Economicus

LIBIRI I DITËS: "Kështu foli Zarathustra"/Një libër për të gjithë dhe për asnjë/Botimet: Pema

Shkruar nga Liberale
LIBIRI I DITËS: "Kështu foli Zarathustra"/Një

Friedrich Nietzsche ka qënë një ndër mendimtarët më subversiv dhe revolucionar në filozofinë perëndimore dhe “Kështu foli Zarathustra” mbetet vepra më e famshme dhe më me ndikim e tij. Përshkruan profetin antik persian Zarathustrën dhe zbritjen e tij nga vetmia në male për t'i treguar botës se Zoti ka vdekur dhe se mbinjeriu, rimishërimi njerëzor i hyjnores, është pasardhësi i tij. Me fuqinë që shndrit dhe poetikën madhështore, Niçe argumenton se kuptimi i jetës nuk duhet kërkuar në devocionet fetare a nënshtrimet përulëse por në forcën e jetës së plotfuqishme: pasionante, kaotike dhe të lirë.

 Kështu foli Zarathustra: Një libër për të gjithë dhe për asnjë (gjermanisht: Gjithashtu sprach Zarathustra: Ein Buch für Alle und Keinen), është një vepër e trillimeve filozofike e shkruar nga filozofi gjerman Friedrich Nietzsche midis 1883 dhe 1885. Protagonist është nominalisht Zoroastri historik.

Pjesa më e madhe e librit përbëhet nga fjalime të Zarathustras mbi një larmi temash, shumica e të cilave përfundojnë me refrenin, "Kështu foli Zarathustra". Personazhi i Zarathustras u shfaq për herë të parë në librin e mëparshëm të Niçes, “Dija Gazmore” i cili ngjan shumë me prologun e Zarathustras në “Kështu foli Zarathustra”.

Stili i Zarathustras ka lehtësuar ide të ndryshme dhe shpesh të papajtueshme rreth asaj që thotë Zarathustra. Shpjegimet dhe pretendimet e Zarathustras janë pothuajse gjithmonë analogjike dhe figurative. Edhe pse nuk ka konsensus se çfarë do të thotë Zarathustra kur flet, ka njëfarë konsensusi për atë që ai flet. Zarathustra trajton idetë për (Mbinjeriun), (vdekjen e Zotit), (vullnetin për pushtet) dhe (rikthimin e përjetshëm).

Nietzsche ka sugjeruar se Zarathustra e tij është një tragjedi, një parodi, një polemikë dhe kulmi i gjuhës gjermane. Ishte i preferuari i tij nga librat e tij. Megjithatë, ai ishte i vetëdijshëm se lexuesit mund të mos e kuptonin atë. Kjo është ndoshta arsyeja pse ai e ka nëntitulluar atë si një "Libër për të gjithë dhe për asnjë". Megjithatë, si me përmbajtjen në tërësi, ashtu edhe me nëntitullin që ka ky libër ka habitur shumë kritikë dhe nuk ka gjetur konsensus.

Temat dhe meritat e Zarathustrës diskutohen vazhdimisht. Megjithatë, kjo vepër ka qenë jashtëzakonisht me ndikim në aspekte të ndryshme të kulturës në përgjithësi.

Nietzsche ka thënë se ideja qendrore e Zarathustras është “rikthimi i përjetshëm”.

Ai ka thënë gjithashtu se kjo ide qendrore i ka lindur për herë të parë në gusht 1881: ai ishte pranë një "blloku piramidal guri" ndërsa po ecte nëpër pyll përgjatë brigjeve të liqenit Silvaplana në Engadinen e Epërme, dhe ai bëri një shënim të vogël ku thuhej "6000 këmbë përtej njeriut dhe kohës."

Disa javë pasi pati këtë ide, ai parafrazoi në një fletore diçka të shkruar nga Friedrich von Hellwald për Zarathustran. Kjo parafrazë u zhvillua në fillimin e Kështu foli Zarathustra.

Pak për autorin:

Nietzsche lindi në Bildungsbürgertum, në një lloj klase të mesme shumë të kultivuar në arsim. Në kohën kur ishte adoleshent, ai kishte shkruar muzikë dhe poezi.

Halla e tij Rosalie i dha atij një biografi të Alexander von Humboldt për ditëlindjen e tij të 15-të, dhe leximi i kësaj frymëzoi një dashuri për të mësuar. Shkollat që ndoqi, librat që lexoi dhe mjedisi i tij i përgjithshëm nxitën dhe ngulitën interesat e tij për tu kulturuar apo për ta ndëtuar veten e tij, ose një lloj vetë-zhvillimi si të themi, një koncept ky (për tu ndërtuar) të paktën tangjencial për shumë njerëz i përmendur tek Zarathustra, dhe ai punoi jashtëzakonisht shumë për meritat e tij. Ai u bë një filolog i shquar pothuajse rastësisht dhe hoqi dorë nga idetë e tij për të qenë artist. Si filolog ai u bë veçanërisht i ndjeshëm ndaj transmetimeve dhe modifikimeve të ideve, që ka rëndësi edhe për Zarathustran. Gjithsesi, mospëlqimi në rritje i Niçes ndaj filologjisë ishte i lidhur me shijen e tij në rritje ndaj filozofisë. Si student, kjo zgjedhë ishte puna e tij me Diogjen Laertin. Edhe me atë vepër ai kundërshtoi ashpër opinionin e marrë publik. Me punën e mëvonshme dhe siç duket filozofike ai vazhdoi të kundërshtonte opinionin e marrë. Librat e tij që çuan tek Zarathustra janë përshkruar si shkatërrim nihilist. Një shkatërrim i tillë nihilist i kombinuar me izolimin e tij në rritje dhe refuzimin e propozimeve të tij për martesë (për Lou Andreas-Salomé) e shkatërroi atë. Ndërsa punonte për Zarathustran, ai po ecte shumë.

Imazhet e shëtitjeve të tij përziheshin me dhimbjet e tij fizike, emocionale dhe intelektuale dhe dekadat e mëparshme të punës së palodhur. Dhe nga kjo situatë "shpërtheu" Kështu foli Zarathustra. /Liberale.al/

Liberale Newsroom

Poll
SHQIPENGLISH