Nga alergjitë dhe sëmundjet serioze autoimune deri tek zvogëlimi i fertilitetit, rrobat që veshim, dhe cilësia e të cilave shpesh sakrifikojmë për çmimin e lirë, janë ndoshta më të rrezikshme sesa e kuptojmë.
Me integrimin e mediave sociale në jetën tonë dhe aksesin tonë të pakufizuar në informacion nëpërmjet internetit, ne të gjithë po bëhemi gjithnjë e më të vetëdijshëm se si duhet të kujdesemi për trupin tonë. Nga ushqimet që konsumojmë, tek suplementet ushqimore bimore, që na stimulojnë, tek ushtrimet më të dobishme të fitnesit dhe produktet e kujdesit personal.
Por ka një faktor, të cilin vazhdimisht duket se e lëmë jashtë, duke e gjykuar si të parëndësishëm. Rrobat që veshim.
Shumë studime dhe artikuj paralajmërues janë botuar në lidhje me efektet shkatërruese të industrisë së modës së shpejtë në mjedis, ajo është përgjegjëse për afërsisht 10% të emetimeve globale të dioksidit të karbonit, ekonominë dhe diskriminimin racor. Por kur pyetja ka të bëjë me shëndetin tonë, atëherë fokusi i vëmendjes sonë kthehet diku tjetër. A është për shkak se ne nuk jemi ende të bindur se sa të dëmshme mund të jenë këto praktika?
Ndërsa rrobat janë bërë më të përshtatshme, rezistente ndaj njollave dhe rezistente ndaj rrudhave, ato janë bërë edhe më toksike. Në të gjitha fazat e prodhimit, nga mënyra e marrjes së materialeve, tek ngjyrosja, përpunimi dhe printimi, pëlhurat e sotme trajtohen me dhjetëra kimikate që mund të shkaktojnë gjithçka, nga dermatiti deri te kanceri.
Moda e shpejtë kundër njeriut
Termi Fast Fashion është bërë gjithnjë e më i spikatur në diskutimet rreth modës, qëndrueshmërisë dhe ndërgjegjes mjedisore. Termi i referohet veshjeve të prodhuara dhe me çmime të lira që kopjojnë stilet më të fundit të pasarelave dhe futen shpejt në dyqane për të përfituar nga tendencat aktuale. Dizajni, prodhimi dhe shpërndarja e shpejtë e rrobave në sasi të mëdha, gjë që u mundëson konsumatorëve të blejnë më shumë rroba me një çmim jashtëzakonisht të ulët, krahasuar me blerjen e një pjese të vetme nga një shtëpi apo markë.
Ana e errët e modës së shpejtë prek njerëzit në mënyra të ndryshme, drejtpërdrejt dhe tërthorazi. Fillon duke shkatërruar mjedisin, duke ndotur ose varfëruar burimet e ujit, duke prodhuar sasi të mëdha mbetjesh dhe duke i shtyrë gratë e reja nga vendet e botës së tretë në varfërinë e punës. Por problemi tani është shumë pranë nesh, pasi ndikon negativisht edhe në trupin tonë.
Një studim kanadez zbuloi se nga 38 mostra të veshjeve dhe aksesorëve të lehonisë për fëmijë dhe të rritur, një në pesë artikuj kishte nivele të larta të kimikateve – duke përfshirë plumbin, PFAS dhe ftalatet – që ekspertët i gjetën alarmante. Artikujt Këto artikuj janë hequr nga shitjet e zinxhirëve Shein, AliExpress dhe Zaful.
Kimikatet përdoren në çdo pjesë të prodhimit të tekstilit, kryesisht në prodhimin e fibrave, zbardhjen dhe ngjyrosjen e pëlhurave. Kur arrijnë në dyqane, këto rroba ende përmbajnë shumë kimikate. Edhe rrobat e bëra nga fibra "100% natyrale". Rezultati është një proces toksik që fillon me lëkurën tonë, e cila thith çdo gjë që vendosim mbi të, duke përfshirë kimikatet në rrobat tona.
