Taksimi i automjeteve ndryshon në masë të madhe nga njëri vend në tjetrin, në të gjithë Europën, pasi mjedisi po luan një rol kyç në disa vende. Bazuar në të dhënat e OECD, “Liberale.al” sjell çmimin e makinave para dhe pas taksave në katër kategori të ndryshme, në vendet e BE-së dhe ato kandidate.

Taksat që lidhen me blerjen, regjistrimin dhe përdorimin e automjeteve kanë qenë një burim i rëndësishëm të ardhurash për qeveritë. Taksimi përdoret gjithnjë e më shumë për të ndikuar në sjelljen e konsumatorit për konsiderata energjetike dhe mjedisore, në veçanti, kalimi në emetimet neto të gazeve serrë në vitet e fundit.

Niveli dhe struktura e taksave, të cilat mund të përfshijnë tatimin mbi vlerën e shtuar (TVSH), tatimin mbi shitjen, akcizat dhe tarifat e tjera, kur blejnë një makinë të re mund të ndryshojnë ndjeshëm në të gjithë Evropën. Pra, si krahasohet TVSH-ja në makinat që blihen në vende të ndryshme të Evropës? Sa taksë paguajnë evropianët kur blejnë makina? Si ndryshojnë çmimet e makinave para dhe pas taksave në të gjithë kontinentin?

Në vitin 2022, normat e TVSH-së për blerjet e makinave varionin midis anëtarëve të BE-së nga 17% në Luksemburg në 27% në Hungari, sipas Shoqatës Evropiane të Prodhuesve të Automobilave (ACEA). Në shumicën e vendeve të BE-së, njerëzit paguajnë ose 20% ose 21% TVSH kur blejnë makina të reja. Janë vetëm gjashtë vende ku norma e TVSH-së është mbi 23%.

Norma e TVSH-së nuk është arsyeja kryesore pse çmimet e makinave ndryshojnë ndjeshëm para dhe pas tatimit në të gjithë Evropën. Ndikojnë edhe taksat, tarifat dhe shpërblimet e tjera. Në vend që thjesht të krahasoni normat e TVSH-së, është më e dobishme të analizohet çmimi para tatimit dhe çmimin përfundimtar, i cili përfshin të gjitha taksat dhe tarifat. Bazuar në raportin e Organizatës për Bashkëpunim Ekonomik dhe Zhvillim (OECD) mbi Trendet e Taksave të Konsumit 2022, mund të shikojmë çmimet e disa makinave tipike, me motorë elektrikë, hibridë dhe me djegie në katër kategori.Në vitin 2022, çmimi i një makine të kategorisë A ishte 33,000 dollarë (31,339 Euro) para tatimit në simulim. Pas taksave, çmimi varionte nga 26,938 € në Francë në 59,168 € në Turqi.

Çmimi përfundimtar më pak se çmimi para tatimit në Francë dhe Gjermani

Çmimi përfundimtar ishte më i vogël se çmimi para tatimit në Francë (26,938 €), Luksemburg (27,732 €) dhe Gjermani (31,295 €), duke treguar nivelin e bonuseve, në këto tre vende. Në Francë, njerëzit paguanin 4,400 euro më pak se çmimi para taksave kur blenë një makinë të kategorisë A falë 'bonusit të gjelbër'. Çmimi më i lartë ishte në Turqi, që pasohej nga Hungaria (39,801 €), Polonia dhe Danimarka (të dyja me nga 39,174 €). Qytetarët në Norvegji nuk paguanin asnjë taksë apo tarifë sipas raportit të OECD. Njerëzit në dy vendet e tjera nordike, Suedi dhe Islandë, paguanin më pak se 100 euro taksë. Taksat ishin më pak se 3,000 euro në Lituani, Greqi, Slloveni dhe Zvicër kur blenë një makinë të kategorisë A, me një çmim prej 33,339 euro para taksave.

Fuqia dhe kapaciteti i baterisë janë më të larta në makinat e kategorisë B në simulim. Specifikimet janë: Motori elektrik Sedan, fuqia 370 kW (496 hp), kapaciteti i baterisë 82 kWh, konsumi 15 kWh/100 km, pesha 1830 kg, emetimet e CO2 0 g/km, diapazoni i baterisë mbi 400 km (shembull Tesla Model 3 Long Range Motori i dyfishtë).

Kur çmimi ishte 52,232 € (55,000 dollarë) para tatimit në Kategorinë B, çmimi përfundimtar varionte nga 52,009 € në Francë në 98,163 € në Turqi. Një person në Turqi është dashur të paguajë 46,831 euro taksë për të blerë një makinë të tillë.

