Editorial

Bashkimi Europian si një Union vlerash-Rasti i Shqipërisë

Shkruar nga Liberale
Bashkimi Europian si një Union vlerash-Rasti i Shqipërisë

Xhezair Zaganjori

 Bashkimi Europian si organizatë e rëndësishme ndërkombëtare, përfaqëson sot një mekanizëm të fuqishëm politik dhe ekonomik me vlera të jashtëzakonshme jo vetëm për shtetet anëtare, por edhe në planin global. Ai është shembulli më i mirë i angazhimit serioz të shteteve për një bashkëpunim sa më të ngushtë mes tyre, në funksion të paqes e sigurisë ndërkombëtare si dhe zhvillimit të qëndrueshëm e të gjithanshëm ekonomik e social. Qëllimi i tij kryesor ka qenë dhe mbetet garantimi i një jete sa më të mirë, sa më të begatë dhe sa më të sigurtë për të gjitha shtresat e popullsisë së shteteve anëtare, pa përjashtim. Pikërisht për këto arësye, për arritjen e këtyre objektivave, Bashkimi Europian i ka kushtuar vëmendje të veçantë njohjes e zbatimit në praktikë të parimeve të demokracisë, të shtetit të së drejtës si dhe respektimit të të drejtave dhe lirive themelore të individit. Ky synim, ky dimension vlerash demokratike e njerëzore, ka shoqëruar natyrshem Bashkimin Europian që në hapat e tij të parë. Atë e gjejmë të pranishëm në diskutimet e shumta të periudhës së pasluftës së Dytë Botërore mbi gjetjen e mundësive të angazhimit e bashkëpunimit real dhe efektiv të shteteve demokratike nëe Europë, në funksion të një paqeje të qëndrueshme e afatgjatë mes tyre. E gjejmë në Traktatin e Parisit për Krijimin e Komunitetit të parë Europian të Qymyrit e Çelikut, e më pas edhe në vitin 1957 në Traktatin e Romës për krijimin e Komunitetit Ekonomik Europian, megjithëse formalisht synimi kryesor i këtij traktati paraqitej krijimi i Tregut të Përbashkët, si një hapësirë pa kufij të brëndshëm, brënda të cilit duhej të realizohej objektivi madhor i qarkullimit të lirë të mallrave, njerëzve (punonjësve), shërbimeve dhe kapitaleve. Sigurisht që vullneti për respektimin e këtyre vlerave do të pasqyrohej në mënyrë të vazhdueshme edhe në vijim, përmes akteve të shumte të miratuara në kuadër të Bashkimit Europian deri në fund të viteve 80’ të shekullit që kaloi.