Një studim i Greenpeace për fushatën e detoksifikimit ka identifikuar 11 kimikate që përdoren zakonisht për të bërë rrobat tona që përmbajnë toksina, kancerogjene dhe përçarës hormonesh, të cilat duhet të ndalohen, por ende nuk janë tërhequr.
Një studim nga Departamenti i Shkencave Mjedisore dhe Kimisë Analitike, nga Universiteti i Stokholmit, tregon se disa kimikate që përmbahen në pizhame mund të gjenden në urinën e një fëmije 5 ditë pasi i ka veshur ato pizhame për një natë të vetme. Prandaj, një studim i fundit nga Greenpeace gjeti kimikate të rrezikshme në 63% të artikujve të ekzaminuar nga 20 marka të ndryshme tekstili, duke përfshirë gjigantët e modës Fast Fashion.
Si janë të dëmshme?
Sigurisht që ne kemi pasur rastin të veshim një këmishë të re dhe të zbulojmë se na kruhet trupi, ose të heqim një palë pantallona të reja në fund të ditës dhe të zbulojmë se pëlhura na ka shkaktuar skuqje. Këto probleme po bëhen gjithnjë e më të zakonshme pasi në rrobat tona shtohen gjithnjë e më shumë kimikate kur ato lyhen, ose kur trajtohen me aditivë që i bëjnë ato rezistente ndaj njollave, rrudhave dhe erërave. Disa nga këto kimikate janë irritues që mund të shkaktojnë probleme të frymëmarrjes ose probleme të lëkurës. Të tjerët janë mjaftueshëm toksikë për të shkaktuar sëmundje autoimune.
Ngjyrat, të cilat janë poliestër, për shembull, mund të jenë thjesht alergjenë bazë. Ato mund të shkaktojnë astmë, ose probleme me lëkurën. Një përbërës po aq i rrezikshëm që gjendet në veshje është Formaldehidi. Ky kancerogjen i njohur shpesh përdoret për të parandaluar rrudhosjen e pëlhurave ose për të parandaluar tkurrjen e tyre pas larjes. I dëmshëm për njerëzit, përbërja e tij mund të lëshojë kimikate të rrezikshme që shkaktojnë dëme zhvillimore dhe riprodhuese, acarim të syve dhe lëkurës dhe probleme të frymëmarrjes.
Gjithashtu shumë kimikate në veshje prishin hormonet dhe sistemin tonë endokrin. Pra, PFAS, ftalatet dhe disa metale të rënda që gjenden në rrobat tona mund të ndikojnë në fertilitetin tonë. Edhe një sasi e vogël e ekspozimit ndaj tyre mund të shkaktojë efekte të dëmshme në sistemin tonë hormonal dhe riprodhues.
Meqenëse industria e modës funksionon me rregulla mjaft të dobëta, problemi i veshjeve toksike nuk do të zhduket së shpejti. Kur është koha për të rinovuar veshjet tuaja, kërkoni materiale, pëlhura dhe ngjyra që konsiderohen natyrale (pambuk, lesh, mëndafsh, lëkurë) dhe jo materiale sintetike. Në rastet kur nuk mund të shmangni blerjen e rrobave Fast Fashion, duhet të lani gjithmonë rroba të reja përpara se t'i përdorni për herë të parë. Është gjithashtu mirë të kërkoni rroba me një etiketë certifikimi të përmbajtjes kimike, si OEKO-TEX®, GOTS ose BLUESIGN®.
Ndoshta këshilla më e mirë është të ndryshoni modelin tuaj të blerjes. Zhvendosja jonë drejt një Mode "më të ngadaltë", ku të gjitha substancat negative të mësipërme shqyrtohen dhe shmangen përpara krijimit të çdo veshjeje, është padyshim i nevojshëm. Le të mendojmë se është më mirë të rrisim koston e shpenzimeve tona, të zvogëlojmë sasinë, por në fund të zvogëlojmë substancat e dëmshme që vendosim pa dallim në trupin tonë.