Në ditët e fundit në Itali, në disa vende të tjera evropiane dhe në Shtetet e Bashkuara të Amerikës janë raportuar disa raste të lisë së majmunëve, një sëmundje kjo e shkaktuar nga një virus që i përket së njëjtës familje me linë.
Lajmet për rastet e zbuluara raportohen në gazeta, ndonjëherë me tituj të mëdhenj dhe me shumë urgjencë, pavarësisht faktit se në shumicën e rasteve sëmundja përhapet pak dhe është më e lehtë se lija.
Megjithatë, rastet e reja të infeksionit nuk duhen nënvlerësuar, por për momentin autoritetet shëndetësore nuk kanë folur për ndonjë rrezik të veçantë dhe ekspertët bëjnë thirrje për t’u mos u alarmuar.
Rasti i konfirmuar i lisë së majmunëve në Itali, shtet fqinj i joni, ka të bëjë me një burrë të kthyer së fundmi nga Ishujt Kanarie, i cili u paraqit në një klinikë mjekësore në Romë, pasi vuri re shfaqjen e puçrrave të shumta në fytyrë dhe në zona të tjera të trupit.
Më herët, rastet e tjera të lisë së majmunit ishin identifikuar në Portugali, Spanjë, Suedi dhe Mbretërinë e Bashkuar, Australi, Kanada dhe Shtetet e Bashkuara.
Vetëm në Mbretërinë e Bashkuar janë zbuluar të paktën 9-të raste vetëm ditët e fundit, një prej tyre mendohet se është infektuar në Nigeri, ndërsa për të tjerat OBSH dyshon se janë infeksione lokale. Në Spanjë janë raportuar 7 raste, ndërsa në Portugali janë pesë. Në lidhje me këto raste vazhdon të jetë ende e paqartë burimi i infeksionit.
Lija e majmunëve është një sëmundje infektive e shkaktuar nga virusi MPXV (virusi i lisë së majmunëve) dhe nuk duhet të ngatërrohet me linë, që është shumë më e rrezikshme, pavarësisht se është një sëmundje që ishte shpallur e zhdukur që në vitin 1979 nga OBSH pas një fushate masive vaksinimi të kryer në fund të viteve 1950 dhe në fund të viteve shtatëdhjetë. Vaksinimi ka shpëtuar miliona jetë njerëzore, duke pasur parasysh se vetëm në vitin 1967 sëmundja preku të paktën 15 milionë njerëz, duke shkaktuar vdekjen e rreth 2 milionë të infektuarve.
Në përgjithësi, lija e majmunëve është e përhapur tek majmunët dhe në disa lloje brejtësish të vegjël, veçanërisht në Afrikë. Infeksioni transmetohet nga këto kafshë tek njerëzit përmes pështymës dhe lëngjeve të tjera, ose përmes kontaktit të drejtpërdrejtë.
Një person i infektuar në disa rrethana mund të infektojë një tjetër, për shembull nëpërmjet pikave të pështymës, kontaktit me plagë ose lëngje biologjike të infektuara, por megjithatë rrugët e transmetimit nga njeriu tek njeriu nuk janë kuptuar ende plotësisht nga ekspertët.
Mësohet se brenda pak ditësh ata që kontraktojnë virusin zhvillojnë simptoma tipike të infeksioneve virale si ethe dhimbje muskujsh, dhimbje koke, lodhje dhe enjtje të nyjeve limfatike. Sëmundja më pas shkakton shfaqjen e flluskave dhe puçrrave në fytyrë dhe më vonë në duar dhe këmbë, ato krijojnë kruarje shumë të mëdha dhe si pasojë edhe plagë.
Lija e majmunëve ka një ecuri pozitive në shumicën e rasteve. Simptomat zhduken brenda dy javësh, pa pasur nevojë për terapi të veçantë, përveç atyre që mund të lehtësonin shqetësimet që vijnë si pasojë e simptomave të shfaqura. Në disa raste, ilaçet antivirale përdoren për të ngadalësuar riprodhimin e virusit brenda trupit, me qëllimin që sistemi imunitar të luftojë më lehtë infeksionin.
Infektimet me linë e majmunit janë shumë të rralla jashtë Afrikës, megjithëse një shpërthim në Shtetet e Bashkuara u raportua që në vitin 2003. Hetimet epidemiologjike arritën të gjurmonin burimin e infeksioneve të para, disa kafshë që ishin importuar nga Afrika dhe të cilat nuk ishin kontrolluar mirë përpara se të mbërrinin në SHBA.
Vaksina kundër lisë e administruar deri në fillim të viteve 1980, duket se ofron mbrojtje të mirë edhe kundër lisë së majmunëve. Referuar disa kërkimeve, vaksina ka një efikasitet prej rreth 85 për qind. Megjithatë, popullsia e vaksinuar tashmë është mbi 40 vjeç, duke pasur parasysh se në shumë vende administrimi i vaksinës u ndërpre pas shpalljes nga OBSH se virusi ishte zhdukur.
Megjithatë, lidhur pikërisht me këtë mungesë vaksinimi në disa vende, është shumë e vështirë të bëhen vlerësime të sakta për mbrojtjen që ofron vaksinimi kundër një sëmundjeje të ngjashme, e cila megjithatë ka karakteristikat e veta të veçanta.
Për studiuesit vazhdon të jetë ende e paqartë se çfarë i shkaktoi rastet e reja të lisë së majmunëve të regjistruara jashtë Afrikës, megjithëse shumë prej tyre i atribuohen udhëtimeve në kontinent. Në vitet e fundit, numri më i madh i rasteve ishte zbuluar në Afrikën Qendrore dhe Perëndimore dhe në veçanti në Republikën Demokratike të Kongos, me rreth 2000 raste në vit në periudhën mes viteve 2011 dhe 2014.
Në vitin 2018, një shpërthim i lisë së majmunëve u zbulua në Mbretërinë e Bashkuar, ku sipas gjurmimit epidemiologjik një person ishte infektuar përgjatë udhëtimit të tij në Nigeri, ndërsa u zbuluan edhe katër raste të tjera. Në vitin 2021, po në Mbretërinë e Bashkuar, ishin zbuluar edhe tre raste të tjera, kurse një rast tjetër u zbulua në SHBA, një person i cili sapo ishte kthyer po nga Nigeria.
Vlerësohet se në përgjithësi rastet janë gjithmonë në rritje në shkallë globale, falë qarkullimit më të madh të njerëzve, nëse përjashtojmë uljen e udhëtimeve në dy vitet e fundit për shkak të pandemisë së koronavirusit. Megjithatë, pothuajse të gjitha rastet rezultuan të lehta dhe me simptoma që u shëruan pothuajse brenda dy javësh, shpesh pa përdorur edhe ilaçe antivirale./Përgatiti Liberale.al/
