Marrja e pasaportës shqiptare nga këngëtarja me famë ndërkombëtare, Dua Lipa gjatë festave të Nëntorit, u pasqyrua në mediat botërore. As mediat greke nuk mbetën pas, duke bërë një raportim të ‘thatë’, por disa ditë pas kësaj ngjarje të rëndësishme, i janë rikthyer për t’i bërë një analizë, nën syrin e tyre kritik dhe të veshur me paragjykime.
Pjesë nga media greke “Protothema”
Deri vonë, eksporti më i njohur i Shqipërisë ishin aktorët John dhe Jim Belushi. Pas vdekjes së parakohshme të vëllait të tij të madh nga droga në vitin 1982, komediani Jim shpesh i është referuar vendit të tij të origjinës.
Duke dëshmuar lidhjen e pathyeshme emocionale me të, ai merrte pjesë herë pas here në aktivitete të komunitetit shqiptaro-amerikan, kontribuoi në aktivitete bamirësie dhe u fotografua me Edi Ramën gjatë vizitës së tij në Tiranë.
Ndër të tjera, ai e ka përshkruar gjerësisht përvojën e tij si emigrant i gjeneratës së dytë: “Askush në lagjen tonë në Çikago nuk e njihte Shqipërinë dhe kjo më bëri të ndihesha si i huaj”. Që atëherë, shumëçka ka ndryshuar. Globalizimi e ka kthyer botën në një vend disi të unifikuar, amerikanët kanë treguar një interes rudimentar për çdo gjë që i kapërcen kufijtë e tyre territorialë dhe Dua Lipa është bërë një yll i klasit të parë i shtrirjes globale.
Por sa ka lidhje një këngëtare e re pop me vendin që ende po përpiqet të gjejë vendin e tij në tabelën botërore të shahut? Pavarësisht moshës së saj të re dhe faktit që ajo ka lindur dhe është rritur në Londër, ylli 27-vjeçar është kthyer në asin e komunikimit të Shqipërisë, duke shërbyer si një ambasadore ideale dhe praktikuese e diplomacisë kulturore. Ndryshe nga kolegia, këngëtarja Rita Ora, e cila edhe pse e lindur në Kosovë nga prindër shqiptarë, kur u transferua në Britaninë e Madhe dhe filloi karrierën e saj, shmangu zbulimin e vendit të origjinës. Në vend të kësaj, Lipa e bërtiti atë dhe nuk është ndalur.
Për këtë arsye, presidenti i Shqipërisë, Bairam Begai, i dha shtetësinë shqiptare, duke e falënderuar për kontributin e saj në përhapjen e reputacionit të shqiptarëve ndërkombëtarisht. “Është një gëzim i papërshkrueshëm”, është përgjigjur Lipa, e cila para kamerave ka bërë një foto pasaporte, ka dhënë shenjat e gishtave dhe ka firmosur një kërkesë për kartë identiteti.
Video dhe foto të ngjashme që shfaqin këngëtaren duke ngritur flamurin shqiptar e veshur me një fustan në ngjyrat e tij, u postuan në Instagramin e saj për kënaqësinë e 87.5 milionë ndjekësve të saj. Kështu janë edhe pamjet nga koncerti i fundit i turneut të saj botëror, i cili u zhvillua në sheshin qendror “Skënderbej” të Tiranës. “Në këtë mënyrë kam dashur të nderoj festën e Pavarësisë së vendit tim”. Kështu bënë mijëra emigrantë shqiptarë, duke vërshuar rrugët e Londrës dhe duke shkaktuar irritim tek shoferët që mbetën të bllokuar për orë të tëra në rrugë. Ata vazhdimisht u binin borive dhe mbanin flamurin shqiptar.
Nuk është hera e parë që Shqipëria është yll në rrjetet sociale të Lipës, e cila është rritur në përmasa në dy vitet e fundit krahas nisjes së karrierës së saj. Në të kaluarën ajo ka postuar një video në të cilën kërcente me një gotë në kokë nën tingujt e muzikës tradicionale shqiptare. “Më thuaj që je shqiptar pa më thënë se je shqiptar”, shkruhej në të.
Klipi ka mbledhur mbi shtatë milionë shikime. Kjo u pasua me foto të panumërta nga pushimet e saj në resortin turistik ‘Kep Merli’ në jug të Shqipërisë, ku ndodhen fshatrat greke. Përveç fotove mahnitëse, ajo u bëri thirrje ndjekësve të saj që të vizitojnë “një nga vendet më magjike në botë”.
Për një vend që ka qëndruar i shkëputur nga bota për afro 50 vjet, përpjekja e fundit për të përmirësuar imazhin e tij duke ndërtuar hotele luksoze dhe duke bërë reklama, kjo reklamë ishte jo vetëm e mirëpritur, por edhe e vlefshme. Të bollshme kanë qenë edhe fotografitë idilike të Lipës për “kulturën e paeksploruar të Kosovës”, siç e ka cilësuar me bujari. Madje, për promovimin e saj, ajo ka marrë titullin dhe medaljen e ambasadorit nga presidenti i Kosovës.
