Ekonomi

SHIFRA E DITËS: Rritja ekonomike e Shqipërisë gjatë dekadës së fundit 3 herë më e ulët se në BE

Shkruar nga Liberale

SHIFRA E DITËS: Rritja ekonomike e Shqipërisë gjatë

Aranit Muraçi

Rritja ekonomike e shprehur si ndryshim i GDP-së në 10 vitet e fundit (2012-2022) është më e dukshme në qendër të territorit tonë, ku bën pjesë Tirana, Durrësi dhe Elbasani, sipas një vlerësimi të fundit nga Eurostat.  Në këtë periudhë, rritja si rajon në qendrën e Shqipërisë është vlerësuar ndër më të lartat në Europë përsa i përket të ardhurave pëe banorë. E ndarë në tri territore, sipas vlerësimeve të EUROSTAT (Instituti Europian i Statistikave) rritja në jug gjatë dekadës së fundit është 12.5 dhe në veri 17.3. Kjo do të thotë se veriu i Shqipërisë ka njohur ritme më të shpejta zhvillimi.  Për veriun rritja është në mesataren e BE-së, për kryeqytetin mbi mesataren, ndërsa për jugun nën mesataren.    

Një krahasim tjetër tregon se mirëqenia ose GDP për banorë, e matur sipas fuqisë blerëse PPS, është rritur më tepër në jug të Shqipërisë dhe jo në veri. Ajo vlerësohet si ndryshim në përqindje, 28 në jug, 25 në veri dhe  38 në qendër të Shqipërisë, ku përfshihet kryeqyteti. Në rajonet e tjera të Ballkanit Perëndimor, vlera është mbi 50, ndërsa mesatarja e BE-së është 100, ku rritja më e madhe është vërejtur në perëndim çka trefon se sipas këtij vlerësimi edhe pse rajoni ka përfituar rritje ajo nuk është u shpërndarë shumicës së qytetarëve.

Rritja mesatare mes tre rajoneve të Shqipërisë është rreth 30 për qind, ose gati tri herë më pak se mesatarja e Bashkimit Europian. Rritja e dukshme për banorë krahasuar me qytetarët e vendeve të zhvilluara tregon se këta të fundit e kanë arritur kulmin e mirëqenies së tyre më kohë.  

Rritja ekonomike për banorë, në Europë (2012-2022)

Harta tregon se shumica e rajoneve me nivele relativisht të ulëta të PBB-së për banor ndodheshin në cepin juglindor të Evropës ose në rajonet më të jashtme të BE-së. Kishte 12 rajone në të gjithë BE-në ku GDP për banor ishte më pak se 50% e mesatares së BE-së në 2022; ato tregohen nga nuanca më e errët. Këto 12 rajone ishin të përqendruara në Bullgari dhe Greqi (secila 4 rajone), por përfshinin gjithashtu Panonska Hrvatska (Kroaci), Nord-Est (Rumani) dhe rajonet më të largëta të Guyane dhe Mayotte (të dyja Franca). Niveli më i ulët i PBB-së rajonale për banor u regjistrua në Mayotte, në 30% të mesatares së BE-së.

SHIFRA E DITËS: Rritja ekonomike e Shqipërisë gjatë

Harta 1 tregon ndryshimin e përgjithshëm në PBB midis 2012 dhe 2022, për banorë  

Në vitin 2022, kishte pabarazi të konsiderueshme rajonale për PBB-në për banor në 3 vende lindore të BE-së: Rumania, Çekia dhe Hungaria. Secila prej tyre kishte koeficientë variacioni që ishin më të mëdhenj se 50.0%. Koeficientët e tyre të variacionit pasqyronin nivele veçanërisht të larta të PBB-së për banor në rajonet e kryeqytetit, të cilat mund të krahasoheshin me pjesën tjetër të territorit ku PBB-ja për banor ishte më e vogël se mesatarja e BE-së. Në të kundërt, PBB-ja për banor ishte shumë më uniforme e shpërndarë në rajonet e Portugalisë, Austrisë, Finlandës dhe Suedisë, ku koeficienti i variacionit ishte brenda intervalit 16.5-18.0%.

Në shumicën dërrmuese të vendeve të BE-së për të cilat disponohen të dhëna (koeficienti i variacionit llogaritet vetëm për ato vende që përbëhen nga të paktën 5 rajone të nivelit 2 NUTS), pabarazitë rajonale për PBB-në për banor ranë me kalimin e kohës. Rëniet më të mëdha janë vërejtur në Hungari, Finlandë, Portugali dhe Poloni, ku koeficienti i variacionit ishte të paktën 2.5 pikë përqindje më i ulët në 2022 se në 2012. Ky ngushtim i pabarazive rajonale reflektoi rritje më të shpejtë se mesatarja në disa vende relativisht të varfër.

