Ndërsa vendet dhe politikanët eksperimentojnë me liberalizimin, Femke Halsema dëshiron që çështja globale të zgjidhet me një marrëveshje ndërkombëtare
Financial Times: Kryebashkiakja e Amsterdamit: Me kalimin e kohës, legalizimi i drogës është i pashmangshëm".
"Ekziston gjithmonë një zgjidhje e njohur për çdo problem njerëzor - e pastër, e besueshme dhe e gabuar," thotë shkrimtari amerikan HL Mencken.
Legalizimi premton se do të zgjidhte luftën e dështuar kundër drogës - duke larguar bandat ilegale dhe duke i dhënë kohë policisë të merret me krime të tjera si dhe duke lejuar ndihmën mjekësore për përdoruesit. Por praktika është më e rrëmujshme se teoria.
Në Nju Jork aty ku është i legalizuar kanabisi, shitësit e paligjshëm i tejkalojnë shumë legalët. Në prill, Oregon e ndryshoi dekriminalizimin e drogave të forta pasi mbidozat u rritën (megjithëse lidhja shkakësore shkakton ende debat). British Columbia është përballur me probleme të ngjashme.
Amsterdami është përballur me rezultate të padëshiruara të lejueshmërisë për një kohë shumë më të gjatë. Qyteti më liberal në botë është bërë një nga më të vizituarit: gati 10 milionë turistë qëndruan atje vitin e kaluar, mbi kulmin para Covid. Është qyteti ku çdo gjë shkon mbarë dhe të gjithë shkojnë që ta vizitojnë. Shumë të huaj tërhiqen nga kanabisi dhe shfaqjet seksuale; disa banorë të zonës ankohen për pagjumësinë.
Kryetarja e bashkisë së qytetit, Femke Halsema, po përpiqet të shmangë teprimet e turistëve nga jeta liberale që lejon kryeqyteti por që shqetëson vendasit. Në zyrën e saj me pamje nga lumi Amstel, ajo bën thirrje për më shumë vizitorë "që i duan kanalet", në vend që "të urinojnë në to".
Ajo thotë se problemi më i thellë është më pak i dukshëm: tregu i paligjshëm i kokainës po lulëzon në të gjithë Europën. Në vitin 2023, policia holandeze kapi sasi rekord, por në rrugë çmimet e kokainës mbeten të ulëta . "E vetmja gjë që mund të konkludoni [është] se po vijnë gjithnjë e më shumë dhe po bëhen gjithnjë e më shumë para," thotë Halsema, e cila fillon mandatin e saj të dytë, gjashtëvjeçar si kryetare bashkie këtë javë.
Problemi i vërtetë i Amsterdamit është ndalimi, argumenton ajo, dhe përgjigja nuk është më pak liberalizimi, por më shumë. Ajo dëshiron t'i japë fund politikës së gjysmës së rrugës së Holandës për kanabisin: kafenetë mund ta shesin atë, por nuk mund ta blejnë ligjërisht, që do të thotë se duhet ta blejnë nga trafikantëtë dhe kriminelët. Vendet e tjera evropiane kohët e fundit janë liberalizuar më tej.
Tregtia e kokainës nxit problemet, veçanërisht në rrethinat e varfra të Amsterdamit, ku “ne shohim shumë e shumë të rinj që joshen nga bota e krimit të organizuar”. Vrasjet e profilit të lartë kanë qenë të lidhura me tregtinë e drogës. Në jug të vendit, policia zbuloi "dhomat e torturës" së një bande.
Halsema është gjithashtu e shqetësuar se qendra financiare e Amsterdamit, përfshirë agjentët e pasurive të patundshme dhe avokatët, po "infektohet me vetëdije" nga paratë e krimit. Në janar ajo paralajmëroi, ndoshta në mënyrë shumë bombastike, se vendi rrezikonte të shndërrohej në një "narko-shtet".
“Gjithçka fillon me legalizimin e kanabisit dhe ndoshta legalizimin e MDMA-së”, thotë ajo. Për kokainën, ajo nuk dëshiron “legalizimin e plotë” – duke pasur parasysh rreziqet shëndetësore të krak-it – por “një model mjekësor”, ku ilaçi është ndoshta i disponueshëm vetëm në farmaci.