Ndryshimet e rëndësishme politike që ndodhën veçanërisht në  Europën Qëndrore dhe Lindore pas rënies së Murit të Berlinit, çelën një epokë të re demokratizimi e zhvillimi për të gjitha vendet e këtij rajoni. Endrra e anëtarësimit të tyre në Bashkimin Europian filloi të shfaqej në horizont si një perspektivë reale dhe krejtësisht e realizueshme në praktikë. Megjithatë, numri i madh i këtyre shteteve si dhe problemet e shumta që ato kishin patur me zbatimin e parimeve të demokracisë, të shtetit të së drejtës dhe respektimin e të drejtave individuale për gati gjysëm shekulli, bëne që Bashkimi Europian te mendonte seriozisht për marrjen e masave konkrete, për të bërë të mundur ndërhyrjen e institucioneve të saj në rastet kur mund të konstatohet se një nga shtetet anëtare nuk zbaton detyrime të rendesishme që kanë të bëjnë me vlerat e saj themelore. Ideja ishte që edhe pas anëtaresimit në BE, shtetet anëtare të mbeten gjithnjë të angazhuara, të kujdesshme e të përgjegjëshme për respektimin e parimeve të demokracisë, shtetit të së drejtës dhe të drejtat e njeriut. Mbi këtë bazë, duke filluar nga Traktati i Amsterdamit i vitit 1997 e në vijim, në këtë drejtim janë bërë ndryshime të rëndësishme edhe në vetë traktatin kushtetues të BE, Traktatin e Bashkimit Europian. Në formën që paraqitet sot ky Traktat, pas ndryshimeve më të fundit që pësoi me Traktatin e Lisbonës në vitin 2009, duket qartë kjo tendencë dhe ky kujdes i veçantë i shteteve anëtare. Kështu, tashmë edhe shprehimisht, neni 2 i Traktatit të Bashkimit Europian përcakton  qartësisht edhe në këndvështrimin formal se “Bashkimi ka në themel vlerat e respektimit të dinjitetit të njeriut, lirisë, demokracisë,… shtetit të së drejtës dhe respektimit të të drejtave të njeriut….”. Ky objektiv i rëndësishem e ambicioz ka zënë vënd edhe në Preambulën e Kartës së të Drejtave Themelore, e cila që prej 10 vjetësh është bërë pjesë integrale e Traktateve të Bashkimit Europian. Jo vetëm kaq, por neni 7 i Traktatit të Bashkimit Europian parashikon tashmë në mënyrë të detajuar edhe procedurën që duhet të ndjekin institucionet kryesore të Bashkimit Europian në këto raste. Fillimisht synohet të vlerësohet nga Këshilli nëse ekziston një rrezik real që një shtet anëtar të shkelë vlerat e përmendura në nenin 2 të Traktatit të BE. Më pas, Këshilli Europian, me unanimitet, mund të konstatojë ekzistencën e një shkeljeje të rëndë dhe të vazhdueshme nga shteti anëtar të standarteve ndërkombetare lidhur me respektimin e parimeve të demokracisë, shtetit të së drejtës dhe të drejtave të njeriut. Mbi këtë bazë, Këshilli, me shumicë të cilësuar, mund të vendosë të pezullojë për disa kohë ushtrimin nga ky shtet të disa të drejtave të caktuara që burojnë nga traktatet, duke përfshirë këtu edhe votimin në Këshillin e Ministrave, i cili është njëkohësisht edhe një nga mekanizmat kryesorë vendimmarrës të Bashkimit Europian.

Pavarësisht problemeve që vijne vetiu nga sensibiliteti i këtyre çështjeve si dhe vështirësive praktike e procedurare që krijohen natyrshëm nga zbatimi i urdhërimeve të mësipërme, është bërë e mundur që në institucionet kryesore të BE të diskutohen raste shqetësuese lidhur me respektimin ose jo nga shtete të caktuara anëtare të parimeve të demokracisë, të shtetit të së drejtës si dhe të të drejtave dhe lirive themelore. Ndër të tjera, në mënyrë kronologjike mund të përmënden këtu 1)  Rasti i Austrise në vitin 2000, kur pas zgjedhjeve parlamentare, FPO (Partia Austriake e Lirisë), si parti e qëndrës së djathtë, u ftua në koalicionin qeverisës. Kryetari i kësaj partie Jorg Haider, gjatë fushatës elektorale ishte shprehur për probleme që në dukje binin në kundërshtim me parimet e demokracisë dhe shtetit të së drejtës. Këshilli i BE krijoi me këtë rast një komision të veçantë ekspertësh me tre persona të përzgjedhur nga Presidenti i Gjykatës Europiane të të Drejtave të Njeriut (i ashtuquajturi grupi i “Tre Burrave të Zgjuar”, i përberë nga Matti Ahtisari, ish President i Finlandës, Prof. Jochen Frowein, ish Drejtor i Institutit Max-Planck për të Drejtën Ndërkombëtare në Heidelberg (Gjermani) dhe Marcelino Oreja, ish Minister i Punëve të Jashtme të Spanjës). Pas disa sondazheve, analizave e vlerësimeve, grupi i eksperteve arriti në konkluzionin se nuk kishte rrezik real për kërcënimin e demokracisë nëe Republikën Austriake, duke dhënë si argument ndër të tjera edhe ekzistencen në këtë shtet anëtar të një Gjykate Kushtetuese efektive dhe të  një sistemi gjyqësor realisht të pavarur. Shkurtimisht, ndër rastet e tjera mund të përmenden : 2) Rasti i Francës në vitin 2009, kur brënda pak ditëve u dëbuan nga territori francez mijëra romë 3) Rasti i Rumanisë në vitin 2012, kur Këshilli i Bashkimit Europian u detyrua të ndërhynte në konfliktin e ashpër ndërmjet ish Presidentit rumun Traian Basesku dhe Kryeministrit Viktor Ponta 4) Rasti i Hungarisë në Qershor 2015, kur Parlamenti Europian i kërkoi Komisionit të paraqesë një raport lidhur me situatën e Shtetit të së Drejtës (në Hungari) 5) Sërish rasti i Hungarisë në vitin 2018, kur në Parlamentin Europian u votua për veprim kunder Hungarisë për shkeljen e vlerave themelore të Bashkimit Europian. 6) Rasti i Polonisë në vitin 2017 e në vazhdim, ku nga institucionet e BE kërkohet vlerësimi i situates së medias si dhe i cënimit ose jo të parimit të ndarjes së pushteteve nga zbatimi i reformës në drejtësi, e të tjera.

