* Nga Elez Biberaj
E nderuara zonja Repishti, Ava, Daren, anëtarë të familjes, miq dhe kolegë të profesor Repishtit!
Mblidhemi sot për të vajtuar humbjen e një individi të jashtëzakonshëm, profesor Sami Repishti.
Ndërsa zemrat tona janë të rënduara nga pikëllimi, ne jemi gjithashtu të bashkuar për të nderuar jetën e jashtëzakonshme që ai jetoi – thellësinë dhe pasurinë e kontributeve të tij për familjen, kombin e tij, komunitetin tonë shqiptaro-amerikan dhe shoqërinë amerikane në përgjithësi.
Në korrik 2015, gati një dekadë më parë, pata privilegjin e madh të marr pjesë në një simpozium në Nju Jork, për nder të ditëlindjes së 90-të të profesor Repishtit. Në fjalën e tij të shkurtër me atë rast, profesor Repishti foli me elokuencë për parimet që udhëhoqën gjithë jetën e tij: dhënien e zërit të pazërit, avokimin për drejtësinë, lirinë për të ndjekur ëndrrat e dikujt dhe refuzimin e dhunës, diskriminimit dhe hakmarrjes.
Edhe atëherë, teksa u përball me sfidat e viteve të përparuara, profesor Repishti tregoi një shpirt të jashtëzakonshëm vendosmërie, forcë dhe një përkushtim të thellë ndaj dinjitetit njerëzor. Fjalët e tij na kujtojnë personin e jashtëzakonshëm që ai ishte - një fener shprese, dhembshurie dhe humanizmi.
Sot, ne nderojmë dhe kujtojmë udhëtimin e një personi vërtet të veçantë – një bashkëshorti, babai, gjyshi, studiuesi, aktivisti për të drejtat e njeriut, kolegu dhe miku – i cili vlerësohej nga të gjithë ata që patën fatin ta njihnin.
Kam pasur privilegjin e madh të njoh profesor Repishtin për mbi pesëdhjetë vjet. Miqësia jonë filloi kur e takova për herë të parë në emigrim, në Shtetet e Bashkuara në vitin 1968, megjithëse kisha dëgjuar për të vite më parë nga xhaxhai im, Nimani. Ata u dërguan në burg së bashku pas pushtimit të Shqipërisë nga komunistët. Xhaxhai im kishte treguar histori për privimet, torturat fizike dhe psikologjike dhe punën e detyruar që ata duruan në burgjet brutale të Enver Hoxhës.
Profesor Repishti dhe unë zhvilluam një miqësi të ngushtë, të bazuar në dëshirën tonë për të çuar përpara çështjen shqiptare dhe një vizion të përbashkët për një të ardhme më të mirë për Shqipërinë, Kosovën dhe shqiptarët në vendet e tjera të Ballkanit. Ai dilte rregullisht në Zërin e Amerikës, ku fjalët e tij u jepnin shpresë shqiptarëve të shtypur se një ditë do të fitonin lirinë dhe të drejtat e tyre demokratike.
Pasioni për drejtësinë dhe dinjitetin njerëzor, i shoqëruar me intelektin e tij të jashtëzakonshëm, e bënë atë një zë të besueshëm për shqiptarët në mbarë botën, si dhe për politikëbërësit amerikanë. Ai u vlerësua shumë nga të gjithë ata që patën mundësinë të komunikojnë me të.
Profesor Repishti ishte një mik i madh, një mentor dhe një burim i vazhdueshëm frymëzimi. Miqësia e tij ishte një dhuratë që do ta ruaj gjithmonë.
Vepra jetësore e profesor Repishtit është e rrënjosur thellë në luftën për drejtësi, liri dhe demokraci. Ai shfaqi një angazhim të palëkundur për të mbrojtur dhe promovuar të drejtat e njeriut dhe qeverisjen demokratike në Shqipëri, Kosovë, Maqedoni, Çamëri dhe Mal të Zi.
Kontributet e tij në luftën e gjatë dhe të vështirë të Kosovës për liri, pavarësi dhe demokraci janë të jashtëzakonshme. Nëpërmjet avokimit të tij, ai mobilizoi jo vetëm komunitetin shqiptaro-amerikan, por edhe ndërgjegjësoi publikun amerikan dhe politikëbërësit amerikanë, duke kultivuar marrëdhënie me zyrtarë të lartë të Shtëpisë së Bardhë, Departamentit të Shtetit dhe Kongresit. Përpjekjet e tij ishin të rëndësishme në krijimin e organizatave avokuese si Rinia Shqiptaro-Kosovare në Botën e Lirë, Lidhja Qytetare Shqiptaro-Amerikane dhe Këshilli Kombëtar Shqiptaro-Amerikan.
Një shkrimtar prodhimtar, Profesor Repishti botoi raporte, artikuj dhe libra të shumtë, duke ofruar njohuri të thella mbi historinë shqiptare, të drejtat e njeriut dhe rëndësinë e demokracisë. Në leksionet, intervistat dhe dëshmitë e tij para Kongresit të SHBA, profesor Repishti mbrojti me pasion çështjen shqiptare.
Në vitin 1982, së bashku me Arshi Pipën, profesor Repishti organizoi një konferencë ndërkombëtare për Kosovën, e cila mblodhi së bashku studiues të shquar amerikanë, evropianë dhe shqiptarë. Konferenca rezultoi me botimin e librit “Studime për Kosovën”, i cili u bë një lexim i domosdoshëm për politikëbërësit dhe studiuesit.
Profesor Repishti i kushtoi vëmendje të veçantë forcimit të marrëdhënieve të forta strategjike mes shqiptarëve dhe amerikanëve. Ai besonte se prosperiteti i ardhshëm i shqiptarëve ishte i lidhur ngushtë me miqësinë dhe partneritetin me Shtetet e Bashkuara.
Profesor Repishti lë pas një trashëgimi të madhe. Ai ishte një shqiptaro-amerikan shembullor, një avokat i palodhur i të drejtave të njeriut dhe një studiues i kompletuar, puna e të cilit do të vazhdojë të frymëzojë brezat e ardhshëm. Ai ishte një njeri me parime, i cili nuk pushoi kurrë së luftuari për atë që besonte.
Ndërsa ne vajtojmë për vdekjen e tij, të mos harrojmë gëzimin dhe krenarinë që ai solli në jetën tonë. Nëse profesor Repishti do të ishte sot këtu, jam i sigurt se ai nuk do të donte që ne të trishtoheshim, por të fokusoheshim në kujtimet e lumtura dhe ndikimin pozitiv që pati në jetën tonë.
Të gjithë familjes Repishti i shpreh ngushëllimet më të sinqerta. Qoftë i bekuar kujtimi i profesor Repishtit dhe le të vazhdojmë të udhëhiqemi të gjithë sipas vlerave që ai përqafoi me aq pasion.
U prefsh ne paqe miku im!
faleminderit.
* Fjala e mbajtur në ceremoninë e lamtumirës së fundit të Sami Repishtit, 2 dhjetor 2024
