin nga kënaqësia (ose lumturia) që arrinin. Ndryshe, Kanti argumentoi se lumturia nuk mund të arrihet kurrë. Por, e drejta dhe e gabuara mund të jenë.

Megjithë reputacionin e tij në histori (ishte shpesh obsesiv dhe i veçantë), Kanti nuk ishte koprrac puritanist. Ai shpesh organizonte darka, ishte besnik dhe i vëmendshëm ndaj miqve të tij dhe madje i la shërbëtorit të tij një shumë jashtëzakonisht të madhe parash në testament.

Megjithëse ai besonte se lumturia e kësaj bote, e bazuar në sendet materiale kalimtare, ishte e pamundur të arrihej, Kant mendonte se mund të ketë ndonjë lumturi metafizike - ose hyjnore - pas vdekjes. Në fakt, ai argumentoi se ky besim ishte një parakusht për të qenë moral. "Argumenti i tij moral" për Zotin pohon se nëse nuk do të kishte ndonjë shpresë të ardhshme për lumturi, në përpjesëtim të duhur me veprimet tona të mira, atëherë nuk ka asnjë përgjigje racionale për pyetjen, "pse duhet të shqetësohemi për moralin?"

Ka shumë të vërteta në atë që shkroi Kanti. Lumturia ekziston gjithmonë në mendje si një qëllim abstrakt - një ideal për të cilin duhet të përpiqemi vazhdimisht. Megjithatë, ajo më tepër mungon kur e kërkojmë më shumë ose kemi etje për të. Lumturia shpesh vlerësohet vetëm në prapavijë - dhe zakonisht është diçka krejtësisht e ndryshme nga koncepti i lumturisë që ekziston në imagjinatën tonë.

Përgatiti: a.m/ Liberale.al/