Aranit Muraçi
Të rinjtë po e braktisën gjithmonë e më shumë vendin e tyre, sepse nuk shohin të ardhme. Teksa kostoja e jetesës është rritur, pagat thuajse nuk kanë ndryshuar. Qeveria ndërmori pak kohë më parë nismën e Amnistisë Fiskale, si një zgjidhje për të nxitur rritjen ekonomike, nismë që mbeti në letër për shkak të kritikave të Perëndimit. Edhe pse qeveria këmbënguli dhe u përpoq të bindë perëndimorët duket se nuk ia doli dhe aktualisht në vend të saj ka ndërmarrë nismë tjetër, atë të bonove dhe obligacioneve. Në këto kushte, qytetarët sidoemos të rinjtë duket se kanë mbetur “jetimë” dhe si zgjidhje shohin largimin.
Zef Preçi, ekspert ekonomie dhe drejtori ekzekutiv i Qendrës Shqiptare për Kërkime Ekonomike për “Liberale.al” thotë se njerëzit e ndershëm, shtresat më të varfra dhe ata të punës duket se janë më të goditurit nga kriza e çmimeve. Ndryshe nga vendet e tjera, nëse qeveritë janë duke favorizuar shtresat më të prekura, ndodh e kundërta në vendin tonë, në mënyrë paradoksale, pasi vendi qeveriset nga një qeveri e majtë e cila në kohë krize favorizon ta pasurit. Janë rritur çmimet brenda një viti me 40 për qind, po aq sa edhe çmimi i apartamenteve. Kësisoj, duke mos parë të ardhme dhe politika favorizuese, të rinjtë pa të ardhura të mjaftueshme vendosin të largohen për një të ardhme më të mirë jashtë.
“Një çift i ri që martohet sot, edhe nëse të dy do të jenë në punë, me kursimet e jetës nuk mjaftojnë për të blerë një shtëpi. Në këtë situatë ata shohin largimin nga Shqipëria”, thotë Preçi, duke arsyetuar se qeveria nuk investon për të ardhmen e tyre, për zhvillimin e ekonomisë, por për të fituar zgjedhjet, duke favorizuar oligarkët, me qëllimin e vetëm për të mbajtur sa më gjatë pushtetin.
“Popullsia pakësohet dhe kullat lartësohen. Pra, bëhen investime ekonomikisht të pajustifikueshme e të mbështetura në kreditë e bankave, madje shumica e investitorëve nuk kanë as përvojë në këtë sektor. Në këto kushte kemi të bëjmë me një agresion të vërtetë ndaj gjithçkaje publike, duke filluar me territorin, me sipërfaqet urbane, me ato në bregdet, me çdo gjë”, shprehet Zef Preçi.
“Çfarë është historia e 5 majit? Përdorimi i fuqisë së shtetit për t’ia marrë tokën atij që e ka me tapi, atij që e ka në legalizim ose atij që e ka në përdorim, sepse janë disa kulla të mëdha që presin të ndërtohen. Nëse ke 100 metra tokë, aq do të marrësh kur të ngrihet pallati. Rroftë oligarku, sepse kjo ndodh në emër të zhvillimit”, – vijon ai më tej, sipas të cilit shtresat e varfra jo vetëm që nuk ndihmohen, por u merret në një formë apo në një tjetër edhe ajo që kanë.
Për të nxjerrë vendin nga kriza që bie vazhdimisht edhe nga mungesa e ndërtimit të një modeli ekonomik, pak kohë më parë u hartua Amnistia Fiskale. A ishte zgjidhja e duhur për ekonominë miratimi i saj?
“Sistemi informal është kthyer në një sistem kriminal, për ata që kanë para. Janë shtuar pronësitë e krimit të organizuar mbi biznese të ligjshme. Në kushtet kur bankat po hasin vështirësi për të dhënë kredi, janë fajdexhinjtë që futen në lojë. Madje bota e krimit jep më shumë para se çka nevojë biznesi kur ai ndodhet në vështirësi. Dhe më pas, në pamundësi për të kthyer borxhin në kohë, bota e krimit kërkon të blejë aksionet e kompanisë. Dhe puna ka shkuar deri te disa eksponentë të krimit janë vrarë apo nuk dihet se ku janë”, – theksoi Preçi.
Preçi e sheh këtë nismë të qeverisë si një mundësi për të fituar zgjedhjet lokale të vitit 2023. Ndërtimet e pajustifikuara, në vend të investimeve që do të krijonin një perspektivë në ekonomi, e ndërsa çmimet e tyre pavarësisht ofertës që rritet vazhdimisht rriten në mënyrë të palogjikshme, janë një shembull që vërteton pastrimin e parave pa qenë nevoja për formalizimin e tyre me ligj. Si është e mundur që në Tiranë po ndërtohen vazhdimisht pallate, ndërkohë që popullsia tkurret. Pse nxiten ato nga qeveria? Kush do të banojë, nëse shqiptarët vazhdojnë të largohen?
“Të tilla mekanizma janë shtuar shumë, aq sa është kriminalizuar ekonomia. Të ndërmarrësh amnistinë fiskale me këtë nivel kriminalizimi të ekonomisë është vetëvrasëse. Sepse dekurajon ata që paguajnë rregullisht taksat dhe deklarojnë të ardhurat. Dekurajon edhe Administratën Publike. Si mund të kërkohet amnisti fiskale kur gjysma e të burgosurve janë të akuzuar për çështje droge. Pra, me një nismë të tillë i shkel syrin aktiviteteve kriminale, duke qenë se jemi edhe në kohë fushate. Kjo i hap rrugë rritjes së presionit dhe shantazheve në zgjedhje dhe garanton fitoren për Ramën, Veliajn dhe atyre që do të garojnë”, thotë Zef Preçi.
Kriza e çmimeve, e nxitur nga ajo energjetike dhe lufta në Ukrainë, është importuar nga vendet e tjera fqinje dhe të zhvilluara të Europës me të cilat vendi ynë kryen volumin kryesor të shkëmbimeve tregtare. Instinktivisht shqiptarët para se kriza t’iu importohet në vendin e tyre dhe ajo të thellohet, e kuptojnë atë dhe nuk shohin zgjidhje tjetër veçse largimin nga Shqipëria. /Liberale.al/