Në Francë dhe Luksemburg, çmimi përfundimtar ishte më i ulët se çmimi para taksave, pasi të dyja qeveritë inkurajuan automjetet me emetim zero (ZEV). Ashtu si në kategorinë A, Norvegjia nuk i ngarkoi qytetarët me asnjë taksë për makinat e kategorisë B, sikurse edhe njerëzit në Islandë paguanin më pak se 1000 € taksë në simulim. Përveç Turqisë, njerëzit në Hungari, Irlandë, Poloni dhe Danimarkë paguanin mbi 13,000 euro taksë për një makinë të kategorisë B.

Taksat për makinat hibride

Specifikimet e Kategorisë C janë: Motorë hibrid elektrik/karburant Sedan, motor karburanti me cilindër 1.8 litra, fuqi 121 kW (162 hp), benzinë ​​pa plumb 95–98 RON, konsumi 4.5 l/100 (i kombinuar) dhe motor elektrik me fuqi. 53 kW (71 kf), kapaciteti i baterisë 1,3 kWh, pesha 1 800 kg, emetimet e CO2 115 g/km, diapazoni i baterisë më pak se 10 km, emetimet e NOx prej 3 mg/km (shembull Toyota Corolla Hybrid LE).

Çmimi para tatimit ishte 21,842 € (23,000 dollarë) në simulim. Në këtë rast, çmimi përfundimtar duke përfshirë të gjitha taksat varionte nga 21,494 € në Gjermani deri në 46,393 € në Turqi. Ndërsa çmimi më i lartë ishte në Turqi, ai nuk ishte i jashtëzakonshëm në këtë modelim. Turqia pasohej nga Danimarka (45,633 €) dhe Norvegjia (45,062 €). Në këto tre vende, shuma e taksës ishte më e madhe se çmimi para tatimit. Kjo do të thotë se çmimi përfundimtar ishte më shumë se dyfishi i çmimit para tatimit, duke treguar nivelin e taksimit. Kurse qytetarët në Francë, Islandë dhe Luksemburg paguanin më pak taksa krahasuar me vendet e tjera evropiane të kësaj kategorie.

Taksat rriten ndjeshëm për motorët me djegie

Automjetet e kategorisë D në simulim vetëm përbëheshin nga ato me motorë me djegie. Specifikimet janë: Pick-up 4×4 me motor karburanti, benzinë ​​pa plumb 95-98 RON, cilindra 3.5 litra V6, fuqia 300 kW (400 hp), konsumi 12.4 l/100, shkarkimet CO2 296 g/km, emisionet NOx prej 20 mg/km, pesha 2200 kg; çmimi 50,000 USD (shembull Ford F-150 Ecoboost V6).

Kur çmimi para tatimit ishte 47,483 € (50,000 dollarë) në 2022, çmimi përfundimtar varionte nga 53,289 € në Zvicër në 179,297 € në Turqi. Nuk kishte asnjë vend ku njerëzit paguanin më pak se çmimi para taksave për një automjet të kategorisë D.

Taksat më shumë se dyfishi i çmimit para taksave në 7 vende

Taksimi ishte qartësisht më i larti në automjetet me motorë me djegie. Shuma e taksës ishte më shumë se dyfishi i çmimit pa tatim në shtatë nga 27 vende evropiane. Për të blerë një automjet të kategorisë D me një çmim prej 47,483 € para taksave, çmimet përfundimtare që njerëzit duhej të paguanin në vitin 2022 ishin: 179,297 € në Turqi, 146,716 € në Danimarkë, 122,820 € në Holandë, 117,759 € në Norvegji, 105,898 € në Finlanda, 96,519 € në Islandë dhe 95,599 € në Francë.

Përveç Suedisë, ku çmimi përfundimtar ishte 59,354 euro, njerëzit në vendet nordike ishin në krye të listës, duke paguar më të lartët për automjetet me motorë me djegie.

