Aktualitet

Cilat janë armët “bërthamore taktike" dhe a do t’i përdorë ato Rusia?

Shkruar nga Liberale

Që nga fillimi i pushtimit të Ukrainës, presidenti rus Vladimir Putin dhe anëtarë të tjerë të ndryshëm të regjimit të tij shpesh kanë kërcënuar me përdorim të arsenalit të tyre bërthamor nëse Perëndimi ndërhyn në operacionet ushtarake të Rusisë në Ukrainë.

Edhe këtë javë, në përgjigje të takimit në bazën ajrore gjermane Ramstein mes më shumë se 40 vendeve, duke përfshirë shumë anëtarë të NATO-s, ministri Jashtëm rus Sergei Lavrov akuzoi NATO-n, duke u shprehur në mënyrë të veçantë për “luftë bërthamore”.

Të nesërmen, nuk vonoi shumë dhe erdhi një koment nga vetë Putini, duke përsëritur një concept të shprehur tashmë në fillim të pushtimit: Nëse dikush synon të ndërhyjë nga jashtë, ai duhet ta dijë se përgjigja jonë ndaj kundërsulmeve do të jetë e shpejtë si rrufeja.

Kërcënimet e Lavrov dhe Putin, të cilat kanë vazhduar në formulime të ndryshme prej muajsh, kanë rihapur diskutimet mbi arsenalin ushtarak të Rusisë dhe në veçanti për mundësinë e përdorimit të armëve bërthamore nga forcat ruse në Ukrainë.

Ato që përmenden më shpesh janë të ashtuquajturat armë bërthamore “taktike”, të cilat kanë një fuqi dhe rreze më të ulët se bombat bërthamore tradicionale, të cilat në imagjinatën e zakonshme janë të afta të shkatërrojnë një qytet të tërë.

Arsenali bërthamor i Rusisë i është nënshtruar një procesi modernizimi që ka zgjatur mbi njëzet vjet. Buletini i Shkencëtarëve Atomik vlerëson se ushtria ruse ka aktualisht 4,477 koka bërthamore që mund të montohen si në raketa me rreze të gjatë, të mesme dhe të shkurtër.

Prej tyre, 1, 588 janë gati për t’u përdorur, të montuara në bazat e lëshimit tokësor, raketahedhës nëndetëse dhe bombardues ajror. Përveç raketave tradicionale balistike, Rusia ka gjithashtu raketa hipersonike, të cilat janë të afta të mbajnë koka bërthamore; forcat ruse përdoren disa nga këto raketa në fund të marsit në Ukrainë, por të papajisura me kokën bërthamore.

Në dhjetor 2021, ministry rus i Mbrojtjes Sergei Shoigu tha se gati 90 për qind e arsenalit bërthamor të Rusisë përbëhej nga armë moderne. Vitin e kaluar, arsyet e këtij modernizmi ishin përmbledhur nga Putini si më poshtë: Është absolutisht e papranueshme të qëndrosh në vend dhe të shikosh. Ndryshimet po ndodhin me një ritëm jashtëzakonisht të shpejtë sot dhe në fusha që janë vendimtare për ushtrinë. Nuk është një shpejtësi e Formula 1, por është një shpejtësi supersonike. Ju ndaloni për një sekondë dhe më pas e shikoni vetën mbrapa.

Megjithatë, për shkak të kërcënimeve të Putin dhe anëtarëve të tjerë të regjimit rus, që nga fillimi i pushtimit të Ukrainës është folur për mundësinë e një përshkallëzimi bërthamor dhe skenarët e mundshëm që lidhen me të. Shumica e analistëve vazhdojnë të besojnë se përdorimi i armëve bërthamore në Ukrainë nga Rusia nuk ka gjasa të paktën, por është ende një temë për të cilën vazhdon të flitet të paktën në kontekstin e analizës ushtarake, sepse, ndër të tjera, doktrina ushtarake e Rusisë parashikon përdorimin e armëve bërthamore, madje, në disa raste, edhe parandalimin e tyre.

