Edhe pse viti 2024 u vlerësua si viti më i nxehtë i Evropës që nga fillimi i regjistrimeve në vitin 1940, viti 2025 paraprakisht është vlerësuar edhe më i nxhehtë dhe ndoshta viti më i thatë në histori
A ishte Shqipëria e përgatitur siç duhej për të përballuar situatën e zjarreve?
Shumë vende europiane po përballen me situatën emergjente prej të nxehtit të pazakontë.
Erërat e forta po përhapin zjarret në Francë, Spanjë, Portugali dhe Shqipëri, ndërsa vala e të nxehtit po shoqërohet me evakuime të shumta.
Zjarret vdekjeprurëse dhe nxehtësia ekstreme vazhduan të godasin pjesë të Evropës Jugore të mërkurën, duke detyruar evakuime masive, duke rënduar shërbimet e emergjencës dhe duke vendosur rekorde të reja temperaturash.
Në Portugali, më shumë se 110 bashki në veri dhe pjesën qendrore mbeten në rrezik maksimal nga zjarri.
Franca ngriti alarm në pesë krahina prej të nxehtit deri të enjten në mëngjes, me netë tropikale dhe temperatura që tejkalonin 42°C të regjistruara në disa zona.
Zjarrfikësit që po luftojnë me flakët, të cilat tani janë nën kontroll, raportuan lodhje pas një jave operacionesh. Mijëra hektarë tokë të djegura, evakuime dhe zjarret i kanë marrë jetën e një zjarrfikësi vullnetar.
Shqipëria vlerësojnë mediat e huaja, ashtu si vendet e tjera në Ballkanin Perëndimor është në flakë, por po përballet gjithashtu me një nga krizat më të rënda të zjarreve në vite, me Ministrinë e Mbrojtjes që raporton 30 zjarre aktive në të gjithë vendin.
Zjarret i kanë marrë jetën një 80-vjeçari në Gramsh, por raportohet për një tjetër viktimë dhe disa të plagosur, ndërsa flakët kanë detyruar evakuime të shumta në rajone të shumta, përfshirë Delvinën, ku flakët kërcënuan puset e naftës dhe një spital.
Helikopterë të ushtrisë dhe ndihmë ndërkombëtare nga Emiratet e Bashkuara Arabe, Republika Çeke dhe Sllovakia po ndihmojnë përpjekjet për shuarjen e zjarreve.
Sjellja njerëzore shkakton shumicën dërrmuese të zjarreve në Evropë, por ndryshimi i klimës është ajo që po i bën ato më të shpeshta dhe intensive.
Cili vend u prek më rëndë nga zjarret në vitin 2024?
Viti 2024 ishte viti më i nxehtë i Evropës që nga fillimi i regjistrimeve në vitin 1940.
Kushtet më të nxehta dhe më të thata, të kombinuara me thatësira dhe valë të nxehti më të shpeshta krijojnë peizazhe shumë të ndezshme, veçanërisht në Evropën Jugore dhe Qendrore, sipas Agjencisë Evropiane të Mjedisit.
Portugalia regjistroi sipërfaqen më të madhe të djegur në BE në vitin 2024, me gati 450 km2 tokë të shkatërruar.
Pas Portugalisë, Bullgaria dhe Spanja ishin vendet ku flakët përpinë më shumë tokë, me përkatësisht 310.9 km2 dhe 186.5 km2 të djegura.
Nuk është hera e parë që zjarret e kanë goditur Portugalinë rëndë. Në vitin 2017, vendi përjetoi një sezon jashtëzakonisht shkatërrues zjarresh. Një total prej 117 personash vdiqën dhe 902.6 km² u dogjën.
Edhe pse sezoni i zjarreve të këtij viti nuk ka mbaruar ende, 2025 pritet të jetë një vit tjetër po aq i nxehtë.
Midis viteve 2000 dhe 2024, zjarret kanë djegur mesatarisht 3,770 km² tokë të BE-së çdo vit.
Kjo përbën një mesatare vjetore prej 10% të pyjeve dhe 21% të kullotave që digjen në BE.
Është vlerësuar se zjarret i kushtojnë BE-së 2.5 miliardë euro çdo vit, për shkak të shkatërrimit ose dëmtimeve të rënda të ndërtesave dhe infrastrukturës, siç janë linjat e energjisë, furnizimi me ujë dhe rrugët e transportit.
Ato gjithashtu mund të dekurajojnë turistët, duke goditur ekonomitë lokale që varen nga turizmi.
Çfarë i shkakton zjarret?
Agjencia Evropiane e Mjedisit vlerëson se sjellja dhe aktivitetet njerëzore , të tilla si neglizhenca dhe zjarrvënia e qëllimshme, përbëjnë drejtpërdrejt ose tërthorazi 95% të zjarreve në Evropë.
Zjarret e shkaktuara nga njeriu shpesh fillojnë pranë kufirit midis zonave të ndërtuara dhe zonave gjysmënatyrore ose të egra, siç janë rrugët ose qytetet ngjitur me pyjet.
Megjithatë, ndezja nga njeriu vetëm nuk lidhet drejtpërdrejt me përhapjen dhe intensitetin e një zjarri. Vetëm 1.2% e zjarreve në Evropë kanë rezultuar në djegien e 65% të sipërfaqes totale.
Mundësia që një zjarr në pyll të bëhet i pakontrollueshëm varet nga lloji i bimësisë, lënda djegëse në tokë, topografia dhe kushtet e motit (temperatura e lartë, lagështia relative e ulët dhe era e shpejtë).
Ndërsa temperaturat rriten për shkak të ndryshimeve klimatike, rritet edhe rreziku që zjarret në Evropë të bëhen më të shpeshta, intensive dhe afatgjata.
Një studim i vitit 2025 arriti në përfundimin se zjarrfikësit që ishin të përfshirë drejtpërdrejt në sezonin ekstrem të zjarreve në Portugali në vitin 2017 tregojnë një kuptim të kufizuar të sjelljes së zjarreve ekstreme dhe i kushtojnë vëmendje minimale masave parandaluese.
/Liberale.al/
