Nga Aranit Muraçi
Nën “vëmendjen” e Bordit të Transparencës, i ngritur për të monitoruar çmimet e karburanteve në vendin tonë, edhe pse kanë ndryshuar herë duke e ulur dhe herë duke e ngritur, ka munguar thuajse tërësisht transparenca për publikun që kur u rritën përnjëherësh çmimet (nga 199 lekë për litër nafta shkoi në 260), të nxitura nga lufta në Ukrainë. Kush e importon naftën, gazin dhe benzinën, sa kompani konkurrojnë, sa janë rezervat, me çfarë çmimi blihen, cilat janë fitimet, sa taksohen dhe si shpërndahen burimet energjetike, në vendin tonë?
Aktualisht, në një kohë kur Europa i është rikthyer çmimeve të para luftës dhe qeveritë po luftojnë për të ulur edhe të tej çmimet (para shkurtit ishte 96 ndërsa nafta ka shkuar në tregjet globale pak ditë më parë nën 96 dollarë për fuçi), në Shqipëri ajo shitet me 27 lekë për çdo litër më tepër se çmimi që ishte para muajit shkurt (199 lekë që ishte para shkurtit kundrejt 226 lekëve që shitet aktualisht). Edhe pse sot një fuçi naftë shitet me çmimin që kishte para luftës, në tregjet globale, siç ka ndodhur në të kaluarën, ulja nuk është reflektuar në tregun vendas dhe rrezikon të mos reflektohet ndoshta kurrë, as në muajt në vijim.
Por si të mos mjaftojë ulja e fundit në tregjet globale, qeveritë e vendeve më të zhvilluara, dhe jo vetëm, po negociojnë me kompanitë importuese dhe ato të tregtimit me pakicë, si dhe po hartojnë politika fiskale për të reduktuar edhe më tej çmimet, me qëllim për të mbrojtur konsumatorin.
Së fundmi TotalEnergies .
Kompania e madhe franceze e naftës, e cila është detyruar të raportojë fitimet gjysmë-vjeçar, ka rënë dakord të ulë çmimet e karburantit në Francë përballë presionit në rritje të qeverisë për të ndihmuar konsumatorët që po përballen me koston në rritje të mallravee javën e ardhshme, tha se do të ulte çmimin e karburantit në çdo territor të Francës me 0,20 euro për litër në shtator dhe tetor, më pas me 0,10 euro për litër në nëntor dhe dhjetor.
Vendimi vjen pas negociatave të zgjatura me qeverinë franceze, mes thirrjeve në rritje nga partitë opozitare, për të vendosur një taksë shtesë mbi fitimet e kompanive të energjisë.
Përkundrejt kësaj takse që nuk është diskutuar kurrë gjatë gjashtë muajve të krizës në vendin tonë, dimë se nga aplikimi i taksave doganore, TVSH-së dhe akcizës apo tatimeve të tjera, në arkën e shtetit janë mbledhur jashtë planit buxhetor mbi 400 milion euro gjatë muajve të parë të vitit 2020, të gjithë këto para të mbledhura jashtë planit nga xhepat e konsumatorit.
Por cila është qasja në vendet e tjera europiane, kur dimë që të ardhurat e qytetarëve nga paga mesatare shkojnë nga 5 deri 10 herë se në Shqipëri.
“Ne preferojmë të japim një kontribut të menjëhershëm dhe të drejtpërdrejtë për klientët tanë, në vend të një takse indirekte që do të penalizonte rafineritë tona,” – tha shefi ekzekutiv i kompanisë kryesore energjetike franceze, Patrick Pouyanné.
Ndryshe nga Britania e Madhe dhe Italia, Franca nuk ka vendosur ende taksa shtesë mbi fitimet e kompanive të naftës dhe gazit, edhe pse ato mund të përfitojnë nga çmimet e larta të mallrave importuese. Franca po kërkon një zgjidhje tjetër, megjithëse nuk e ka përjashtuar plotësisht një lëvizje të tillë.
“Preferoj që paratë të shkojnë në xhepat e konsumatorëve sesa në xhepat e shtetit. Dhe preferoj që (kompania t’i ulë vetë çmimet) për të mos vendosur një takse tjetër në një vend tashmë të mbushur me taksa”, tha ministri francez i financave Bruno Le Maire. Le Maire nuk përjashtoi edhe një tjetër ulje të çmimit të naftës dhe të benzinës me 0,18 euro për litër, përmes një politike fiskale të financuar nga qeveria.
Presidenti francez Emmanuel Macron ka premtuar më shumë masa për të mbrojtur familjet nga inflacioni dhe rritja e çmimeve të energjisë, që nga rizgjedhja e tij në prill, duke përfshirë një projektligj që qeveria po përpiqet ta kalojë në parlament.
TotalEnergies, i cili shet rreth 10 miliardë litra karburant në vit, në Francë, nuk pranoi të thoshte se sa do të kushtonte kjo lëvizje, mbi fitimet e saj të humbura. Por është e mundur që kompania mund të tërheqë më shumë klientë dhe të shtojë konsumin, duke pranuar uljen e çmimit.
Kompania franceze e karburanteve njoftoi uljen e çmimeve në disa nga pikat e saj të karburantit, duke filluar nga zonat rurale. Veprimi i fundit është shtrirë gjerësisht dhe mund të rrisë presionin ndaj shitësve të tjerë të karburanteve për të bërë reduktime të ngjashme në Francë dhe gjetkë në Evropë.
Në Mbretërinë e Bashkuar, dy kompanitë kryesore energjetike kanë akuzuar shpërndarësit me pakicë, të cilat përbëjnë pothuajse gjysmën e të gjitha shitjeve të benzinës dhe naftës sipas vëllimit, sepse nuk kanë arritur t’ua përcjellin konsumatorëve rënien e fundit të çmimeve të naftës me shumicë. Kostoja e naftës së papërpunuar Brent ka rënë me rreth 11 për qind që nga fillimi i qershorit, ndërsa marzhet e rafinimit – një tjetër komponent kyç i çmimeve të shitjes me shumicë – janë zbehur.
Në mars, kompania spanjolle e naftës “Repsol” uli çmimet në 3,300 stacionet e saj të shërbimit në të gjithë Spanjën me 0,10 euro për litër. Italia dhe Greqia kanë vendosur taksë nga 60 deri në 90 për qind mbi fitimet e kompanive energjetike, me qëllim për të mbrojtur konsumatorin, qoftë nga abuzimi me çmimin, qoftë edhe nga kriza e përgjithshme e çmimeve që rëndon xhepat e tij.
Gjermania ka bërë thirrje të ruhen rezervat energjetike gjatë verës, me qëllim që mos rrezikohet një dimër i vështirë. Veç presionit ndaj kompanive për uljen e çmimeve energjetike, qeveritë e vendeve të zhvilluara kanë aplikuar bonuse për të mbrojtur konsumatorin nga rritja e paparashikuar e këtyre muajve.
Të gjitha vendet e rajonit tonë e kanë pasur dhe vazhdojnë ta kenë më të ulët çmimin e shitjes me pakicë të karburanteve, nën 1.8 euro në Maqedoni dhe Malin e Zi. Asnjë vend evropian ironikisht nuk ka ngritur bord transparence për të përballuar krizën dhe abuzimin me çmimet. /Liberale.al/
