Shqipëria nuk është përfshirë në studim, dhe as vendet e tjera të rajonit tonë përveç Turqisë, por tendenca është e qartë, ja si paguhen punonjësit në vende të ndryshme të Europës
Nga paga mesatare bruto që merr një person në Evropë përfshihen katër skenarë, si statusi martesor dhe fëmijët. Llogaritja e pagës bruto që gjithsecili çon në shtëpi është një çështje shumë komplekse që ndryshon, në varësi të variablave të ndryshëm si për shembull nëse jeni çift apo jo dhe nëse keni fëmijë. Sigurisht, varet edhe nga fakti se sa fitoni, pasi normat e taksave janë progresive në shumë vende.
Si llogariten fitimet neto. Fitimet neto nxirren nga fitimet bruto duke zbritur kontributet e sigurimeve shoqërore dhe taksat mbi të ardhurat e punonjësit dhe duke shtuar shtesat familjare në rastin e familjeve me fëmijë.
Të dhënat e Eurostat për vitin 2023 përfshin të gjitha vendet anëtare të BE-së, tre vende të EFTA-s dhe një vend kandidat për në BE, Turqia.
Skenari i parë: Personi beqar pa fëmijë
Skenari i parë shqyrton një person beqar pa fëmijë që fiton 100% të pagës mesatare. Midis 31 vendeve evropiane të përfshira, raporti i të ardhurave mesatare vjetore neto ndaj fitimeve mesatare bruto ndryshonte ndjeshëm, duke u luhatur nga 60.1% në Belgjikë në 85.9% në Qipro, me mesataren e BE-së që qëndron në 68.8%.
Përveç Qipros, punonjësit në Zvicër (81.4%), Estoni (81.1%) dhe Çeki (80%) gjithashtu çojnë në shtëpi të paktën katër të pestat e pagave të tyre bruto.
Alex Mengden, Analist i Politikave Globale në Fondacionin e Taksave, i tha Euronews Business se faktori kryesor që mban të lartë raportin neto ndaj të ardhurave bruto në Zvicër është konkurrenca intensive e taksave lokale midis kantoneve dhe komunave.
Krahas Belgjikës, Lituanisë, Gjermanisë, Rumanisë dhe Danimarkës, raporti i të ardhurave që çojnë punonjësit në shtëpi ra nën 65%.
Ndër katër ekonomitë kryesore të BE-së, Spanja ishte vendi më e favorshëm për beqarët pa fëmijë, me individët që mbajnë 77.9% të pagave të tyre bruto. Kjo e dhënë krahasohet me 72.5% në Francë dhe 72.3% në Itali.
Pagat vjetore neto brenda BE-së treguan ndryshime të konsiderueshme, duke filluar nga 9,355 Euro në Bullgari në 49,035 Euro në Luksemburg, me mesataren e BE-së që arrin në 28,217 Euro.
Të ardhurat vjetore bruto në BE ishin mesatarisht 41,004 Euro, duke rezultuar në një diferencë prej 12,787 Euro ndërmjet të ardhurave bruto dhe neto.
Kur përfshihen vendet kandidate të EFTA-s dhe BE-së, Zvicra del si një vend me fitime neto vjetore prej 85,582 Euro, ndërsa Turqia renditet në fund me 8,968 Euro, duke zbritur edhe poshtë Bullgarisë.
Skenari i dytë: Çifti me dy paga por pa fëmijë
Raporti i të ardhurave mesatare neto vjetore ndaj fitimeve mesatare bruto për një çift me dy paga pa fëmijë është shumë i ngjashëm me atë të një personi beqar pa fëmijë, me pak ndryshime të vogla. Si shembull, një çift me dy paga por pa fëmijë çuan në shtëpi 56,359 euro nga një e ardhur bruto prej 81,732 euro në BE, duke rezultuar në një raport neto ndaj bruto prej 69%.
Skenari i tretë: Çifti me një pagë dhe me dy fëmijë
Raportet e pagave për çiftet me fëmijë rriten ndjeshëm në krahasim me familjet pa fëmijë, pavarësisht nëse familja përbëhet nga një person beqar apo një çift. Ky raport varionte nga 70.4% në Rumani në 109.3% në Sllovaki, me një mesatare të BE-së prej 82.7%. Tre vendet nordike - Norvegjia, Danimarka dhe Finlanda - ishin ndër pesë vendet e fundit, secila me një raport nën 76%.
Në BE, një çift me një pagë dhe me dy fëmijë çuan në shtëpi një të ardhur neto prej 33,940 Euro nga një pagë bruto prej 41,043 Euro, kurse një person i vetëm pa fëmijë siguronte të ardhura neto prej 28,217 Euro.