Duhet patur parasysh gjithashtu se tre vlerat themelore te BE: demokracia, shteti i së drejtës dhe të drejtat e njeriut, janë të lidhura ngushtë, mbështesin, promovojnë dhe kushtëzojnë dukshëm njëra tjetrën. Kështu, demokracia ka të bëjë në fakt  kryesisht me përfshirjen apo gjithëpërfshirjen  e  drejtpërdrejtë apo të tërthortë të të gjithë shtresave të popullsisë dhe të çdo qytetari individualisht  në procesin vendimmarrës në shtet e shoqëri. Të drejtat e njeriut kanë të bëjnë me mbrojtjen e qytetarëve nga arbitrariteti i ushtrimit të pushtetit shtetëror si dhe nga ndërhyrjet jo proporcionale në të drejtat dhe liritë e tyre themelore. Shteti i së Drejtës, në thelbin e tij, ka të bëjë me ushtrimin dhe kontrollin e pushtetit publik në tërësi, i cili duhet të realizohet brënda kuadrit kushtetues e ligjor, në përputhje me vlerat demokratike dhe nën kontrollin e gjykatave të pavarura.  Duke vepruar në këtë mënyrë, Shteti i së Drejtës ndikon drejtpërsëdrejti në zbatimin e parimeve të demokracisë dhe realizimin e llogaridhënies së zyrtareve që ushtrojnë pushtet publik. Në këto kushte, ashtu siç do të shprehej edhe ish President i Bundestagut gjerman Lammert pak kohë më parë në Shqipëri, në vetvete, vetë Shteti i së Drejtës nuk ka shumë nevojë për demokracinë, në një kohë që Demokracia ka shumë nevojë për Shtetin e së Drejtës. Në të njëjtën mënyrë, Shteti i së Drejtës nxit, promovon e ndikon për realizimin në jetën e përditshme të të drejtave themelore. Ai eshte vecanerisht i rendesishem per mbrojtjen e te drejtave te njerezve te thjeshte, qe duan nje jete normale dhe respektojne ligjin, ne nje kohe qe shpesh ndodhen te ekspozuar ndaj arrogances e brutalitetit te krimit, shkelesve te ligjit dhe here heres edhe te pushtetit, qe ne fakt ka per te detyre ti mbroje. Në këtë kuptim, në këtë trekëndësh vlerash të rëndesishme, Shteti i së Drejtës luan pra rol kryesor, e pse jo edhe vendimtar.

Pikërisht për këto arësye dhe duke patur parasysh edhe problemet e krijuara me Shtetin e së Drejtës në disa nga vendet anëtare në BE, urdherimeve të Traktatit të Bashkimit Europian u janë shtuar edhe masa të shumta të ndërmarra kohët e fundit në këtë drejtim nga vetë institucionet kryesore të Bashkimit Europian. Kështu për shembull, Komisioni Europian, si organ qëndror dhe roje i zbatimit të Traktateve, prezantoi më 17 korrik të këtij viti (2019) një program konkret titulluar “A blueprint for action” (Një plan pune për veprim), i cili synon forcimin e Shtetit të së Drejtës në BE dhe në shtetet e tij anëtare. Ky program i përcjellë tashmë edhe tek institucionet e tjera të BE, do të fokusohet në tre objektiva kryesore, që janë: 1) Promovimi aktiv i kulturës së përbashkët të Shtetit të së Drejtës kudo në Europë, përmes hartimit të strategjive dhe bashkëpunimit me shoqërinë civile, organizatat ndërkombëtare dhe shtetet anëtare 2) Marrjen e masave paraprake për të parandaluar shkeljet e parimeve të Shtetit të së Drejtës, duke krijuar për këtë qëllim një rrjet të përbashkët komunikimi si dhe paraqitjen e vleresimin e raporteve të rregullta vjetore dhe 3) Angazhim i përbashkët për marrjen e masave të shpejta dhe efektive në rastet kur konstatohen shkelje serioze të parimit të Shtetit të së Drejtës.