Pra, nuk do të ishte e lehtë të blini kokainë? “Epo, është shumë e lehtë të blesh kokainë. Ju mund të telefononi dikë dhe ai ta dorëzojë atë në shtëpinë tuaj - jo vetëm në Amsterdam, kudo.” Rregullimi i furnizimit me lëndë narkotike është “e vetmja mënyrë që mund të bëni diçka për problemet shëndetësore”.
Amsterdami ka qëndruar larg zhvendosjes politike kombëtare në të djathtë, që çoi në betimin e një qeverie të re këtë muaj. Partia anti-islamike e Geert Wilders, PVV, përfundoi e para në nivel kombëtar, por e katërta në kryeqytet.
Megjithatë, legalizimi është një politikë e guximshme. A mendon Halsema se do të ndodhë? "Me kalimin e kohës, legalizimi i drogës është i pashmangshëm." Ajo nuk pranon që nëse droga legalizohet, tregu i paligjshëm do të qëndrojë ose do të rritet konsumi. Megjithatë, legalizimi mund të ndodhë vetëm me marrëveshje ndërkombëtare.
Çështja është t'i jepet fund "hipokrizisë" midis alkoolit dhe drogave të tjera. Në klubet në Amsterdam, “shumë të rinj përdorin tre, katër, pesë, gjashtë pista alkooli dhe përfundojnë në spital. Është shumë e rrezikshme - dhe të gjithë e pranojnë atë. Keni gjithashtu shumë të rinj, të cilët shkojnë në klube, përdorin një pilulë MDMA dhe pinë ujë për pjesën tjetër të natës. Unë mendoj se ata shkojnë në shtëpi pak më të shëndetshëm se ata që kanë pirë alkool gjithë natën. Kjo është një zgjedhje mes të keqes më të vogël, por të gjithë e dimë se si janë të rinjtë.”
Por, a nuk i ka shtyrë përvoja e Amsterdamit disa përkrahës të mundshëm të liberalizimit, të cilët nuk duan që qytetet e tyre të përfundojnë të mbipopulluara dhe të infektuara nga turistët? Kryeqyteti, këmbëngul ajo, është "një nga qytetet më të sigurta në Evropë". Vitin e kaluar regjistroi vetëm 11 vrasje. Është shtëpia e selisë evropiane të Uber dhe Netflix. “Nuk është edhe aq keq të rritesh në Amsterdam”, këmbëngul Halsema. Por lufta e saj me turizmin dhe jetën e natës tregojnë vështirësinë për të gjetur modelin e duhur të tolerancës.
Një kriminologe e trajnuar, Halsema ishte drejtuese e të Gjelbërve holandeze dhe ishte shkrimtare përpara se të emërohej kryetarja e parë femër e qytetit në vitin 2018. Ajo ka qeverisur si centriste. "Mendoj se ajo është më e njohur se kur filloi punë," sepse është dëshmuar më pak radikale nga sa kishin frikë disa njerëz, thotë Tim Wagemakers, një reporter në gazetën Het Parool. Tim Verlaan, një historian në Universitetin e Amsterdamit, thotë: "Ajo ka qenë shumë kryetare bashkie e rendit dhe ligjit."
Problemet e qytetit me turizmin ngjajnë me ato të Barcelonës dhe Venecias. Halsema ka premtuar të shpëtojë qendrën e Amsterdamit për vendasit. Amsterdami ka mbyllur anijet e lundrimit dhe hapjen e hoteleve të reja. “Por ende sasia [e turistëve] po rritet. Dhe mendoj se do të vazhdojë për aq kohë sa ju mund të fluturoni për 50 Euro nga Glasgow në Amsterdam.”
Zgjidhja mund të vijë vetëm përmes politikës së BE-së për fluturimet e lira dhe në platformat e internetit, argumenton ajo. Amsterdami ka kufizime të rrepta për turistët aq sa mund të gjobiten me 100 euro për pirjen e marijuanës në rrugë: në praktikë, policia i paralajmëron ata.
Plani më tërheqës i kryebashkiakes është të zhvendosë një pjesë të lagjes së dritave të kuqe në një "qendër erotike" të re, të papërshkrueshme, në jug të qytetit. Kjo është një përpjekje për ta bërë prostitucionin e legalizuar më të sigurt dhe për të funksionuar më mirë: sot Halsema e ka "shumë të vështirë" vizitën në lagjen e dritave të kuqe, për shkak të mënyrës se si turistët "poshtërojnë" punonjësit e seksit që qëndrojnë në dritare. Ajo kujton një familje duke bërë një selfie para një gruaje me të brendshme. “Ju nuk po e trajtoni atë si qenie njerëzore. Më zemëron shumë.”
