Aktualitet

Konkurrencë dhe bashkëjetesë

Shkruar nga Liberale
Konkurrencë dhe bashkëjetesë

Carl Bildt

Këto janë kohë të vështira. Tensionet gjeopolitike po rriten, kryesisht – por jo ekskluzivisht – midis Kinës dhe Shteteve të Bashkuara. Megjithatë, në të njëjtën kohë, ekziston një nevojë e thellë për bashkëpunim gjithëpërfshirës global për të luftuar pandeminë dhe për të përmbushur kërcënimin e ndryshimeve klimatike. Mënyra se si fuqitë udhëheqëse i menaxhojnë këto kërkesa konkurruese do të përcaktojë kursin e zhvillimit global në vitet dhe dekadat në vijim.

Gjatë javëve të fundit, SHBA-ja dhe Kina janë përpjekur të vendosin disa parmakë për të parandaluar daljen jashtë kontrollit të tensioneve në rritje. Pas një takimi të fundit në Zvicër me homologun e tij kinez, Yang Jiechi, Këshilltari i Sigurisë Kombëtare i SHBA-së, Jake Sullivan, foli për nevojën e “konkurrencës së përgjegjshme” midis dy vendeve – një zgjedhje fjalësh që nuk e kemi dëgjuar më parë.

Por sado e mirëpritur të jetë kjo retorikë, realiteti është se SHBA-ja dhe Kina kanë ngecur në një rivalitet të thelluar. Vendimi i SHBA-së për të furnizuar Australinë me nëndetëse bërthamore – dorëzimi i të cilave nuk do të vijë për shumë vite – u përcaktua qëllimisht që të dukej si një lëvizje e madhe strategjike për të kundërshtuar zgjerimin detar kinez. Në mënyrë të ngjashme, në një takim dy-ditor në Pitsburg muajin e kaluar, zyrtarët e BE-së dhe SHBA-së përcaktuan një axhendë për bisedime të reja mbi tregtinë dhe teknologjinë, duke vënë theks të veçantë në nevojën për masa mbrojtëse kundër Kinës. Në Uashington, spekulimet në lidhje me një pushtim të mundshëm kinez të Tajvanit janë të shfrenuara dhe po sjellin vendime të shumta.

Një Kinë gjithnjë e më autoritare dhe e sigurt nuk është shqetësimi i vetëm gjeopolitik. Rusia, gjithashtu, paraqet një kërcënim revizionist, me presidentin Vladimir Putin që bën deklarata që sfidojnë hapur sovranitetin ukrainas dhe hedhin dyshime mbi dobinë e diplomacisë në trajtimin e luftës në rajonin e Donbasit të Ukrainës ose çështjet që rrjedhin nga aneksimi i Krimesë nga Rusia. Ashtu si shumë në SHBA shohin një lëvizje drejt luftës me Kinën për shkak të Tajvanit, shumë në Evropë shqetësohen për një përshkallëzim të ngjashëm me Rusinë në lidhje me Ukrainën.

Por nevoja për bashkëpunim për të përballuar sfida edhe më të mëdha duhet të jetë e qartë. Kur liderët botërorë të mblidhen në Romë në fund të këtij muaji për samitin e G20, ata do të duhet të përballen me faktin se ne e kemi bërë vetëm gjysmën e rrugës (në rastin më të mirë) në luftën tonë kundër pandemisë së COVID-19.

Në një samit të fundit të organizuar nga presidenti amerikan Joe Biden, përfaqësues nga më shumë se 100 qeveri, institucione ndërkombëtare, biznese dhe shoqëria civile u angazhuan të vaksinojnë “70% të popullsisë në çdo vend dhe kategori të ardhurash” deri në shtatorin e ardhshëm. Ky objektiv është ende shumë larg. Për momentin, afërsisht 37% e popullsisë globale është vaksinuar plotësisht dhe ekziston një pabarazi e dukshme dhe e rrezikshme midis vendeve me të ardhura të larta dhe të ulëta. Në fakt, vendet me të ardhura të larta kanë administruar 32 herë më shumë doza për banor sesa vendet me të ardhura të ulëta.

Besimi se askush nuk është i sigurt derisa të gjithë të jenë të sigurt është më i rëndësishëm se kurrë më parë. Nuk ka asnjë garanci që varianti Delta do të jetë mutacioni i fundit që do të shkaktojë valë të reja epidemike. Është njerëzimi përballë virusit. Ne kemi nevojë urgjente për të mobilizuar burime shtesë për të shpërndarë jo vetëm vaksinat, por edhe testet dhe trajtimet. Në këtë kontekst, kontributet e mundshme të Kinës nuk mund të shpërillen. Ajo prodhon më shumë vaksina se çdo vend tjetër dhe do të luajë një rol kyç në çdo strukturë të re globale që krijohet për të parandaluar ose luftuar virusët e ardhshëm (secili prej të cilave mund të jetë shumë më i rrezikshme sesa COVID-19).

Po kështu, kur liderët globalë të takohen për samitin e OKB-së për ndryshimet klimatike (COP26) në Glasgou muajin e ardhshëm, ata do të duhet të kompensojnë kohën e humbur. Një raport i fundit nga Agjencia Ndërkombëtare e Energjisë ofron një pamje alarmante në lidhje me punën që duhet bërë për të dekarbonizuar ekonominë. Këtë vit, do të shohim rritjen e dytë më të lartë të emetimeve të dioksidit të karbonit në histori, gjë e cila tregon se nuk ka progres drejt objektivit të emetimeve neto zero deri në vitin 2050. Edhe më keq akoma, premtimet aktuale të qeverive mbulojnë më pak se 20% të reduktimeve të nevojshme deri në vitin 2030 për të mbajtur ngrohjen globale brenda 1.5 ° Celsius nga temperatura mesatare para-industriale.

Të gjithë duhet të bëjnë më shumë, por pak aktorë janë aq të rëndësishëm sa Kina. Nëse nuk redukton varësinë e saj të madhe nga qymyri, objektivat globale do të mbeten të paarritshme. Njoftimi i fundit i Kinës se do t’i japë fund financimit jashtë saj të projekteve të qymyrit është shumë domethënës: vetëm kjo mund të zvogëlojë emetimet aq shumë saqë Bashkimi Evropian të arrijë në zero neto deri në vitin 2050. Por edhe atëherë, Kina dhe të gjithë të tjerët do të kenë më shumë për të bërë.

Ashtu si me pandeminë, ndryshimet klimatike e vendosin të gjithë njerëzimin në të njëjtën anë kundër një kërcënimi që shumë lehtë mund të dalë jashtë kontrollit. Tensionet e sotme gjeopolitike janë reale dhe çështjet si Tajvani dhe Ukraina nuk duhet të neglizhohen. Demokracitë kanë çdo arsye për të qëndruar së bashku kundër agresionit revizionist. Por pandemia dhe ndryshimet klimatike janë probleme që mund të trajtohen në mënyrë efektive vetëm nëse të gjithë angazhohen të punojnë së bashku. Arritja e këtij rezultati do të kërkojë mjeshtëri të vërtetë globale dhe progresi drejt tij duhet të jetë standardi kundër të cilit gjykohet diplomacia.

 

Liberale Newsroom

Poll
SHQIPENGLISH