Në vitin 2024, alokimet totale të buxhetit qeveritar për Kërkim dhe Zhvillim në të gjithë BE-në ishin rreth 127,916 milionë euro, ekuivalente me 0.71% të PBB-së. Kjo tregon një rritje prej 3.4% krahasuar me vitin 2023 (123,675 milionë euro) dhe një rritje prej 59.5% krahasuar me vitin 2014 (80,175 milionë euro).
Shqipëria ka shpenzuar në vitin 2024 vetëm 0.19 për qind të PBB-së (krahasuar me 0.71 për qind që është mesatarja e BE-së). Problemi më i madh i vendit tonë në qasjen me shkencën ka të bëjë me fushën ku shkon investimi, që nuk përputhet me atë të BE-së. Nëse në BE investimi i Kërkim-Zhvillimit shkon kryesisht për fusha si “shëndeti” dhe “socio-ekonomia” , në Shqipëri jo vetëm shumica e studimeve mbeten pa asnjë dobi, por edhe rezultati përfundimtar, sipas ekspertizës ndërkombëtare, lë shumë për të dëshiruar.
Ky informacion vjen nga të dhënat mbi alokimet e buxhetit qeveritar për Kërkim dhe Zhvillim të publikuara nga Eurostat, Instituti Europian i Statistikave.
Shpenzimet e qeverive të shteteve anëtare të BE-së për Kërkim-Zhvillim u rritën me 3.4 përqind nga viti 2023 deri në vitin 2024, sipas të dhënave të fundit nga zyra e statistikave të BE-së.
Më 29 korrik, Eurostat tha se shpenzimet qeveritare për Kërkim-Zhvillim arritën 128 miliardë euro në vitin 2024, që sipas saj ishte 0.71 përqind e PBB-së.
Ndërsa shpenzimet u rritën nga rreth 124 miliardë euro në vitin 2023, si pjesë e PBB-së ato ranë nga 0.73 për qind që ishin vitin e kaluar.
Ndarjet e shpenzimeve sipas vendeve
Shpenzimet ishin ekuivalente me shpenzimet e qeverive të BE-së në tërësi prej 285 eurosh për kërkim-zhvillim për person në vitin 2024, krahasuar me 181 euro për person në vitin 2014, tha Eurostat.
Shqipëria sa i përket shpenzimeve në total gjatë dekadës së fundit në raport me GDP ka shpenzuar më tepër sesa Maqedonia e Veriut, dhe gati po aq sa vendet e rajonit. Por mbi shpenzimet për banor mbetet pas në raport me vendet e tjera.
Luksemburgu shpenzoi më shumë për Kërkim dhe Zhvillim për banor në vitin 2024, ekuivalent me 759 euro për person, i ndjekur nga Danimarka me 587 euro dhe Holanda me 543 euro.
Ndryshimi i vetëm në tre vendet e para nga viti 2023 ishte Holanda që zëvendësoi Gjermaninë.
Vendet me shpenzimet më të ulëta ishin Rumania me 19 euro për person, Bullgaria me 38 euro dhe Hungaria me 59 euro.
Sipas Eurostat, midis viteve 2014 dhe 2024, të gjitha qeveritë e BE-së rritën alokimet e tyre buxhetore për Kërkim dhe Zhvillim në terma të shpenzimeve për person. Rritja më e madhe proporcionale ishte në Letoni, e cila i katërfishoi shpenzimet e saj nga 19 euro në 79 euro për person.
Shpërndarjet sipas sektorëve
Më shumë se një e treta e buxheteve të qeverive për Kërkim dhe Zhvillim, 35.7 përqind, shkuan në fondet e përgjithshme të universiteteve në vitin 2024, tha Eurostat.
Shpenzimet qeveritare për kërkim-zhvillim në shëndetësi u rritën me 57 përqind për person midis viteve 2014 dhe 2024, me rritjet më të mëdha në Kroaci, Maltë, Letoni, Suedi, Slloveni, Greqi dhe Bullgari.
Midis viteve 2014 dhe 2024, të gjitha qeveritë e BE-së rritën buxhetet e tyre për Kërkim dhe Zhvillim në terma të € për person. Rritjet më të mëdha në përqindje u regjistruan në Letoni (+313%, nga 19.1 € për person në vitin 2014 në 78.9 € në vitin 2024), Slloveni (+252%, nga 78.3 € në 275 €) dhe Lituani (+197% nga 42.7 € në 123 €).
Nga të dhënat vërehet një rritje prej 54% të shpenzimeve të BE-së për banor në objektivin socioekonomik "Prodhimi industrial dhe teknologjia" midis viteve 2014 dhe 2024. Vendet e BE-së që shpenzuan më shumë për banor në këtë objektiv në vitin 2024 ishin Luksemburgu, Belgjika, Austria dhe Gjermania (më shumë se dyfishi i mesatares së BE-së). Lidhur me objektivin socioekonomik "Shëndeti", pati një rritje prej +57% në shpenzimet për banor në periudhën 2014 deri në 2024 në BE. Rritjet më të larta relative u vunë re në Kroaci, Maltë, Letoni, Suedi, Slloveni, Greqi dhe Bullgari.
Në këto vende, rritja e konsiderueshme në përqindje është kryesisht për shkak të niveleve të ulëta absolute të shpenzimeve në vitin 2014, që do të thotë se edhe rritjet modeste absolute rezultojnë në ndryshime të mëdha relative. Në të kundërt, disa vende që kishin nivele mbi mesataren e BE-së të shpenzimeve publike për Kërkim dhe Zhvillim të lidhura me shëndetin për banor në vitin 2014 raportuan gjithashtu rritje të dukshme, veçanërisht Holanda (+218%), Italia (+111%), Gjermania (+72%) dhe Austria (+60%).