Pse çiftet me fëmijë çojnë më shumë të ardhura në shtëpi?
Diferenca prej 5,723 Euro në fitimet neto kryesisht rrjedh nga dy faktorë: çifti merr 1,846 Euro ndihma familjare dhe, më e rëndësishmja, paguan 3,764 Euro më pak tatime mbi të ardhurat.
Megjithatë, kjo mbështetje familjare nuk ishte e disponueshme në të gjitha vendet në listë. Turqia, për shembull, nuk ofroi asnjë ndihmesë familjare apo lehtësim tatimor, duke rezultuar në një raport pothuajse identik të pagesës në shtëpi në të gjithë skenarët. Diferenca në raportet e pagave të marra në shtëpi midis një personi beqar pa fëmijë dhe një çifti me një fitim me dy fëmijë ishte gjithashtu më pak se 5 pikë përqindje (pp) në Greqi, Norvegji, Qipro dhe Finlandë.
Fitimet neto tejkalojnë bruto në dy vende: Si?
Në Sllovaki (109.3%) dhe Çeki (102.3%), të ardhurat vjetore neto tejkaluan të ardhurat bruto për një çift me një pagë dhe me dy fëmijë. Për shembull, në Sllovaki, të ardhurat bruto arritën në 16,835 Euro, ndërsa fitimet neto ishin 18,399 Euro, duke rezultuar në një suficit 1,564 Euro. Ky ndryshim vjen kryesisht për shkak të zbatimit të një “takse negative mbi të ardhurat”, e cila ofron mbështetje financiare shtesë por nxjerr në pah edhe politikat miqësore ndaj familjes.
Në këtë skenar, përveç Sllovakisë (+33.6 pikë përqindje) dhe Çekisë (+22.3 pp), Luksemburgu (+22.7 pp), Polonia (+21.5 pp) dhe Belgjika (+19.6 pp) gjithashtu raportuan rritje në paratë e dërguara në shtëpi, krahasuar me një person të vetëm pa fëmijë.
Për të dhënë një shembull konkret, në Belgjikë, një person i vetëm pa fëmijë do të mbante vetëm 60.1% të të ardhurave të tij bruto. Në të kundërt, ky raport u rrit ndjeshëm në 79.7% për një çift me një fitim me dy fëmijë. Më saktësisht, shifrat e parave të dërguara në shtëpi ishin përkatësisht 35,604 dhe 47,238 Euro, duke rezultuar në 11,634 Euro më shumë fitime neto për çiftin me fëmijë.
Skenari i 4-të: Çift me dy paga dhe me dy fëmijë
Paga e dërguar në shtëpi për një çift me dy paga dhe me dy fëmijë varionte nga 65.7% e të ardhurave bruto në Belgjikë në 89.5% në Sllovaki. Mesatarja e BE-së ishte 73.8%, që do të thotë se një çift do të merrte 60,332 Euro nga një fitim total bruto prej 81,732 Euro.
Krahasuar me çiftet me dy paga dhe pa fëmijë, çiftet e kësaj kategorie përgjithësisht kishin raporte më të larta për të marrë në shtëpi, me përjashtim të Islandës dhe Turqisë, ku nuk kishte dallime. Diferenca ishte më pak se dy pikë përqindjeje (pp) në Greqi, Qipro, Spanjë dhe Norvegji. Ndërkohë, çiftet me dy fëmijë në Sllovaki, Poloni dhe Austri gëzonin një rritje të raportit të marrë në shtëpi prej më shumë se shtatë pikë përqindje krahasuar me ata pa fëmijë.
Tendencat kryesore dhe njohuritë mbi pagat neto dhe bruto
Familjet me fëmijë përgjithësisht përfitojnë nga raportet më të larta të të ardhurave neto ndaj bruto krahasuar me individët pa fëmijë, veçanërisht familjet me një fitim, me shumë vende që kalojnë 80%. Kjo tregon se vendet priren të ofrojnë trajtime tatimore ose përfitime më të favorshme për familjet me fëmijë dhe të ardhura të vetme. Për çiftet me dy paga dhe me dy fëmijë, raportet e të ardhurave janë përgjithësisht pak më të ulëta se sa për çiftet me fëmijë me një fitim, por më të larta në krahasim me individët beqarë.
Individët beqarë shpesh kanë raportet më të ulëta, duke reflektuar politika më pak të favorshme tatimore ose përfitime shtesë për ta. Dallimet më të mëdha në Europë ndodhin midis individëve beqarë dhe familjeve me fëmijë dhe me një pagë. Përgatiti: Liberale.al