Gjykata e Drejtësisë së Bashkimit Europian i ka kushtuar gjithashtu vëmendjen e duhur kuptimit dhe zbatimit sa më mirë në praktike të parimit të Shtetit të së Drejtës. Përmes jurisprudencës së saj, ajo ka theksuar qartësisht rëndësinë që ka njohja dhe respektimi rigoroz i tij në veprimtarinë e përditëshme si nga institucionet dhe agjensitë e Bashkimit Europian, ashtu edhe nga shtetet  anëtare. Kështu për shembull, në çështjen Les Verts kundër Parlamentit Europian të vitit 1986 si dhe në çështjen E dhe F të vitit 2010, kjo Gjykatë thekson ndër të tjera se “…Bashkimi Europian është një Bashkim që ka në themelet e tij Shtetin e së Drejtës, prandaj as institucionet dhe as shtetet e tij anëtare nuk mund të shmangin shqyrtimin nga kjo Gjykatë të një çështje lidhur me bazueshmërinë ose jo në Traktat të vendimeve që merren prej tyre….”.  Po kështu, në çështjen e “Gjyqtarëve Portugezë”, gjykuar nga kjo Gjykatë në shkurt 2018, theksohet ndër të tjera se neni 19 i Traktatit të Bashkimit Europian parashikon edhe detyrimin e shteteve anëtare që të “…sigurojnë rrugë ligjore të mjaftueshme për të garantuar një mbrojtje juridike sa më efektive në fushat që mbulon e drejta e Bashkimit”.., përfshi këtu edhe masat kombëtare që vënë në dyshim pavarësinë e gjyqsorit kombëtar.  Mbi këtë bazë, ajo arriti në konkluzionin se masat e marra në Portugali për uljen e pagave edhe për gjyqtarët, nuk cënonin pavarësinë e pushtetit gjyqsor, pasi kishin natyrë të përgjithshme, të përkohshme dhe proporcionale, dhe se ato nuk drejtoheshin specifikisht ndaj gjyqtarëve, por merreshin ndaj gjithë punonjësve të shërbimit publik, në kuadër të përpjekjeve për kapërcimin e krizës financiare në këtë vend. Vlen të përmendet gjithashtu edhe vendimi i Gjykatës së Drejtësisë së Bashkimit Europian i 25 korrikut 2018 lidhur me Problemet e Sistemit të Drejtësisë në Poloni, ku ndër të tjera thuhet se “.. kërkesa për pavarësinë e pushtetit gjyqsor është pjesë thelbësore e të drejtës themelore për proçes të rregullt, një e drejtë kjo me rëndësi kardinale, pasi shërben si garanci për individët që të drejtat e tyre ... do të mbrohen dhe se vlerat e përbashkëta të shteteve anëtare të përcaktuara në nenin 2 të Traktatit të Bashkimit Europian, e në veçanti parimi i Shtetit të së Drejtës, do të respektohen”. Së fundi mund të përmendim gjithashtu se Gjykata Europiane e Drejtësisë ndikon dukshëm në zbatimin e parimit të Shtetit të së Drejtës edhe përmes formave të ndryshme të aktivitetit të saj, veçanërisht kur bëhët fjalë për vlerësimin e çeshtjeve të paraqitura në kuadër të nenit 267 të Traktatit mbi Funksionimin e Bashkimit Europian (të ashtuquajturat vendime paragjykimore); bashkëpunimin për njohjen reciprokisht të vendimeve civile e penale në Hapësirën e Lirisë dhe Sigurisë së BE apo edhe në kuadër të zbatimit të të ashtuquajturit Urdhër i Arrestit Europian.

