Sipas mediave italiane, Kosova e mirëpriti pushtimin fashist
Midis 7 dhe 12 prill 1939, Italia pushtoi Shqipërinë. Me synimin për t'iu përgjigjur pushtimit të Çekosllovakisë nga aleati i tij Adolf Hitleri, i finalizuar në mars të po këtij viti, Benito Mussolini zgjodhi “viktimën” më të lehtë: një vend ën tutelën italiane prej vitesh dhe me një ushtri me përmasa minimale, Shqipëria u pushtua në pak ditë. Një sukses, megjithatë, që do të rezultonte i përkohshëm: nga Shqipëria trupat italiane nisën sulmin ndaj Greqisë pak më vonë, në atë që do të mbahet mend si një disfatë.
Marrëdhëniet Itali-Shqipëri
Pushtimi i prillit 1939 nuk ishte gjë tjetër veçse kulmi i kontrollit në rritje të ushtruar nga Italia fashiste mbi vendin e vogël ballkanik. Nga viti 1925 e këtej, në fakt, të dy vendet lidhën një sërë marrëveshjesh, të cilat parashikonin depërtim të fuqishëm ekonomik italian në territorin shqiptar, hua të mëdha nga Roma në Tiranë dhe ndihmë ushtarake për ushtrinë shqiptare të sapokrijuar. Një ndikim në rritje, ai italian, por jo i kënaqshëm në sytë e Musolinit. Shqipëria në fakt drejtohej nga Mbreti Zog I , i vetëshpallur mbret i shqiptarëve në vitin 1928 pasi kishte qenë kryeministër dhe president i Republikës: një personazh i çuditshëm, Mbreti Zog u përpoq që nga mesi i viteve 1930 të largohej nga orbita italiane, ose të paktën të kufizonte presionin e saj.
1939
Në vitin 1939 Hitleri mori kontrollin e Çekosllovakisë. Për t'iu përgjigjur aleatit të tij të madh, Musolini, i sugjeruar nga ministri i tij i Jashtëm dhe dhëndri Galeazzo Ciano, vendosi t'i jepte fund rezistencës së Mbretit Zog. Më 25 mars, Roma i dërgoi një ultimatum qeverisë shqiptare, me tetë pika që do të lidhnin më tej të dy vendet, duke e bërë Shqipërinë në fakt një koloni italiane. Refuzimi i mbretit Zog ishte preteksti i shumëpritur i Musolinit.
Më 7 prill, trupat italiane, të udhëhequra nga gjeneral Alfredo Guzzoni, sulmuan Shqipërinë. Nëse nga njëra anë Italia numëronte 100.000 ushtarë, të shoqëruar nga rreth 600 avionë dhe 50 anije luftarake, Tirana mund t'i kundërshtonte me një ushtri prej 15.000 burrash të pajisur keq pa armë të rënda, kryesisht të stërvitur nga vetë italianët. Në pak orë portet kryesore të vendit ranë në duart e italianëve dhe të nesërmen, më 8 prill, italianët hynë në Tiranë. Pushtimi përfundoi më 12 prill, kur parlamenti shqiptar u detyrua të rrëzonte mbretin Zog dhe të votonte pro bashkimit me Italinë, duke ia besuar kurorën Viktor Emanuelit III. Për më tepër, që në ditën e parë të pushtimit, Mbreti Zog ishte arratisur në Greqi me familjen e tij, përfshirë edhe djalin Leka, i lindur vetëm dy ditë para sulmit italian.
Në disfatën katastrofike, në radhët shqiptare u regjistruan raste të qëndresës heroike. Ndër këta kujtojmë atë të Abaz Kupit dhe Mujo Ulqinakut, përkatësisht oficer ushtarak dhe nënoficer detar, të cilët arritën të rezistonin për orë të tëra në portin e Durrësit; apo atë të qytetit të Shkodrës, ku një grusht ushtarësh të barrikaduar në kështjellën e qytetit luftuan kundër italianëve për 12 orë.
Shqipëria fashiste
Me përfundimin e pushtimit, Shqipëria u inkorporua më pas në Mbretërinë e Italisë, nëpërmjet bashkimit doganor, bashkimit të dy ushtrive dhe shtrirjes së ligjit italian në të gjithë territorin shqiptar. Qeveria fashiste vendosi një politikë strikte italianizimi dhe burimet natyrore të vendit u bënë pre e kompanive italiane. Në planin politik u imponua krijimi i partisë fashiste shqiptare dhe ngritja e këmishave të zeza vendase, me synimin për të heshtur me dhunë dhe arrestime arbitrare çdo lloj opozite.
Për sa i përket reagimeve ndaj pushtimit fashist, dihet se në agimin e pushtimit pjesë të mëdha të popullsisë dolën në rrugë kundër ekspansionizmit të Romës dhe përfaqësues të qeverisë shqiptare folën. “I goditur hapur pas shpine” nga një vend i konsideruar mik, në të njëjtën kohë, nuk mungonin personalitetet, sidomos tek ata që nuk e kishin tretur kurrë pushtetin absolut të mbretit Zog. Më tej, investimet infrastrukturore, ende lehtësisht të dukshme sot në qendër të Tiranës, ngjallën shpresa për një valë të mundshme modernizimi të vendit.
Lufta
Në tetor 1940, Italia nisi sulmin ndaj Greqisë: një faqe e zezë në historinë italiane, për shkak të dështimit të qartë ushtarak, por edhe një periudhe shumë e vështirë për Shqipërinë, duke qenë se për periudha të gjata konflikti trupat greke pushtuan jugun e vendit. Vetëm ndërhyrja e Gjermanisë naziste, siç dihet, i lejoi Italisë të shënonte një fitore, duke arritur më pas të zgjeronte zonën nën kontrollin e saj. Në pranverën e 41-shit, me aneksimin e Kosovës dhe pjesëve të Malit të Zi e Maqedonisë, u krijua edhe “Shqipëria e Madhe”: shqiptarët u gjendën kështu në një shtet të vetëm, por nën kontrollin italian. Për disa, ishte përmbushje e një ëndrre kombëtare dhe kjo shpjegon në masë të madhe mbështetjen e gjerë që italianët regjistruan te shqiptarët kosovarë, të cilët e shihnin ardhjen e trupave të Musolinit si fundin e dominimit sllav në rajon.
Një “ëndërr”, megjithatë, që nuk zgjati shumë. Me armëpushimin e 8 shtatorit 1943, Italia u zëvendësua nga Gjermania hitleriane dhe muajt e mëvonshëm u shënuan me intensifikimin e luftimeve dhe radhën e ushtrive, deri në vitin 1945. Mbi të gjitha, forcat partizane ndoqën rrugën e tyre në të gjithë rajonin: ndërsa Kosova u kthye në kontrollin jugosllav, figura e Enver Hoxhës u shfaq në Shqipëri. Udhëheqësi i rezistencës antifashiste do të bëhej shumë shpejt protagonisti absolut i çështjeve shqiptare për shumë dekada në vijim.
/Përgatiti: Liberale.al/
