Fitorja e Donald Trump do të ketë pasoja ekonomike për pjesën tjetër të botës që ka të ngjarë të jenë të thella dhe të menjëhershme.
Nëse Trump zbaton vetëm një pjesë të premtimeve të tij - nga tarifat më të larta tregtare te derregullimi, më shumë shpime nafte dhe më shumë kërkesa ndaj partnerëve të tjerë të NATO-s - tendosja mbi financat e qeverisë, inflacioni, rritja ekonomike dhe normat e interesit do të ndihen në çdo cep të botës.
Trump rimori Shtëpinë e Bardhë të mërkurën duke siguruar më shumë se 270 votat e Kolegjit Elektoral të nevojshëm për të fituar presidencën. Partia e tij Republikane gjithashtu siguroi Senatin dhe mund të fitojë edhe Dhomën e Përfaqësuesve, gjë që do ta bënte më të lehtë për presidentin të ligjësonte propozimet e tij dhe të shtynte përpara realizimin e premtimeve elektorale.
“Premtimet fiskale të Trump janë seriozisht shqetësuese – për ekonominë e SHBA-së dhe për tregjet financiare globale – pasi ato premtojnë të zgjerojnë shumë një deficit tashmë të tepruar në të njëjtën kohë kur ai kërcënon të minojë institucionet kyçe,” tha Erik Nielsen, Këshilltar Kryesor Ekonomik i Grupit UniCredit. - “Duhet të konkludohet se Trump përbën një kërcënim serioz – dhe deri më tani shumë të nënvlerësuar - për tregun e thesarit të vetë SHBA-së dhe rrjedhimisht për stabilitetin financiar global”, tha Nielsen.
Tarifat e importit, përfshirë një tarifë universale 10% për importet nga të gjitha vendet e huaja dhe një tarifë 60% për importet nga Kina, janë një pikë kyçe e politikave të Trump dhe ka të ngjarë të kenë ndikimin më të madh global.
Tarifat pengojnë tregtinë globale, uljen e rritjes për eksportuesit dhe rëndojnë financat publike për të gjitha palët e përfshira. Ata ka të ngjarë të rrisin inflacionin në Shtetet e Bashkuara, duke detyruar Rezervën Federale në SHBA të veprojë me politikë monetare më të shtrënguar.
Fondi Monetar Ndërkombëtar e ka karakterizuar rritjen aktuale globale si të dobët, me shumicën e vendeve që performojnë "dobët". Një goditje e mëtejshme në tregtinë globale ka të ngjarë të paraqesë një rrezik në rënie mbi parashikimin e rritjes së PBB-së prej 3.2% për vitin e ardhshëm. Kompanitë kryesisht ia kalojnë konsumatorit kostot e importit, kështu që tarifat ka të ngjarë të jenë inflacioniste për blerësit e SHBA-së, duke e detyruar Fed-in të mbajë normat e interesit të larta për më gjatë ose madje të ndryshojë kursin si dhe të rrisë sërish kostot e huamarrjes.
Kjo do të jetë edhe më e mundshme nëse Trump mban premtimet e tij për shpenzimet dhe taksat, të cilat mund të rrisin borxhin e SHBA-ve me 7.75 trilionë dollarë deri në vitin 2035, sipas Komitetit jopartiak për Buxhetin Federal të Përgjegjshëm. - "Shumica e dëmeve do të bëheshin nën një tarifë universale të importit," tha Rogier Quaedvlieg i ABN Amro. “Nëse zbatimi përfundimtar nuk është universal, goditja ndaj ekonomisë globale do të ishte dukshëm më e dobët. Paketa e plotë e Trump, duke përfshirë një paketë universale, ka të ngjarë të godasë rëndë ekonominë globale."
