BE

ANALIZË nga FINANCIAL TIMES: Presidenti i ri i Polonisë vë në rrezik miliardat dhe objektivat tregtare të BE-së

Shkruar nga Liberale

ANALIZË nga FINANCIAL TIMES: Presidenti i ri i Polonisë vë

Karol Nawrocki bëri fushatë nën sloganin “Polonia e Para” (FOTO-REUTERS)

Nga Financial Times

Zyrtarët europianë druhen se fitorja e Karol Nawrocki-t në zgjedhjet presidenciale polake do të forcojë gjithashtu euroskepticizmin në Evropën Qendrore

Animi djathtas i Polonisë ka rrezikuar ambiciet tregtare të BE-së dhe ka vënë në dyshim miliarda euro fonde të caktuara për Varshavën, thanë zyrtarët, ndërsa ka nxitur një trend euroskeptik në rritje në Evropën Qendrore.

Fitorja e nacionalistit të djathtë Karol Nawrocki në zgjedhjet presidenciale të Polonisë ka tronditur Brukselin, i cili ka frikë se kjo do ta plagosë rëndë qeverinë pro-BE të vendit nën kryeministrin Donald Tusk, do të pengojë reformat e nevojshme për të aksesuar fondet e BE-së dhe do ta nxisë Varshavën të ndihmojë në bllokimin e një marrëveshjeje të rëndësishme tregtare me vendet e Mercosur të Amerikës së Jugut.

Nawrocki, një ish-huligan futbolli pa përvojë politike, bëri fushatë nën sloganin "Polonia e Para" dhe kritikoi politikat e BE-së mbi ndryshimet klimatike, Ukrainën dhe çështjet sociale.

“Le t’i ndihmojmë të tjerët, por le të kujdesemi së pari për qytetarët tanë”, tha Nawrocki, i cili u mbështet nga Presidenti i SHBA-së Donald Trump, gjatë fushatës zgjedhore.

Orsolya Raczova, analiste e Evropës Qendrore dhe Lindore në Eurasia Group, tha se axhenda e reformave të Tusk tani do të “paralizohet... Nawrocki do ta pengojë atë të zbatojë një riorganizim të gjyqësorit në përputhje me kërkesat e BE-së”.

“Nawrocki do t’u bashkohet udhëheqësve të tjerë sovranistë të udhëhequr nga kryeministri hungarez Viktor Orbán në rezistencën ndaj Brukselit”, shtoi Raczova.

Zgjedhja e Tusk si kryeministër në tetor 2023 u pa nga Brukseli si një kthim i mirëpritur në një qeveri pro-BE në Poloni, ekonominë e gjashtë më të madhe të bllokut dhe anëtarin më të rëndësishëm të krahut lindor, pas tetë vitesh sundimi euroskeptik.

Demonstruesit në Varshavë protestojnë kundër politikave të BE-së

Brukseli tha se qeveria e mëparshme e udhëhequr nga partia e krahut të djathtë Ligj dhe Drejtësi (PiS), e cila emëroi Nawrocki-n, rrezikoi sundimin e ligjit dhe pavarësinë e gjyqësorit të vendit, duke rezultuar në ngrirjen e miliarda dollarëve nga fondet e BE-së.

Pas një angazhimi nga qeveria e Tusk për të kryer reforma që do të forconin pavarësinë e gjyqësorit, Komisioni Evropian në vitin 2024 zhbllokoi 137 miliardë euro nga fondet e BE-së të destinuara për Poloninë .

Brukseli deri më sot ka disbursuar më shumë se 20 miliardë euro nga pjesa prej 60 miliardë eurosh e Polonisë në fondin e rimëkëmbjes pas pandemisë të BE-së, si dhe gati 7 miliardë euro nga 76.5 miliardë euro në fondet e rregullta rajonale të BE-së, me kushtin e ndryshimeve të tilla si ndryshimi i një regjimi disiplinor të diskutueshëm për gjyqtarët dhe rivendosja në punë e të gjithë gjyqtarëve që ishin subjekt i masave disiplinore nën qeverinë e mëparshme.

Megjithatë, këto ndryshime nuk u nënshkruan në ligj, për shkak të vetos së presidentit në largim Andrzej Duda — diçka që pasardhësi i tij është zotuar ta vazhdojë.

Zyrtarë të lartë të BE-së i thanë FT se zotimi i Nawrocki-t për të ndaluar miratimin e këtyre reformave në ligj e vuri sërish në pikëpyetje angazhimin e vazhdueshëm të Varshavës për forcimin e sundimit të ligjit, i cili mbështet rrjedhën e parave të BE-së. Nawrocki zyrtarisht e merr detyrën në gusht. - “Gjithçka u ndërtua mbi idenë se Polonia do të reformohej plotësisht kur presidenti do të ishte në një linjë me Tuskun, dhe nëse jo, gjërat do të shkonin keq... Tani gjërat po shkojnë keq”, tha Jakub Jaraczewski, një koordinator kërkimi në “Democracy Reporting International”, një OJQ me seli në Berlin.