Duhet theksuar së fundi se në formën që paraqitet sot Traktati i Bashkimit Europian, është treguar kujdesi i duhur që detyrimi i respektimit të vlerave themelore të tij të përcaktohet qartësisht që në fillim si kusht sine qua non edhe për shtetet që aspirojnë të anëtarësohen në këtë organizate. Në dispozitat e fundit të Traktatit të Bashkimit Europian, konkretisht në nenin 49 të tij, thuhet shprehimisht se “Çdo Shtet Europian, i cili respekton vlerat e përmendura në nenin 2 dhe është i angazhuar për promovimin e tyre, mund të kërkojë të bëhet anëtar i Bashkimit ….”. Më pas, po në këtë nen, përshkruhet proçedura që ndjekin në këto raste institucionet kryesore të Bashkimit për të vlerësuar kërkesën dhe plotësimin e kushteve nga shteti i interesuar. Duke patur parasysh sa më sipër, padyshim që kushti i angazhimit serioz të shtetit kërkues për respektimin e parimeve të demokracisë, të shtetit të së drejtës dhe të drejtave të njeriut është jo vetëm normal, por edhe i domosdoshëm për anëtarësimin në këtë organizatë të rëndësishme ndërkombëtare. Aq më tepër kur bëhet fjalë për anëtarësimin e shteteve me një ekonomi të dobët e me të kaluar të vështirë e të rëndë totalitare, brënda të cilit ky trekëndësh i rëndësishëm vlerash njerëzore e shtetërore nëpërkëmbej në mënyrën më brutale. Problemi ndërlikohet edhe më shumë po të kemi parasysh se kuptimi i drejtë, respektimi dhe përkushtimi ndaj këtyre vlerave, lidhen ngushtë me edukimin dhe mentalitetin, të cilat padyshim që duan kohën dhe kushtet e duhura të krijohen apo ndryshohen në mëndjen njerëzore.

Duke patur parasysh sa më sipër, në përfundim, dua të shpreh shkurtimisht mendimin tim lidhur me çështjen e hapjes së negociatave të Shqipërisë me Bashkimin Europian, një çështje kjo mjaft e diskutuar në mjedisin shqiptar kohët e fundit.

Së pari, dua të ritheksoj se dimensioni i vlerave qëndron në themelet e Bashkimit Europian. Ai është synimi dhe busulla kryesore e orientimit në të gjithë punën dhe angazhimin e kësaj organizate. Për këtë arësye, respektimi sa me rigoroz i parimeve themelore të demokracisë, shtetit të së drejtës dhe të drejtat e njeriut, është standart i padiskutueshëm dhe i patolerueshëm jo vetëm për shtetet anëtare, por edhe për shtetet e tjera Europiane që dëshirojnë të bëhen pjesë e kësaj organizate. Në Shqipëri padyshim që ka arritje të rëndësishme në këtë drejtim. Falë programeve, ndihmës e bashkëpunimit ndërkombëtar, në vite janë bërë ndryshime të mëdha, të cilat janë një bazë e mirë për të ecur më tej në këtë rrugë në të ardhmen. Progres raportet e Komisionit të Bashkimit Europian e kanë konstatuar rregullisht këtë fakt përmes raporteve vjetore. Ndaj hapja e negociatave me Shqipërinë nga ana e Bashkimit Europian, do të ishte një shtysë dhe motivim më shumë për të punuar sëbashku në realizimin e mëtejshëm të detyrave që kërkohen për anëtarësimin e plotë në BE. Ekzistojnë të gjitha mundësitë potenciale dhe mjetet efektive ligjore që edhe gjatë ketij rrugëtimi, Shqiperisë, si çdo vendi tjetër, të mund ti tërhiqet vëmendja për vetkorigjim apo për zbatimin sa më konseguent të urdhërimeve të nenit 2 të Traktatit të Bashkimit. Edhe në mesin e viteve 80’ të shekullit të kaluar, kur u shpejtuan proçedurat e pranimit në BE të Spanjës dhe Portugalisë kishte rezerva, kundërshti e diskutime të shumta, aq më tepër që të dy këto vende vinin pas një kohë jo shumë të largët nga e kaluara diktatoriale. E megjithatë, sot vlerësohet unanimisht që pranimi i tyre ka qënë një sukses i jashtëzakonshëm si për këto vende, ashtu edhe për vetë BE. Kam bindjen se i tillë do të jetë edhe rasti i Shqipërisë. Aq më tepër kur kemi parasysh dëshirën dhe vullnetin popullor për tju bashkuar familjes europiane. Në asnjë vend Europian, anëtar, kandidat apo jo kandidat, nuk ndodh që pro Bashkimit Europian të jetë më shumë se 90 % e popullsisë, ashtu si tek ne.