Disi, ajo dhe miqtë e saj të famshëm u shmangën destinacioneve të njohura turistike, duke zgjedhur Prishtinën dhe pjesët bregdetare të Shqipërisë për pushimet e tyre verore. Pak injorancë, pak pasion që padyshim ia ka bartur familja e saj, Lipa hoqi dorë nga plazhet, ushqimet tradicionale dhe rrugicat piktoreske të Prishtinës dhe u zhyt në thellësi. Nuk ka mbështetëse krahësh. Dhe pikërisht kështu ajo bëri një gabim që kërcënoi reputacionin e saj, pasi hashtag-u #cancelDuaLipa shumë shpejt vërshoi internetin.
Këngëtarja kishte postuar një pankartë që përshkruante një hartë ku Shqipëria dukej se zotëronte pjesë të Greqisë, Maqedonisë së Veriut, Malit të Zi, Serbisë dhe krahinës separatiste të Kosovës me fjalën greke të lashtë “autoktone”. Kjo nuk është diçka e re… Është ideja e njohur nacionaliste e “Shqipërisë së Madhe”, ide që promovon bashkimin e të gjitha trojeve ballkanike që nacionalizmi shqiptar i konsideron të tijat!
Ai flamur kishte bërë paraqitje edhe në vitin 2014, gjatë një ndeshje futbolli mes Shqipërisë dhe Serbisë, duke nxitur reagime. Pra, në momentin kur Dua Lipa po e vendoste me stil të studiuar në trojet shqiptare gjithë Epirin bashkë me Korfuzin, përdorte edhe një fjalë greke, prejardhjen e së cilës ndoshta nuk e dinte: au-toch-tho-nous. pra emigrantë vendas dhe jo pasardhës.
Më shumë në formën e një sulmi dhe më pak të një kërkim faljeje, ajo iu përgjigj reagimit, duke shprehur keqardhjen dhe zemërimin që komenti i saj ishte “keqinterpretuar qëllimisht”. Ajo u ankua, në fakt, se u ndesh me një reagim të furishëm “për idenë e një kulture autentike kosovare”. Askush nuk mund ta fajësojë atë për promovimin e identitetit të ri “kombëtar” kosovar, që historikisht ishte djepi i kombit serb dhe të cilin banorët shqiptarë të rajonit po përpiqen ta farkëtojnë prej vitesh. Megjithatë, kjo nuk justifikon hartat që përshkruajnë fanatizëm ekstrem kombëtar, si gjesti i shqiponjës që ajo ngarkoi gjithashtu në llogaritë e saj, i cili nga disa shihet si simbol i “Shqipërisë së Madhe”, një ideologji nacionaliste.
Lipa ka lindur në Londër në vitin 1995. Prindërit e saj kishin emigruar atje tre vjet më parë. Ata kishin lënë pas Prishtinën dhe një jetë, në të cilën edhe diçka si energjia elektrike konsiderohej luks. Infrastruktura joadekuate, edhe para luftës, papunësia e lartë, mundësitë minimale për avancim dhe izolimi i rajonit më të varfër të ish-Jugosllavisë shkaktuan një valë masive imigrimi.
Prindërit, Anesa dhe Dukageni, nuk kishin humor për të lënë pas atdheun e tyre. Prandaj ata kishin një rregull të pacenueshëm: në shtëpi flisnin vetëm shqip. “Shqipja ishte gjuha ime e parë, e flisja në shtëpi dhe anglishtja ishte gjuha ime në shkollë dhe ajo që flisja me miqtë e mi”. Në fakt, gjithçka ishte shqiptare në fëmijërinë e Lipës. “E gjithë familja jonë kishte mbetur në Kosovë. Zemra jonë kishte mbetur atje”.
Megjithatë, ajo ka përshkruar se gjatë luftës prindërit e saj kanë shmangur çdo përmendje të saj. Menjëherë pas luftës, gjyshi i saj nga babai ndërroi jetë. “Kufijtë ishin të mbyllur. Nuk mund të ktheheshim. Megjithatë, mendoj se ky ishte momenti kur prindërit e mi vendosën për kthimin tonë, sa herë që u bë e mundur”.
Lipa ishte 12 vjeçe kur shikonte në televizorin e një shtëpie fqinje të bashkatdhetarëve të saj Kosovën të shpallte pavarësinë e saj në shkurt të vitit 2008. “Më kujtohet kur pashë gëzimin e prindërve dhe të familjes sime dhe të gjithëve, dëgjova të gjithë qytetin të gjëmonte kur erdhi Dita e Pavarësisë”. Në të vërtetë, pak para se të fillonte vitin e parë të shkollës së mesme, familja u kthye në Prishtinë. Në fillim Dua ishte e emocionuar. “Po kthehesha në bazën time, në vendin ku i përkisja, në vendin ku emri im është i zakonshëm, vetë sjelljet dhe zakonet tona”. Në Prishtinë ajo u bë antropologe amatore e një kulture, pjesë e së cilës ishte tashmë. “Ishte periudha kur u politizova”, është shprehur ajo në një intervistë.
