Aranit Muraçi
Ministrja e Financave, Delina Ibrahimaj deklaroi gjatë prezantimit të projektbuxhetit 2023 se mbajtja në kontroll e inflacionit do të jetë sfida kryesore e qeverisë. Në skenarin bazë qeveria parashikon që inflacioni të mbahet 3.6% gjatë muajve të parë të vitit, për të arritur në 3% në fund të vitit. Ndërkohë që aktualisht inflacioni vlerësohet rreth 7.5, poshtë mesatares së BE-së (8.9), dhe akoma më larg Britanisë së Madhe, ku inflacioni shkoi në 10. Edhe pse treguesit e inflacionit duket se nuk janë realë, sidomos në vendin tonë, për shkak të vlerësimeve që gjithmonë fshihen. Sepse një inflacion më i lartë, veç dëmit që i sjell ekonomisë nga rënia e menjëhershme e fuqisë blerëse, shoqërohet edhe me një presion më të lartë ndaj qeverisë për rritje të pagave.
Sakaq, përderisa kriza e çmimeve është globale dhe e nxitur nga lufta në Ukrainë si dhe ajo energjetike, qeveria shqiptare nuk ka asnjë shans apo mundësi specifike që të ndalë ose të ulë ndikimin e një krize të tillë. Kështu që inflacioni, përderisa ka dalë jashtë kontrollit nga vendet e zhvilluara të Europës, vende që gjithashtu nuk kanë varësinë që ka vendi ynë nga importi, do të vihet nën kontroll nga Shqipëria vetëm kur ai të jetë vënë më parë prej tyre.
Prandaj, sfida kryesore e qeverisë, në projekt-buxhetin e vitit 2023, është nëse ajo do t’i kushtojë vëmendjen e duhur disa prej sektorëve prioritarë të cilët janë lënë gjatë 30 viteve të tranzicionit pas dore, ose në mëshirë të fatit, për të nxitur rritjen e ekonomisë dhe zhvillimin e vendit. Buxheti i vitit 2023, në total, llogaritet të jetë në rreth 5.8 mld euro. Por deri tani nuk ka asnjë vëmendje të shtuar ndaj bujqësisë, si sektori kryesor i ekonomisë dhe ndoshta mundësia e vetme e vendit tonë ku mund të rritet prodhimi, si dhe arsimit, sektori promotor i zhvillimit të çdo shoqërie dhe ekonomie, kudo në botë. Me vetëm 3 për qind të GDP-së që shkon për arsimin dhe me rreth 5 për qind që shkon për bujqësinë, pasojat e investimeve të pakta në këto dy sektorë mbeten jo vetëm të pakuptueshme, por po aq edhe dramatike. E ndërsa fermerët në mungesë të investimeve janë duke emigruar vit pas viti, nga kriza e çmimeve, aktualisht në protestë janë stafet pedagogjike të arsimit të lartë të cilët kërkojnë rritje të pagave dhe investime më të shumta në sektorin që ata përfaqësojnë.
Megjithëse nga plani i hartuar duket se vëmendja ndaj arsimit dhe bujqësisë nuk do të ketë ndonjë ndryshim krahasuar me vitet e tjera, ka ende kohë që të bëhet ndryshimi i duhur, derisa projektbuxheti të miratohet në Kuvend.
Sfida tjetër për vitin që vjen do të jetë ulja e borxhit publik, pasi është fryrë aq shumë saqë nuk lejon rritje të mëtejshme (rreth 1 miliard euro llogaritet borxhi i jashtëm dhe 12 miliard ai i brendshëm).
Të ardhurat në vendin tonë për vitin 2023, sipas ministres së Financave, parashikohen të jenë në nivelin 631.7 miliardë lekë, ku 475 miliardë lekë të ardhura do të vijnë nga qeverisja qendrore, ndërsa 65 584 milionë lekë nga pushteti lokal. Sipas projektbuxhetit të publikuar nga qeveria për vitin 2023, shpenzimet llogariten në nivelin 687.2 miliardë lekë me një deficit në nivelin 55.5 miliardë lekë.
Buxheti për 2023 parashikon një fond prej 3.5 mld lekësh që do të shkojë për bonus fundviti, kryesisht për pensionistët. Gjatë vitit të ardhshëm parashikohen rritje pagash për disa kategori, si për arsimin, shëndetësinë, si edhe futja në sistemin e taksimit për profesionet e lira.
Sipas llogarive të ministrisë, të ardhurat buxhetore për 2023 parashikohen me një rritje 7.7% krahasuar me vitin aktual. Buxheti mbështetet nga paketa fiskale që do të miratohet nga Kuvendi dhe parashikon disa masa. Masa kryesore është ligji i tatimit mbi të ardhurat, i cili synon përmirësimin e sistemit të taksimit të individëve. Në vitin pasardhës do të rritet kufiri për pagën e patatueshme nga 40 në 50 mijë lekë, çka sipas përllogaritjeve nga ministria e Financave pritet të përfitojnë 70 mijë punonjës.
Tatimi për bizneset që kryejnë xhiro deri në 14 milionë lekë është aktualisht zero dhe sipas ministres do të mbetet zero. Në planin e buxhetit të fillim-vitit të ardhshëm është rritja e pagave 6% për arsimin, shëndetësisë, zjarrfikësit dhe nga korriku, rritje e mëtejshme e pagave për arsimin e shëndetësinë, sërish në masën 6%. Në total një për këto kategori parashikohet një rritje prej 12 për qind, por nëse marrin në konsideratë inflacionin e këtij viti, do të ketë thjesht një indeksim (vështirë se mund të ruajë të njëjtën fuqi blerëse si para krizës).
Një vëmendje të veçantë në projektbuxhetin 2023 sipas asaj që përmendi ministrja do të zërë edhe sektori energjetik, për të cilin do të akordohen 12 mld lekë. Ky fond do të menaxhohet edhe për të mbajtur të pandryshuar çmimin e energjisë elektrike për familjarët. Vitin tjetër qeveria propozon një taksë në masën 33% për prodhuesit privatë të energjisë dhe do të të rikthejë nga janari bastet sportive online, pre të cilave pritet të përfitojë 20 milion euro në fund të vitit.
/Liberale.al/
