Borxhi publik i qeverisë federale të SHBA-së është rritur me një ritëm marramendës duke shkuar në 35 trilion dollarë, shifër e paprecedentë, çka ka thyer rekordin e vendosur vetëm disa muaj më parë. Borxhi historik i SHBA-së po ngjall shqetësime në tregjet globale. Shifra e fundit i kujtoi edhe një herë botës “bombën me sahat” që duhet të përballet si rezultat i një sërë vendimesh të papërgjegjshme të marra nga qeveria amerikane, thanë vëzhguesit kinezë të martën.
Të dhënat nga Departamenti i Thesarit i SHBA të publikuara të hënën pasdite (me orën amerikane) treguan se borxhi kombëtar bruto arriti në 35,001,278,179,208.67 dollarë. Kjo është e barabartë me 104,497 dollarë për person në SHBA.
Niveli alarmant vjen vetëm disa muaj pasi SHBA eklipsoi pragun e 34 trilion dollarëve në fillim të janarit 2024, ndërsa shifra prej 33 trilion dollarësh u arrit në shtator 2023, sipas medias amerikane Fox Business.
Për krahasim, borxhi kombëtar i SHBA-së ishte rreth 907 miliardë dollarë vetëm katër dekada më parë. Niveli historik i borxhit po përcillet me shqetësime dhe paralajmërime nga brenda SHBA.
"Ne do të duhet të merremi seriozisht me borxhin dhe sa më shpejt. Vitet e zgjedhjeve nuk mund të jenë një përjashtim në përpjekjen për të parandaluar rreziqet plotësisht të parashikueshme - dhe borxhi është një nga rreziqet kryesore me të cilat po përballemi," tha Maya MacGuineas, presidente e Komiteti jopartiak për Buxhetin Federal, në një deklaratë.
Analistët kinezë thanë se megjithëse SHBA mund të zgjidhë çështjen e borxhit në një periudhë afatshkurtër dhe afatmesme me marrëveshje të ndryshme si rritja e vazhdueshme e tavanit të borxhit, ka shqetësime globale në rritje për borxhin e SHBA-së dhe dëshirën e saj egoiste për ta zgjeruar atë në mënyrë të papërgjegjshme për të plotësuar nevojat imediate politike dhe ekonomike.
Song Guoyou, zv/drejtor i Qendrës për Studime Amerikane, Universiteti Fudan, e krahasoi borxhin në rritje të SHBA-së me një “liqen që pengon daljen.”
"Bota mund të jetë e sigurt vetëm për një gjë, domethënë, nuk mund të thuhet se si do të merret SHBA me borxhin e saj kombëtar në rritje dhe cilat do të jenë pasojat e këtyre masave," tha Song për Global Times. "Ne duhet të qëndrojmë vigjilent ndaj mundësisë së një krize financiare të SHBA-së, apo edhe një krize ekonomike që rrjedh nga borxhi i saj në rritje," shtoi Song.
Ma Wei, një studiuese në Institutin e Studimeve Amerikane nën Akademinë Kineze të Shkencave Sociale, i tha Global Times të martën se shqetësimet në rritje të tregut për borxhin kanë bërë që shumë mbajtës të borxhit amerikan të humbin besimin. Madje shumë prej tyre kanë filluar të ulin interesin në vitet e fundit, një proces i përkeqësuar prej armatizimit të dollarit nga Uashingtoni për të vendosur sanksione kundër një numri vendesh.
Tregjet në zhvillim janë veçanërisht të prekshme, pasi rritja e mundshme e rendimenteve të borxhit të SHBA do të rrisë në mënyrë indirekte kostot e shërbimit të borxhit të tyre, tha Ma, duke vënë në dukje se këto vende përballen me rreziqet e zhvlerësimit të monedhës, daljet e kapitalit dhe çekuilibrat në pagesat e tyre ndërkombëtare për shkak të abuzimit me Hegjemonia financiare e Amerikës.
Vëzhguesit thanë se rritja e shpejtë e borxhit amerikan u shkaktua nga shpenzimet e tepruara të qeverisë amerikane pas pandemisë COVID-19, ndërkohë që nuk kishte pasur rritje të dukshme të të ardhurave të qeverisë amerikane, duke rezultuar në një deficit fiskal në rritje.
Presidenti i ardhshëm i SHBA-së do të përballet me afate fiskale që afrohen vitin e ardhshëm dhe një nga afatet e para të tilla do të jetë më 1 janar, kur pezullimi aktual i kufirit të borxhit është caktuar të përfundojë. Deri atëherë, ligjvënësit amerikanë do të detyrohen të debatojnë një tjetër rritje ose pezullim të tavanit të borxhit dhe reformave potenciale fiskale, ndërsa Departamenti i Thesarit po përdor "masa të jashtëzakonshme" për të shmangur një mospagim për një periudhë disa mujore.
Në qershor 2023, Kongresi i SHBA miratoi rritjen e tavanit të 103-të të borxhit, e para që nga viti 1945, pas disa muajsh debatesh partizane. Projektligji i lejoi qeverisë amerikane të shmangte një mospagim të borxhit duke marrë më shumë hua.
Analistët thonë se çështja e grumbullimit të borxhit do të dëmtojë më tej statusin e dollarit amerikan si monedhë rezervë në rang global, e cila tashmë po shfaq shenja shqetësuese.
Përgatiti: a.m/ Liberale.al