Ndërsa presidenti i Polonisë ka pushtet ekzekutiv të kufizuar, zyra mund të bllokojë legjislacionin e miratuar nga parlamenti dhe të emërojë zyrtarë të rëndësishëm shtetërorë, siç është kreu i bankës qendrore. Tusk do të ketë nevojë për një shumicë prej tre të pestash për të anashkaluar një veto të Nawrockit - një nivel që ai nuk mund ta arrijë pa votat e PiS.

Daniel Freund, një anëtar i të Gjelbërve në parlamentin Europian, tha se komisioni i kishte zhbllokuar fondet për Poloninë “para kohe”.  “Lëshimi i fondeve ishte i kushtëzuar nga paraqitja e një plani në vend të pritjes derisa reformat të hynin në fuqi”, tha Freund për FT.

Ai i kërkoi komisionit të ndërmerrte veprime nëse reformat nuk miratoheshin. “Hapi i parë do të ishte të ushtrohej presion mbi qeverinë polake për të zbatuar masat e nevojshme”, tha ai. “Në momentin që presidenti ndërmerr veprime të vërteta dhe nuk i nënshkruan ato, hapi i dytë do të ishte ngrirja e fondeve.”  Një zëdhënës i komisionit i tha FT: “Nuk mund të spekulojmë rreth vendimeve të ardhshme të Presidentit të zgjedhur polak. Jemi të bindur se reformat që kanë filluar nga qeveria polake do të ndiqen dhe do të vazhdojnë”, tha aii, duke shtuar se Brukseli do të “kërkojë bashkëpunim të mirë” me presidentin e zgjedhur.

Përveç aftësisë së Nawrockit për të ushtruar veton, zgjedhja e tij do ta dobësojë rëndë pushtetin e Tuskut dhe pritet ta detyrojë atë të shmangë politikat potencialisht jopopullore, të tilla si mbështetja e marrëveshjes tregtare të Mercosur. Fermerët polakë kanë frikë se importet më të lira të ushqimeve nga Amerika e Jugut do të dëmtojnë konkurrencën dhe do të ulin standardet e sigurisë në BE. Partia e fermerëve polakë është në koalicionin e Tuskut.

Me Francën gjithashtu kundër ratifikimit të marrëveshjes më të madhe tregtare të BE-së ndonjëherë, dhe Irlandën, Austrinë dhe Holandën skeptike, Polonia mund të ndihmojë në krijimin e një pakice bllokuese.

Nawrocki do t'i bashkohet Orbán-it dhe kryeministrit të Sllovakisë, Robert Fico, si zëra kryesorë anti-BE në rajon. Fitorja e tij vjen gjithashtu përpara zgjedhjeve parlamentare në Republikën Çeke në tetor, ku populisti Andrej Babiš kryeson në sondazhet e opinionit, duke ngritur shqetësime për një ndjenjë në rritje anti-Bruksel midis votuesve në lindje të bllokut.

Zyrtarët thanë se, ndërsa fushata e Nawrockit kritikoi gjithashtu mbështetjen financiare dhe ushtarake të BE-së për Ukrainën, ata nuk prisnin që kjo retorikë të rezultonte në ndryshime konkrete në pozicionimin e fortë pro-Kiev të Polonisë, duke pasur parasysh dënimin e gjerë të luftës së Rusisë në vend.

Por çështje të tjera të brendshme që lidhen me politikat pro-BE do të vuheshin, thanë zyrtarët dhe analistët. “Ky rezultat i zgjedhjeve ka të ngjarë të nënkuptojë që asnjë nga projektet qendrore të qeverisë Tusk nuk mund të zbatohet... [dhe] do të minojë Poloninë pro-evropiane dhe demokratike”, tha René Repasi, një anëtar gjerman i SPD-së në parlamentin evropian. “Kjo tani do ta bëjë të vështirë për qeverinë Tusk të rindërtojë sundimin e ligjit në këtë shtet të rëndësishëm anëtar të BE-së.”

Por, mes partive euroskeptike të BE-së, të tjerë festuan. Matteo Salvini, zëvendëskryeministri i ekstremit të djathtë i Italisë, përshëndeti “lajmin e shkëlqyer nga Polonia”. Nawrocki u “shpërblye nga vota e lirë dhe demokratike e qytetarëve polakë me gjithë respektin e duhur për burokratët në Bruksel dhe për të gjitha ato media që për ditë të tëra e kanë quajtur ekstremist”, shkroi Salvini të hënën.

Poll
SHQIPENGLISH