Ajo bëri miq dhe ishin ata që forcuan pikëpamjen e saj tashmë ekzistuese për gjërat. “Këto histori që më thanë mbeten me mua përgjithmonë”, tha ajo. Shikonte teksa adoleshentët në qytet dyndeshin në sheshin Nënë Tereza. Nga mesi i dekadës, disa biznesmenë e kuptuan se sjellja e artistëve ndërkombëtarë në vend mund ta siguronte botën se Kosova tani ishte e sigurt.
50 Cent u bë ylli i parë i madh që luajti në Stadiumin e Prishtinës në vitin 2007. Lipa shikoi një listë mjaft mbresëlënëse të reperëve amerikanë para se të mbushte 15 vjeç. Sipas saj, kjo përvojë ishte një realizim i hershëm se muzika vepron si një gjuhë universale. Pavarësisht gjithë kësaj, ajo luftoi në shkollë me gjuhën dhe në fund u pushtua nga nostalgjia për jetën e saj të mëparshme. Ajo u dha prindërve të saj një ultimatum: ose do të shkojmë në Londër së bashku ose vetëm.
Ishte periudha kur kishte vendosur tashmë të merrej me muzikë. Ajo ngarkoi video të këngëve të saj në YouTube. E para që shkroi, në verën e vitit 2013, në moshën 17-vjeçare, ishte “Më e nxehtë se ferri”. Ajo besonte se do të kishte më shumë mundësi në Mbretërinë e Bashkuar. Ambicia dhe vendosmëria e saj për të pasur sukses e tejkaloi dashurinë e deklaruar për atdheun e saj.
Ajo u kthye pa familjen, gati për një karrierë të shkëlqyer. Lëvizja e saj solo është bërë pjesë e historisë së saj të suksesit dhe me të drejtë! Gjithçka shkoi saktësisht siç kishte planifikuar. Ajo i dha vetes një vit pas mbarimit të shkollës së mesme për të gjetur përfaqësi. Lipa punonte si kamariere dhe me paratë që fitonte paguante produksionet e saj në kanalin e saj në YouTube me këngë cover.
Një mikeshë e familjes e ndihmoi të takohej me një avokate më të mirë, që sapo kishte rritur Lana Del Rey. Trajektorja e saj në rritje kishte filluar tashmë. Në vitin 2017, albumi i saj i parë ishte publikuar. Shitet si ëmbëlsira dhe në moshën 22-vjeçare, në vjeshtën e 2018-ës, ajo ishte artistja e parë e nominuar për pesë Brit Awards (çmimet e famshme të muzikës britanike).
Ishte i njëjti vit që ai këndoi në fillim të finales së Ligës së Kampionëve në Kiev. Në vitin 2019 erdhi konfirmimi absolut se ai ia doli. Ajo ishte e pranishme në pop, duke fituar një çmim Grammy si Artistja më e Mirë e Re. Në total, ka fituar tre çmime Grammy, tre Brit Awards, dy MTV EMA dhe një MTV VMA. Ajo punon me yjet më të mëdhenj në planet, si Elton John dhe Mick Jagger, Mark Ronson dhe Diplo, deri te Chris Martin dhe Andrea Bocelli i Coldplay.
Ajo është shpallur pasardhëse e Ser. Këngët e saj kanë pushtuar top listat botërore. Në mes të një pandemie, albumi i saj i dytë “Future Nostalgia” theu një rekord pas tjetrit në platformën e transmetimit Spotify, ku siguroi 150 milionë dëgjime brenda javës së parë të publikimit.
Arritjet artistike të Dua Lipës nuk janë vetëm të padiskutueshme. Ato janë gjithashtu të admirueshëm. Megjithatë, njohuritë e saj për marrëdhëniet ndërkombëtare vuajnë. Nga ana tjetër, mund të admirohet vetëm përkushtimi i saj ndaj një atdheu që nuk e ka njohur realisht. Është e qartë se ajo nuk do të lërë të pashfrytëzuar fuqinë dhe ndikimin global që ka, do të reklamojë vendin e saj në çdo cep të planetit. Por a mjafton ky pasion i tepruar rinor i saj për të justifikuar dhjamosjen e qëllimshme apo të paqëllimshme? Natyrisht jo, por në fund janë njerëzit që do ta gjykojnë atë. E vetmja gjë e sigurt është se Dua Lipa është tashmë një superarmë komunikimi për shqiptarët në fushën e diplomacisë kulturore./Liberale.al
