Çmimet e energjisë elektrike dhe gazit për përdoruesit familjarë ndryshojnë shumë në kryeqytetet europianë. Sipas analizës së PPS (fuqia blerëse), renditja ndryshon ndjeshëm. Çmimet e energjisë në BE, të cilat u rritën pas pushtimit rus të Ukrainës në fillim të vitit 2022, u stabilizuan pas një viti. Gjatë gjithë vitit 2024, norma vjetore e inflacionit për çmimet e energjisë ishte negative në shumicën e muajve.
Faturat e energjisë luajnë një rol vendimtar në buxhetet e familjeve, me energjinë elektrike, gazin dhe lëndët djegëse të tjera që përbëjnë 5,5% të shpenzimeve totale të familjeve në BE në vitin 2023. Kjo është veçanërisht e rëndësishme për familjet me të ardhura të ulëta, pasi ato duhet të ndajnë një pjesë më të madhe të buxhetit të tyre për kostot e energjisë.
Çmimet e energjisë, në vendin tonë
Më 1 janar qeveria vendosi të ulë çmimin e energjisë elektrike për të gjithë qytetarët. Çmimi i energjisë ishte 9.5 lekë për kilovat pa TVSH, ndërsa me TVSH arrin në 11.4 lekë për familjet, ndërsa për pensionistët që prej vitit 2015 marrin kompensimin shtesë në pensionin e tyre për energjinë elektrike të shumës 648 lekë. Vendimi për këtë ulje të çmimit të energjisë erdhi afro 2 vite pasi qeveria paralajmëronte rritje të çmimit të energjisë për ata që konsumonin mbi 800 kilovat në muaj për shkak të krizës së energjisë dhe kjo lidhet me kalimin e krizës në tregjet ndërkombëtare.
Aktualisht Shqipëria aplikon ndër çmimet më të lira të energjisë elektrike në Europë, që është oferta dominuese në treg, ndërsa nuk ndodh e njëjta gjë me çmimin e gazit.
Kush konsumon deri në 700 kWh/muaj energji do të paguajë 8.5 lekë për kWh, ndërsa për familjarët që konsumojnë mbi 700 kWh/muaj çmimi mbetet 9.5 lekë për kWh. Kësisoj, familjet që konsumonin 700 kW paguanin 7980 lekë me TVSH, nga ky muaj pagesa zbret në 7140 lekë ose 840 lekë më pak. Ndërsa pa TVSH e njëjta faturë ulet nga 6650 lekë në 5950 lekë ose 700 lekë më pak.
Çmimet e energjisë ndryshojnë ndjeshëm në të gjithë Evropën, por cilat vende kanë çmimet më të shtrenjta dhe më të lira të energjisë elektrike dhe gazit?
Indeksi i Çmimeve të Energjisë Familjare (HEPI), i përpiluar nga Energie-Control Austria, MEKH dhe VaasaETT, ofron të dhënat më të përditësuara mbi çmimet e energjisë elektrike dhe gazit për banesa në kryeqytetet e 33 vendeve evropiane.
Që nga 3 janari 2025, çmimet e energjisë elektrike për përdoruesit e fundit të banimit varionin gjerësisht në të gjithë Europën, duke filluar nga 9,1 c€/kWh në Budapest në 40,4 c€/kWh në Berlin, ndërsa mesatarja e BE-së ishte 25,5 c€/kWh.
Përveç Berlinit, qytetet më të shtrenjta për energjinë elektrike shtëpiake ishin Brukseli (38,5 c€/kWh), Kopenhagen (37,5 c€/kWh), Londra (36,8 c€/kWh) dhe Berna (36,4 c€/kWh).
Budapesti, i cili kishte çmimin më të ulët të energjisë elektrike, pasohej nga Kievi (9,8 c€/kWh), Beogradi (10,5 c€/kWh) dhe Podgorica (11,1 c€/kWh).
Çmimet e energjisë elektrike në kryeqytetet e vendeve të Evropës Qendrore dhe Lindore priren të jenë më të ulëta se mesatarja e BE-së. Përjashtimi i vetëm ishte Praga (35.3 c€/kWh), e cila ishte i vetmi kryeqytet në rajon ku çmimet tejkalonin mesataren e BE-së. Çmimet e energjisë elektrike tejkalonin mesataren e BE-së në të gjitha kryeqytetet e pesë ekonomive më të mëdha të Evropës.