Qendra erotike do të jetë për ata që duan të paguajnë punonjëset e seksit; 100 nga 247 dritaret e distriktit të dritave të kuqe do të zhvendosen atje. Por qendra erotike përballet me sfida të mundshme ligjore nga banorët, të cilët nuk duan të jetojnë në vendin fqinj me "bordellon më të madhe në Evropë" dhe nga punonjësit e seksit, të cilët nuk duan të largohen nga rrethi i dritave të kuqe. Ajo nuk do të hapet deri në vitin 2031 - pasi të përfundojë mandati i dytë i Halsemës.
“Një qytet është një organizëm që ndryshon ngadalë. Distrikti i dritave të kuqe ka qenë atje për shekuj, do të ishte naive [të mendosh] se mund ta ndryshosh atë në pesë vjet. Por unë mendoj se debati publik për turizmin ka ndryshuar, po ndryshon debati publik për atë që është e pranueshme.”
Politika e trajtimit të drogës në Holandë mund të ndryshojë gjithashtu. Një skemë provë do të lejojë disa qytete të prodhojnë kanabis në mënyrë të ligjshme, megjithëse qeveria kombëtare bllokoi Amsterdamin të marrë pjesë. Qëndrimi pro legalizimit i Halsemës është i pazakontë për një politikan në detyrë. “E di që debati dominohet nga ish-krerë shtetesh, ish- guvernatorë, ish- oficerë të policisë. Të gjithë ata që largohen nga posti ndryshojnë mendje. Dhe mendova se nuk do të pres derisa të largohem nga detyra.” Në fakt, mendjen e ka ndarë prej kohësh: ajo ka mbështetur rregullimin e drogës që nga vitet 1990.
7 tetori ndryshoi prioritetet e Halsemës. Papritur, asaj iu desh të ruante paqen mes antisemitizmit dhe islamofobisë në rritje. Amsterdami, qyteti ku fshihej Ana Frank, kishte më shumë se 70,000 hebrenj para Luftës së Dytë Botërore. Bashkëfajësia e saj me krimet naziste nuk është pranuar, thotë Halsema. "Ne e trajtuam veten si heronj - sikur të ishim të gjithë në rezistencë, kur nuk ishim." Në bisedat e fundit, ajo është tronditur nga trauma e trashëguar edhe nga hebrenjtë e rinj. Javën e kaluar, fjala "Gaza" u spërkat në një statujë të Frankut: një incident "me të vërtetë i dhimbshëm".
Ndërkohë, popullsia e madhe myslimane e qytetit është “traumatizuar” nga trajtimi i palestinezëve dhe rritja e PVV. Halsema është përpjekur “të forcojë identitetin lokal, krahas identitetit kombëtar”. Shumë të rinj myslimanë ndihen “më shumë si një amsterdamer sesa një holandez. Ata mendojnë se, megjithëse nuk janë të mirëpritur në Holandë, ata e gjejnë një vend në Amsterdam.”
Suksesi i së djathtës në Holandë është një shenjë se sa pjesa më e madhe e publikut mbetet armiqësore ndaj politikave shoqërore liberale dhe një paralajmërim se nuk do të jetë e lehtë të legalizohen drogat. "Shumica e njerëzve në Holandë kanë frikë nga droga," pranon Halsema. “Kështu që thonë: ne e bëjmë kriminale. Nëse keni studiuar krimin, ju e dini se të bësh diçka të paligjshme nuk do të thotë se ndalon së ekzistuari.”
Përvoja e shteteve amerikane tregon se, edhe kur opinioni favorizon tolerancën, ajo mund të kthehet shpejt prapa. “Unë nuk jam naive. Do të ketë një reagim. Do t'ju duhen vite dhe vite për të krijuar një treg ligjor që është gjithashtu i organizuar mirë. Nëse shikoni Tajlandën, ku legalizuan kanabisin, por nuk krijuan asnjë rregullore – ata thjesht e hodhën në treg dhe thanë se të gjithë mund të prodhojnë dhe trafikojnë kanabis – dhe u bë kaos!” Vendi tani po planifikon ta rikriminalizojë atë. "Nëse doni të rregulloni problemet me drogën, duhet ta veproni me ngadalë."
Përgatiti: Liberale.al
