Aranit Muraçi
Më shumë se 3.7 milionë leje qëndrimi u lëshuan në BE për shtetasit jo-BE në vitin 2023, një rritje prej 4.7% krahasuar me vitin 2022. Është edhe numri më i lartë i regjistruar deri më sot. Kjo shpjegohet me arsyen e nevojës për fuqi punëtore në shumicën e vendeve të Bashkimit Europian. Shqipëria pas eksodit masiv gjatë viteve të fundit nuk është më në krye të listave, megjithatë emigracioni mbetet ende një plagë të cilës nuk i është gjetur “diagnoza”.
Shtetasit nga Kosova janë të katërtit në listë nga shtetasit e huaj që kanë marrë leje qëndrimi në Gjermani, ndërsa shqiptarët e Shqipërisë të parët në Greqi. Shqiptarët e Shqipërisë janë të dytët në Itali, çka tregon se dy vendet fqinje po pajisin me dokumente emigrantët e fillim viteve ’90. Interesant është fakti se shtetasit nga Serbia janë të dytët që kanë marrë leje qëndrimi në Austri (tabela në fund të artikullit).
Punësimi mbeti arsyeja kryesore për dhënien e lejeve të qëndrimit në vitin 2023, duke zënë 33.8% (1.3 milionë) të të gjitha lejeve të qëndrimit të lëshuara, por ka pësuar një rënie modeste krahasuar me vitin 2022 (-0.4%; -4 662).
Grafiku i lejeve të qëndrimit të lëshuara gjatë dekadës së fundit në vendet e Bashkimit Europian tregon një rritje të dukshme gjatë viteve të fundit, e cila lidhet me nevojën për fuqi punëtore
Arsyet familjare përbënin 26.4% (986 453) të të gjitha lejeve, duke reflektuar një rritje prej 6.4% (+58 943) krahasuar me vitin 2022. Arsyet e tjera, që përfshirë mbrojtjen ndërkombëtare, përbënin pothuajse të njëjtën peshë specifike (25.6%; 956 646), me një rritje prej 5.3% (+48 406).
Arsyet arsimore përfaqësonin 14.3% (534 558) të të gjitha lejeve të para të qëndrimit, duke përfaqësuar rritjen më të madhe të përgjithshme prej 13.5% (+63 674).
Ky informacion vjen nga të dhënat për lejet e para të qëndrimit të publikuara nga Eurostat. Në vitin 2023, numri më i madh i lejeve të qëndrimit të parë iu dha qytetarëve të Ukrainës (307.313), të ndjekur nga Bjellorusia (281.279) dhe India (207.966).
10 vendet kryesore të shtetësisë së atyre që u janë dhënë lejet e qëndrimit, punësimi ishte arsyeja më e shpeshtë për shtetasit e Ukrainës (71.7%), Bjellorusisë (52.3%), Indisë (45.2%) dhe Turqisë (31.8%). Arsyet e tjera, përfshirë mbrojtjen ndërkombëtare, dominuan për qytetarët e Sirisë (77.3%) dhe Afganistanit (85.1%). Arsyet familjare zënë pjesën më të madhe të lejeve për shtetasit e Marokut (50.3%), Rusisë (39.4%) dhe Brazilit (35.3%), ndërsa shtetasve të Kinës u janë dhënë lejet kryesisht për arsye arsimimi (37.8%).
Punësimi
Në vitin 2023, arsyet e punësimit ishin arsyeja më e zakonshme për dhënien e lejeve të qëndrimit në 14 vende të BE-së. Përqindjet më të larta janë vërejtur në Kroaci (95,3 %), Lituani (83,7 %) dhe Rumani (78,5 %). Polonia me 427.162 leje të para ishte destinacioni kryesor për qytetarët jo-BE (kryesisht ukrainas dhe bjellorusë) që hynin në BE për arsye pune. Destinacionet e radhës më të zakonshme për punë ishin Spanja (128.844 leje) dhe Gjermania (91.095 leje). Këto tre vende të BE-së lëshuan më shumë se gjysmën e të gjitha lejeve të para për arsye punësimi në BE (51,2 %).
Bashkimi i familjes
Arsyet e lidhura me familjen ishin arsyeja më e zakonshme për lëshimin e lejeve të qëndrimit në gjashtë vende të BE-së. Në Luksemburg, Suedi, Belgjikë, Spanjë dhe Finlandë arsyet e lidhura me familjen përbënin më shumë se 40 % të të gjitha lejeve të lëshuara në nivel kombëtar, e ndjekur nga Holanda (34,4 %). Spanja (230 138), Gjermania (207 057), Italia (135 734) dhe Franca (92 082) ishin vendet e BE-së me numrin më të madh të lejeve të qëndrimit të lëshuara në vitin 2023 për arsye të lidhura me familjen; këto katër vende përbënin më shumë se dy të tretat e të gjitha lejeve të lëshuara për arsye të lidhura me familjen në BE (67.4 %).
Edukimi dhe studimi
Irlanda dhe Franca ishin dy vendet e vetme të BE-së ku arsyeja më e zakonshme për dhënien e lejes së qëndrimit lidhej me arsimin, përkatësisht 45 % dhe 33,3 %. Veçanërisht, Franca u shfaq si zgjedhja kryesore për studentët jashtë BE-së që kërkojnë mundësi arsimimi brenda BE-së. Gjatë vitit 2023, në Francë janë lëshuar 111.719 leje qëndrimi të para për arsye arsimore, që përfaqësojnë 20,9 % të të gjitha lejeve të tilla të lëshuara në BE. Franca pasohej nga Spanja (90 922) dhe Gjermania (77.341).
Arsyet e tjera
Numri i lejeve të qëndrimit të lëshuara nga BE për arsye të tjera, si mbrojtja ndërkombëtare ose qëndrimi pa të drejtë pune (p.sh. pensionistët). Krahasimi i vendeve bazuar në këtë kategori të ndryshme pengohet nga dallimet që ekzistojnë në sistemet kombëtare administrative dhe legjislative. Në vitin 2023, pesë vende të BE-së kishin arsye të tjera si bazën më të zakonshme për dhënien e lejeve të qëndrimit: Greqia (57,9 %), Austria (49,8 %), Estonia (48,6 %), Italia (48,2 %) dhe Gjermania (35,9 %), të gjitha lejet e lëshuara në nivel kombëtar.