Së dyti, duhet patur parasysh se hapja e negociatave është vetëm një nga stacionet e rrugëtimit  drejt anëtarësisë së plotë në BE. Ka patur vonesa që kanë ardhur edhe për fajin tonë, por nuk mund të ketë kurrsësi humbje të perspektivës europiane. Nuk duhet harruar këtu se ftesa për nënshkrimin e Marrëveshjes Europiane, si formë e veçantë dhe e avancuar e asociimit, i është bërë Shqipërisë që në dhjetor të vitit 1995, por më pas erdhën zgjedhjet e vitit 1996 dhe  ngjarjet tragjike të viteve 1997 dhe 1998, të cilat e shtynë dukshëm këtë proçes. Vetëm në vitin 2006, pra 11 vjet më vonë, u bë e mundur nënshkrimi i Marrëveshjes se Stabilizim Asociimit, e cila hyri në fuqi në vitin 2009, duke qënë kështu dokumenti bazë mbi të cilin janë ndërtuar marrëdhëniet e Shqipërisë me Bashkimin Europian në të gjitha fushat e bashkëpunimit politik, rajonal, shoqëror dhe ekonomik. Aktualisht mendoj se janë të gjitha kushtet që hapja e negociatave të realizohet në një të ardhme të afërt. Për të dy palët është më shumë interes të fitohet koha e humbur, aq më tepër që edhe vetë negociatat janë në vetvete një proçes i vështirë e i ndërlikuar, që në varësi të shumë rrethanave e zhvillimeve, mund të zgjasë me vite.

Së treti, duhet patur parasysh se ideja e gjetjes së formulës magjike për një bashkëpunim sa më të ngushtë e afatgjatë në nivel Europian, historikisht është në radhë të parë e mbi të gjitha produkt i mendimit politik dhe filozofik francez, si e vetmja mënyrë për të ndërtuar paqen e qëndrueshme të saj me Gjermaninë dhe në Europë, si dhe bashkëpunimin dhe prosperitetin në të gjithë kontinentin e vjetër.  Edhe konkretizimi i kësaj ideje pas Luftës së Dytë Botërore u bë me nismën e Francës dhe mbështetjen e pakursyer të Gjermanisë. Është fakt i njohur botërisht se që nga kjo kohë, Franca, sëbashku me Gjermaninë, kanë qenë promotorët kryesorë të zgjerimit e thellimit të integrimit në BE, si dhe të suksesit të jashtëzakonshëm e shumëdimensional të kësaj organizate. Prandaj, në kontekstin konkret, është e vështirë, në mos e pamundur të mendohet që Franca është kundër anëtarësimit të Shqipërisë dhe Maqedonise së Veriut në BE. Shqetësimi apo meraku i Presidentit Makron mendoj se është diku tjetër. Në kushtet e daljes së Mbretërisë së Bashkuar nga Bashkimi Europian dhe rritjes së dukshme të kundërshtive e skepticizmit për BE në shumë vende anëtare të vjetër e të rinj, Franca zyrtare mendon që pergjigja më e mirë ndaj këtij rreziku të jetë thellimi i mëtejshëm i integrimit të brendshëm në këtë organizatë, duke i dhënë asaj më shumë, më qartë e më mirë elemente të rëndësishëm të një shteti federal. Kjo do të thotë kalim edhe më i madh i të drejtave sovrane nga shtetet anëtare drejt BE. Meqënëse sqarimi i këtyre reformave nuk mund te jenë objekt i këtij shkrimi, mund të vihet në dukje shkurtimisht vetëm që plani apo projekti i Presidentit Macron është tepër i avancuar e shumë ambicioz në këtë drejtim. Pikërisht për këto arësye, momentalisht Franca kërkon ti japë më shumë hapësirë dhe kohe proçesit të konceptimit të qartë dhe zbatimit të përbashkët me shtetet e tjera anëtare të reformave brënda BE, duke lënë përkohësisht disi mënjanë çështjen e zgjerimit me anëtarë të rinj. Me të drejtë kjo ide e tij është kundërshtuar fuqimisht kohët e fundit nga të gjitha institucionet kryesore të Bashkimit si dhe nga shumica e shteteve anëtare, pasi proçesi i anëtaresimit me shtete të tjera normalisht nuk mund dhe nuk duhet të ndalet. Aq më tepër që në kushtet aktuale, pranimi i anëtarëve të rinj do të ishte një vlerë e shtuar për vetë Bashkimin Europian, si përgjigja më e mirë ndaj rritjes së mosbesimit dhe skepticizmit brënda saj. Nuk duhet harruar gjithashtu se edhe në këndvështrimin praktik, jo vetëm anëtarësia në perspektivë e Shqipërisë dhe Maqedonisë së Veriut, por edhe anëtarësia e të gjithë vendeve të Ballkanit Perëndimor, nuk do të ishin pengesë apo kërcënim për absorbimin e zgjerimit ose prishjen e balancave në BE. Ashtu siç do të shprehej para disa kohësh edhe një ministër gjerman, përsa i përket sipërfaqes dhe numrit të popullsisë, i gjithë Ballkani Perëndimor që pret anëtarësimin në BE nuk e kalon standartin e një landi të vetëm normal në Gjermani. Nga ana tjetër, do të ishte absurde që brenda të njëjtit rajon, dy shtete të mbeten anëtare (Sllovenia dhe Kroacia), dy shtete të mbeten me negociata të hapura (Serbia dhe Mali i Zi), dy shtete me marrëveshje asociimi, në pritje të hapjes së negociatave (Shqipëria dhe Maqedonia) dhe dy shtete në pritje të qartësimit të perspektivës Europiane (Kosova dhe Bosnja).