Pse çmimet e energjisë elektrike ndryshojnë kaq shumë?
Ekspertët ia atribuojnë ndryshimet në çmimet nominale të energjisë elektrike për banesa faktorëve të ndryshëm specifikë të tregut. Për shembull ata shtuan se Berlini kryesonte listën kryesisht për shkak të kostos së konsiderueshme të tarifave dhe taksave të rrjetit. Nëse do të merrej parasysh vetëm komponenti i energjisë, Gjermania do të renditej e 10-ta në mesin e 33 tregjeve të analizuara, më e ulët se Italia, Britania e Madhe dhe Holanda.
Çmimet e energjisë elektrike në standardet e fuqisë blerëse
Kur rregullohen për standardet e fuqisë blerëse (PPS), renditja e çmimeve të energjisë elektrike ndryshon ndjeshëm, pasi PPS ofron një krahasim më të drejtë. Si një njësi valutore artificiale, kjo analizë eliminon diferencat e përgjithshme të nivelit të çmimeve.
Të shprehura në PPS, çmimet e energjisë elektrike varionin nga 10.6 në Oslo në 43.9 në Pragë, duke treguar ndryshime të rëndësishme në renditje, në krahasim me çmimet nominale. Çekia është një shembull karakteristik se si ndryshon renditja e tregut kur shprehen çmimet në PPS. Praga renditet e 7-ta në çmimet nominale të energjisë elektrike, por zë vendin e parë në PPS.
Ndryshimet më dramatike të renditjes përfshijnë:
Bern: Ka rënë nga e 5-ta në EUR në e 23-ta në PPS
Luksemburg: Ka rënë nga vendi i 12-të në EUR në i 24-ti në PPS
Kopenhagë: Ra nga e treta në EUR në e 15-ta në PPS
Varshavë: U ngjit nga e 18-ta në EUR në e 6-ta në PPS
Vilnius: U ngjit nga e 16-ta në EUR në e 7-ta në PPS
Këto ndryshime tregojnë se, ndërsa kryeqytetet e Evropës Lindore shpesh kanë çmime nominale më të ulëta të energjisë elektrike, fuqia më e ulët blerëse e bën energjinë elektrike një barrë më të madhe financiare për familjet. Nga ana tjetër, qytetet e Evropës Perëndimore dhe Veriore mund të duken të shtrenjta në terma nominalë, por bëhen relativisht më të përballueshme kur përshtaten për PPS (fuqia blerëse).
Stokholmi është një ndryshim i madh në çmimet e gazit. Në të gjithë BE-në, çmimet e gazit për përdoruesit e fundit të banimit varionin nga 2,5 c€/kWh në Budapest në 33,3 c€/kWh në Stokholm—ose çmimi rezulton mbi 13 herë më të larta se në Budapest.
Kjo mund të shpjegohet nga natyra e tregut suedez të gazit; madhësia e vogël e vetëm 77,000 klientëve shtëpiakë të gazit në të gjithë Suedinë, nga të cilët 50,000 në rrjetin e izoluar të gazit në Stokholm, shpjegojnë ekspertët.
Amsterdami (18.3 c€/kWh), Berna (17.4 c€/kWh) dhe Roma (15 c€/kWh) pasuan kryeqytetin suedez. Londra kishte normën më të ulët në mesin e pesë ekonomive kryesore me 8.8 c€/kWh.
Ekspertë ia atribuuan pabarazitë e çmimeve të gazit në Europë disa faktorëve, përfshirë "strategjitë e ndryshme të prokurimit dhe çmimeve, nivelet e ruajtjes, temperaturën dhe kushtet e motit, ndërlidhjen me tregjet e tjera, ndërsubvencionimin dhe përzierjen e tarifave".
Çmimet e gazit në PPS varionin nga 3,8 c€/kWh në Budapest në 28,3 c€/kWh në Stokholm.
Ndryshimet e dukshme të renditjes përfshijnë
Bern: Ka rënë nga e treta në EUR në e 16-ta në PPS
Qyteti i Luksemburgut: Ra nga vendi i 10-të në EUR në vendin e 21-të në PPS
Kopenhagë: Ra nga e treta në EUR në e 15-ta në PPS
Dublin: U ngjit nga e 8-ta në EUR në e 18-ta në PPS
Sofje: U ngjit nga e 15-ta në EUR në e treta në PPS