Duke parë të ardhurat mesatare vjetore të taksave për automjet në tregjet kryesore të BE-së, ato ndryshonin në masë të madhe në vitin 2022. Spanja (1,148 €) mblodhi taksën më të vogël për automjet, ndërsa Belgjika (2,892 €) mblodhi taksën më të madhe. Kjo shifër ishte 1,625 € në Francë, 1,764 € në Gjermani dhe 2,723 € në Finlandë. Gjermania mblodhi 34.2 miliardë euro të ardhura nga TVSH-ja për shitjen e automjeteve, servisimin, riparimin dhe pjesët, si dhe taksat e shitjes dhe regjistrimit. Kjo shifër ishte pak mbi 20 miliardë euro në Francë (21.7 miliardë euro) dhe Itali (20.8 miliardë euro), nga të dhënat e vitit 2022. Danimarka, Suedia dhe Finlanda grumbulluan mbi 2 miliardë euro, në këtë kategori, ndërsa Greqia (1.2 miliardë euro) dhe Irlanda (1.5 miliardë euro) shënuan të ardhurat më të pakta.

Taksa totale nga automjetet shkoi thuajse 400 miliardë euro, në 13 vende të BE-së. Përveç taksave të shitjes dhe regjistrimit, kjo shifër përfshin taksat vjetore të pronësisë dhe më e rëndësishmja, taksat nga karburantet dhe lubrifikantët. Të dhënat e OECD-së tregojnë se Turqia ishte më e jashtzakonshme në taksimin e automjeteve, në të gjitha kategoritë, në vitin 2022. Çmimet më të larta u regjistruan në Turqi në të katër simulimet. Njerëzit fillimisht duhej të paguanin një tarifë shumë të lartë të Tatimit të Veçantë të Konsumit (OTV), e cila ishte midis 60% dhe 220%. Më pas, ata duhej të paguanin edhe TVSH (18%). Në vitin 2023, ÖTV minimale u rrit në 80%, dhe TVSH-ja në 20%. Pra, çmimet përfundimtare ishin më të larta nëse simulimi do të bazohej në rregulloret e vitit 2023. Deri në korrik të 2023, të ardhurat e ÖTV nga automjetet përbënin 10% të të gjitha taksave që mblidhte qeveria. Kjo nuk përfshin TVSH-në dhe tarifat e tjera, duke treguar se sa është mbështetur qeveria te taksat e veçanta.

Vendet më të lira për të blerë makina elektrike

Çmimet përfundimtare ishin më të ulëtat në Francë dhe Luksemburg në të dy llojet e automjeteve elektrike. Çmimet përfundimtare ishin nën çmimin para taksave në të dy vendet falë bonuseve. Qytetarët në Francë dhe Luksemburg nuk paguanin asnjë taksë në praktikë, por kënaqeshin duke paguar më pak se çmimi para tatimit. Qytetarët në Gjermani, Norvegji, Islandë dhe Suedi ishin gjithashtu me fat në krahasim me vendet e tjera duke paguar më pak taksa dhe tarifa për automjetet elektrike. Kur bëhet fjalë për taksimin e automjeteve me motorë me djegie, politikat e Francës dhe Norvegjisë kanë ndryshuar. Të dy vendet u renditën në 7 vendet e para në këtë kategori. Norvegjia gjithashtu renditet e treta sa u përket automjeteve hibride.

OECD: Taksat mund të ndihmojnë për tranzicionin e gjelbër

Në nivel global, transporti ishte përgjegjës për 25% të emetimeve direkte të CO2 nga djegia e karburantit, sipas të dhënave të një studimi, i publikuar në vitin 2018, dhe ndotja vinte kryesisht nga transporti rrugor sipas ITF Transport Outlook. "Taksat e dizajnuara mirë mund të zvogëlojnë ndotjen dhe emetimet e gazrave serrë në mënyrë shumë efektive," sugjeroi raporti i OECD-së për Trendet e Taksave të Konsumit. "Taksat e dizajnuara mirë mund të zvogëlojnë ndotjen dhe emetimet e gazit serrë në mënyrë shumë efektive," thotë raporti i OECD për Tendencat e Taksave të Konsumit.

Ndërkohë, në 17 prej anëtarëve të OECD-së në Evropë, emetimet e CO2 merren drejtpërdrejt në konsideratë për të përcaktuar nivelin e taksimit. Ato përfshinin Austrinë, Belgjikën, Republikën Çeke, Danimarkën, Finlandën, Francën, Greqinë, Islandën, Irlandën, Italinë, Lituaninë, Holandën, Norvegjinë, Portugalinë, Slloveninë, Spanjën dhe Suedinë. Në vitin 2022, disa vende evropiane si Franca, Gjermania, Italia dhe Suedia dhanë një “bonus” për blerësit e automjeteve të përzgjedhura me emetim të ulët ose pa CO2. Bonusi nënkupton një subvencion të paguar nga qeveria ose një autoritet lokal, për blerjen e automjetit. /Liberale.al/