Nga Aranit Muraçi
Kur nisi konflikti i armatosur në Ukrainë një kuintal miell shitej për 64 mijë lekë në tregun me pakicë. Pak ditë pas konfliktit çmimi shkoi në 84 mijë lekë, duke u rritur me 2 mijë lekë të rinj, ose 31 për qind, çka u reflektua në rritjen e çmimit të bukës dhe të gjitha nënprodukteve të brumit. Po ashtu edhe çmimi i vajit pësoi rritjen më të lartë, mbi 40 për qind, nga të gjitha produkteve e shportës bazë të ushqimeve, gjatë muajve të fundit, për shkak të konfliktit.
Gruri shihet si pika e kthesës për inflacionin e ushqimeve, në luftën e gjatë mes Rusisë dhe Ukrainës. Marrëveshja e fundit e Stambollit është marrëveshja e parë reale mbi rihapjen e korridoreve në Detin e Zi për eksportin e drithërave nga portet e Ukrainës.
Kjo është po ashtu edhe marrëveshja e parë midis Moskës dhe Kievit që nga fillimi i luftës më 24 shkurt. Nuk është rastësi që në arritjen e marrëveshjes ishte i pranishëm edhe sekretari i përgjithshëm i OKB-së, Guterres. Ukraina e nënshkroi sot pjesën e saj të marrëveshjes së grurit me Turqinë dhe OKB-në, kurse nga ana tjetër Rusia u shpreh se marrëveshja e grurit me Ukrainën është “e rëndësishme sepse kanalet e furnizimit të tregut global duhet të zhbllokohen për shkak të krizës së afërt të ushqimit”.
Kremlini e pranoi marrëveshjen sot, që ka të bëjë me krijimin e korridoreve të sigurta nga Odesa dhe dy porte të tjera, që ndodhen aktualisht nën kontrollin ukrainas. Çmimi i grurit në ditën e marrëveshjes mes Moskës dhe Kievit që zhbllokon, eksportet përmes porteve në Detin e Zi, sipas ekspertëve ndërkombëtarë, do të kthehet në nivelet e para sulmit rus ndaj Ukrainës.
Kjo marrëveshje bën që të mbërrijë vetëm në Itali gati 1.2 miliardë kilogramë misër për ushqimin e kafshëve, si dhe të grurit për prodhimin e bukës, e vajit të lulediellit nga Ukraina.
Ukraina -sipas shifrave zyrtare,- mbetet një nga prodhuesit kryesorë dhe përfaqëson 10% të tregtisë botërore të grurit të destinuar për prodhimin e bukës, por edhe 15% të misrit për fermat. Marrëveshja e arritur për rifillimin e kalimit të anijeve të ngarkuara me drithëra në Detin e Zi është konsideruar e rëndësishme për të shpëtuar po ashtu plot 53 vende nga uria.
Thatësira që ka prekur këto ditë Europën e bënte akoma edhe më emergjente furnizimin e saj me drithërat e Ukrainës. Sipas të dhënave të Instat, gjatë vitit 2021, Shqipëria realizoi 2.7% të tregtisë së jashtme me zonat në konflikt, Rusi dhe Ukrainë. Volumi tregtar i Shqipërisë arriti 701 miliardë lekë, ndërsa me Rusinë dhe Ukrainën, tregtia në vlerë ishte 19 miliardë lekë, ose 2.7% të totalit. Edhe në muajt e parë të vitit 2022, pavarësisht luftës vendi ynë pati thuajse të njëjtin volum tregtar me dy vendet e përfshira në konflikt. Por duhet theksuar se Shqipëria nuk ka nënshkruar kontrata afatgjata me Ukrainën apo Rusinë, që do të thotë se pjesën më të madhe të furnizimeve, sikurse ndodh edhe me Kosovën, ajo e merrte nga Serbia. Duke qenë se për shkak të konfliktit u rrit ndjeshëm çmimi në tregjet globale, kjo u reflektua menjëherë në tregun vendas. Ka një rrezik, që me uljen e çmimit në tregjet globale, çmimi për produktet bazë të shportës të mbetet i pandryshuar ose të pësojë një rënie të papërfillshme siç po ndodh me naftën.
Le të shohim si ka ndryshuar çmimi në tregun global të hidrokarbureve dhe si ka reflektuar ky ndryshim në tregun shqiptar?
Lufta e Rusisë në Ukrainë e rriti brenda javës çmimin e naftës me 20%. Rritja vijoi deri disa ditë më parë, ndërkohë që javën e kaluar në bursat ndërkombëtare çmimi shkoi në nivelet e para luftës. E ndërsa në tregjet globale çmimi është ulur ndjeshëm, në vendin tonë nafta dhe benzina vazhdojnë të shiten me më tepër se para luftës.
Më 23 shkurt, një ditë para pushtimit të Ukrainës, një fuçi naftë u shit në bursë për 96 dollarë, ndërsa pas një jave çmimi arriti 116 dollarë. Rritja apo luhatjet vijuan edhe për disa muaj, ndërsa çmimet e fundit tregojnë se nafta ka zbritur nën 96 dollarë për fuçi.
Bordi i Transparencës në Shqipëri ka përcaktuar sot çmimet e reja të hidrokarbureve, ku është vendosur sërish ulja e naftës dhe e benzinës. Por pavarësisht uljes, nafta do të shitet me 226 lekë/litër, 6 lekë më pak se vendimi i fundit me 232 lekë. Benzina do të shitet 211 lekë litri, 5 lekë më lirë sesa ishte një ditë më parë. Ndërsa çmimi i gazit qëndron i njëjtë, në vlerën e 81 lekëve për një litër. Nafta e llogaritur me çmimin para luftës dhe me çmimin e sotëm në tregjet globale shitet me 27 lekë me tepër në tregun me pakicë, kurse disa konsumatorë kanë denoncuar se edhe kur ulet çmimi, kjo nuk reflektohet menjëherë nga tregtarët në pikat e tregtimit, nga disa prej furnitorëve.
Gjithsesi, kur nafta ka rënë ndjeshëm në tregjet globale, përse ajo tregtohet me 27 lekë më tepër sot në tregun shqiptar?
Kur çmimi i grurit dhe i vajit pritet të zbresë poshtë çmimit të para pushtimit të Ukrainës, a do të reflektohet kjo ulje edhe në tregun vendas?
Me siguri “patriotët” e shumtë në vend të këtij debati, do të vijojnë të mos ‘pajtohen’ e të sherrosen në një debat tjetër, atë për “Ballkanin e hapur”. /Liberale.al/