Për tregjet në zhvillim që mbështeten në financimin e dollarit, një përzierje e tillë politikash do ta bëjë huamarrjen më të shtrenjtë, duke u përballur me një goditje të dyfishtë mbi eksportet e humbura. Të njëjtat forca që mund të shtyjnë inflacionin e SHBA-ve mund të rëndojë mbi çmimet diku tjetër, veçanërisht nëse Trump vendos detyrime të mëdha ndaj Kinës, siç ka premtuar.
Si eksportuesi më i madh në botë, Kina aktualisht e dëshpëruar për të ringjallur rritjen, mund të kërkojë tregje të reja për mallrat e shtrydhura nga SHBA dhe do të synojë t’i hedhë produktet e saj diku tjetër, veçanërisht në Evropë. Bankat qendrore ka të ngjarë të reagojnë shpejt pasi ndjenjat e biznesit, veçanërisht për ekonomitë e hapura të varura nga tregtia, do të përkeqësohen shpejt.
“Edhe përpara rënies së sondazheve, BQE-ja mund të joshet të përshpejtojë uljen e normës së saj në një normë neutrale prej 2%, pasi politikat tarifore të SHBA-së të bëhen më të qarta, ndaj do të ishte e arsyeshme që të uleshin normat nën neutrale”, thekson eksperti i JP Morgan.
Qeveritë gjithashtu ka të ngjarë të hakmerren kundër detyrimeve të importit nga SHBA, duke penguar më tej tregtinë dhe duke ndikuar në ngadalësimin e rritjes globale. Normat e larta të Fed dhe kostot më të ulëta të huamarrjes diku tjetër do të nxisnin gjithashtu dollarin - siç dëshmohet nga rënia prej 1.5% në vlerën e euros dhe jenit brenda natës - duke shkaktuar edhe më shumë dhimbje për tregjet në zhvillim pasi mbi 60% e borxhit ndërkombëtar shprehet në dollarë.
Meksika mund të jetë goditja më e rëndë duke pasur parasysh retorikën e Trump për mbylljen e kufirit, e cila vjen kundër një perspektive të brendshme tashmë të përkeqësuar. “Meksika është më në rrezik," tha Jon Harrison i TS Lombard ndërsa pësoja (paraja) meksikane ra 3% kundrejt dollarit. Meksika është veçanërisht e prekshme sepse tensionet tregtare dhe kërcënimet e dëbimeve mund të përkeqësojnë problemet e brendshme si aktiviteti i kartelit dhe dështimi i qeverisë për të frenuar dhunën, shtoi Harrison.
Ndër fituesit e mundshëm, Brazili mund t’i gëzohet një tregtie më të madhe me Kinën duke qenë se Pekini zëvendësoi të gjitha importet e SHBA-ve me ato braziliane kur tensionet tregtare u ndezën gjatë presidencës së parë të Trump. Por Europa mund të pësojë gjithashtu goditje të shtuar të kostove të shtuara të mbrojtjes nëse Trump redukton mbështetjen për NATO-n. Kontinenti ynë është mbështetur në prezencën ushtarake amerikane që nga fundi i Luftës së Dytë Botërore dhe për fundin e luftës së Rusisë në Ukrainë, Evropa do të detyrohet të plotësojë çdo boshllëk të lënë nga një tërheqja e mundshme e SHBA-ve.
Sakaq, borxhi i qeverisë në Evropë është tashmë afër 90% e PBB-së, kështu që financat janë shtrirë dhe qeveritë do të luftojnë për të stimuluar një ekonomi që vuan nga barrierat tregtare, ndërsa financojnë shpenzimet ushtarake në të njëjtën kohë. Përpjekjet e Trump për derregullim ka të ngjarë të zhvillohen për një periudhë më të gjatë, por propozimet e dakorduara ndërkombëtarisht që synojnë t'i bëjnë bankat më elastike, të njohura zakonisht si Basel III, mund të jenë “viktima” e parë e rikthimit të tij në pushtet.
Rregullat e reja janë vendosur të zbatohen nga 1 janari ndërsa debati i politik-bërësve pritet të ashpërsohet.
/Përgatiti: Liberale.al/