Së katërti apo së fundi, duhet patur parasysh se siç është theksuar më sipër, edhe në këndveshtrimin formal, integrimin në Bashkimin Europian e garanton ndër të tjera edhe vetë neni 49 i Traktatit të BE, ku vihet në dukje ndër të tjera se çdo shtet europian që respekton dimensionin e vlerave europiane të parashikuara në nenin 2 të Traktatit, mund të kërkojë të bëhet anëtar i tij. Kjo nuk është vetëm një e drejtë më se normale e çdo shteti europian, por është njëkohësisht edhe një vullnet i shprehur qartësisht nga të gjithë shtetet anëtare në traktatin kushtetues të kësaj organizate. Shqipëria ka fatin të jetë vend europian dhe nga ana tjetër ka të drejtë të krenohet se historikisht jo vetëm që ka patur gjithnjë ndjenja të thella pro-europiane, por ka mbajtur, ka përkrahur e mbështetur aktivisht anën dhe zhvillimet positive e progresive në Europë, përfshi këtu edhe periudhën e dy luftrave botërore. E vetmja periudhë fatkeqe, indiferente e refraktare ndaj Europës është ajo e regjimit totalitar komunist në Shqipëri. Në këto kushte, normalisht që Shqipëria nuk ka, nuk mundet e nuk duhet menduar të jetë jashtë Bashkimit Europian. Ajo padyshim që do të jetë në të ardhmen anëtare e rregullt e kësaj organizate, me të drejta e detyrime të plota, ashtu si çdo shtet tjetër anëtar, duke patur gjithnjë marrëdhënie të ngushta, strategjike e preferenciale me Shtetet e Bashkuara të Amerikës. Diskutimet, supozimet, shantazhet ose interesat e tjera politike apo gjeopolitike të brendshme ose të jashtme, janë në këtë rast  të rrezikshme, të padobishme dhe aspak relevante.

Teoria e ndarjes së shteteve anëtare  në grupime apo klasa është e vjetër dhe e ezauruar që në vitet 60’. Teoria e dy shpejtësive gjithashtu, megjithëse edhe po të ridiskutohej ky opsion, normalisht në fillim shteti europian duhet të jetë anëtar në BE, e më pas i takon vetë atij të vendosë me cilën shpejtësi dëshiron të ecë. Kam bindjen se në këtë drejtim, për shumë arsye, Shqipëria, por pse jo edhe vendet e tjera të Ballkanit Perëndimor, do të jenë në shpejtësinë e parë, që do të thotë në ballë të përkrahjes së reformave që synojnë konsolidimin institucional dhe thellimin e integrimit të brendshëm të shteteve anëtare në BE, ashtu siç është në fakt edhe propozimi francez.

Tiranë, 6 Nëntor 2019 /Gazeta Liberale

 

Liberale Newsroom

A është e pranueshme (dhe e ligjshme) ndërhyrja e kryeministrit Rama në çështjet e brendshme të disa prej bashkive të vendit?

  • Po!
  • Jo!
Powered by the Tomorrow.io Weather API
SHQIPENGLISH