Ishin 5 vende të BE-së ku koeficienti i variacionit u rrit midis 2012 dhe 2022. Rritjet më të mëdha u vunë re në Danimarkë dhe Çeki, përkatësisht me 11.0 dhe 4.6 pikë përqindjeje, në 33.2% dhe 53.2%. Zgjerimi i pabarazive rajonale për PBB-në për banor në Danimarkë dhe Çeki reflektoi rritje më të shpejtë se mesatarja në rajonet e tyre të kryeqytetit Hovedstaden dhe Praha. Të vetmet vende të tjera të BE-së që shënuan rritje për koeficientin e variacionit ishin Rumania, Greqia dhe Italia.

Rritja ekonomike sipas rajoneve, në Europë (2012-2022)

Pavarësisht situatës relativisht të paqëndrueshme gjeopolitike, ekonomia e BE-së u rrit me 17.0% midis 2012 dhe 2022. Të gjitha ritmet e ndryshimit janë në terma realë; me fjalë të tjera, efektet e inflacionit janë hequr. Gjatë krizës së borxhit sovran, prodhimi ekonomik i BE-së u tkurr me 0.7% dhe 0.1% në 2012 dhe 2013. Megjithatë, niveli i aktivitetit ekonomik më pas ndoqi një rrugë në rritje gjatë 6 viteve radhazi, duke arritur kulmin prej 2.8% rritje në 2017. Ndikimi indirekt i pandemisë COVID-19 çoi në një tkurrje prej 5.6% në vitin 2020. Ekonomia e BE-së u rimëkëmb në vitin 2021, me një rritje prej 6.0%, ndërsa ekonomia e BE-së u zgjerua me 3.4% në 2022.

SHIFRA E DITËS: Rritja ekonomike e Shqipërisë gjatë

Harta 2 tregon ndryshimin e përgjithshëm të PBB-në mes rajoneve midis 2012 dhe 2022   

Midis 2012 dhe 2022, prodhimi ekonomik u rrit në shumicën dërrmuese të rajoneve (223 nga 242 rajone). Në skajin e sipërm të shpërndarjes, në 24 rajone GDP u rrit me të paktën 37.5% (siç tregohet nga nuanca më të errëta të blusë në Hartë). Këto 24 rajone ishin të përqendruara në Irlandë, Hungari, Poloni dhe Rumani. Rajone të tjerë të rritjes së lartë të PBB-së ishin provinca Brabant Ëallon (Belgjikë), Mayotte (Francë), Sjeverna Hrvatska (Kroaci), Sostinės regionas (Lituani), si dhe Malta. Normat më të larta të rritjes janë regjistruar në rajonet irlandeze të jugut (rritje prej 230.1%) dhe Lindore dhe Midland (99.6%) rajoni i kryeqytetit rumun Bucureşti-Ilfov (104,2%).

Kishte 19 rajone ku PBB-ja ishte më e ulët në 2022 sesa në 2012 (ato janë paraqitur me një nuancë të verdhë në hartë). Këto rajone ishin të përqendruara në Greqi, Itali dhe Rumani, ndërsa aktiviteti ekonomik ra edhe në Saarland (Gjermani), Groningen (Holandë) dhe Åland (Finlandë). Tkurrjet më të mëdha të PBB-së u regjistruan në rajonin grek i Dytiki Makedonia (ku PBB ra 38.7%) rajonin rumun i Sud-Vest Oltenia (ulje 11,0%) dhe arkipelagun finlandez i Åland (ulje 7,9%).

Rritja ekonomike dhe inflacioni

Krijimi i pasurisë në BE shpesh përqendrohet në qendrat ekonomike, ku një pjesë e prodhimit të gjeneruar mund t'i atribuohet udhëtarëve që jetojnë në rajonet përreth. Si rezultat, të ardhurat për banor në këto rajone përreth priren të jenë relativisht të larta kur krahasohen me produktin e tyre ekonomik (i matur me PBB-në për banor).

SHIFRA E DITËS: Rritja ekonomike e Shqipërisë gjatë

Në vitin 2021, të ardhurat primare të BE-së për banor ishin mesatarisht 20.700 (PPS). Përdorimi i të dhënave në PPS, dhe jo në euro (€), merr parasysh dallimet e nivelit të çmimeve ndërmjet vendeve; konvertimi në PPS merr parasysh faktin se shpenzimet e familjeve lidhen kryesisht me konsumin.

Në vitin 2021, kishte 10 rajone të nivelit 2 të NUTS me një raport të të ardhurave primare neto për banor prej të paktën 30 000 (PPS); çka tregohen nga nuanca më e errët e blusë në hartë . Këto rajone ishin të përqendruara në Gjermani (6 nga 10 rajone), me nivelet më të larta të të ardhurave ekskluzivisht në rajonet perëndimore të BE-së. Në këtë tregues, nuk ka të dhëna për Shqipërinë.

Liberale Newsroom

A mund të shihen si shpresëdhënës politikanët e rinj për të përmbysur raportin tradicional të dy partive të mëdha në qeverisje prej ‘92?

  • Po!
  • Jo!
Powered by the Tomorrow.io Weather API
SHQIPENGLISH