Me “doktrinën ushtarake” nënkuptojmë kompleksin e analizave, studimeve dhe argumenteve të bëra nga njerëzit që merren me strategjinë ushtarake dhe politikën e një vendi dhe që përcaktojnë qëndrimin e atij shteti kur bëhet fjalë për qasjen ndaj luftës dhe mbrojtjes së tij. Studimi i “doktrinës ushtarake” të një vendi zakonisht nënkupton të kuptuarit nëse forcat e tij të armatosura janë më të prirura për të përdorur armë të caktuara se të tjerat, ose strategji të caktuara në vend të të tjerave.

Doktrina ushtarake e Rusisë, kur bëhet fjalë për një konfrontim me NATO-n, ndikohet nga fakti se ushtria ruse do të mposhtej shpejt nga forcat e NATO-s në një konflikt konvencional. Për këtë arsye, siç deklaroi Departamenti Amerikan i Shtetit në vitin 2018, “Strategjia dhe doktrina ruse thekson potencialin shtrëngues dhe përdorimin ushtarak të armëve bërthamore. Moska kërcënon dhe praktikon përdorimin parandalues të një force të kufizuar bërthamore, duke mbajtur pritshmërinë e gabuar se kërcënimet bërthamore ose përdorimi i kufizuar parandalues mund të paralizojë Shtetet e Bashkuara dhe NATO-n dhe kështu mund t’i japë fund një konflikti me kushte të favorshme për Rusinë.

Kur flasim për përdorim të kufizuar të armëve bërthamore, mbi të gjitha flasim për armë bërthamore “taktike” me një potencial të reduktuar shkatërrues dhe të përdorura për të arritur qëllime shumë specifike.

Sot, kokat bërthamore më të fuqishme, ato të përcaktuara si “strategjike” mund të lëshojnë një energji prej qindar kilotonesh (një kiloton është e barabartë me energjinë e shkaktuar nga shpërthimi i një mijë ton TNT) Armë të tilla të fuqishme do të shkaktonin dëme të paimagjinueshme dhe sipas të gjitha gjasave do të provokonin një përgjigje të ngjashme të Shteteve të Bashkuara; prandaj diskutimet kanë të bëjnë me kokat më pak të fuqishme, të përdorshme pikërisht në një çelës taktik.

Këto koka luftarake nuk do të përdoren për të arritur shkatërrimin maksimal, por oër të arritur objektiva taktike në shkallë më të vogël, të tilla si shkatërrimi i një kolone automjetesh të blinduara ose çaktivizimi i aeroplanmbajtësve të armikut. Këto janë objektiva për të cilat janë më të përshtatshme kokat bërthamore prej disa kilotonësh, të cilat për këtë arsye përgjithësisht përkufizohen si “armë taktike”.

Në stërvitjet e tyre ushtarake, forcat ruse shpesh simulojnë përdorimin e armëve bërthamore taktike, veçanërisht kohët e fundit simuluan një sulm bërthamor ndaj trupave amerikane në Poloni. Një tjetër skenar ky i mundshëm, ku sipas gjeneralit amerikan Philip Breedlove, i cili në konferenca të ndryshme ka hedhur hipotezën se Rusia mund të sulmonte një vendet baltike, duke goditur forcat e para të NATO-s, të cilat nga ana e tyre mund të kundërsulmonin duke përdorur një armë bërthamore taktike dhe duke përfituar më pas nga paraliza dhe tmerri i shkaktuar për të detyruar forcat ruse të negocionin një armëpushim që do ishte fitimprurës për perëndimin (megjithatë këtu po flasim për një simulim ushtarak dhe jo për skenarë realë).

Në çdo rast, përkufizimi më i përhapur që i atribuohet armëve bërthamore “taktike” është mjaft kompleks, veçanërisht pasi nuk ka dallim konvencional mes armëve “taktike” dhe “strategjike”. Siç shpjegoi Pavel Podvig, një studiues dhe analist në Institutin e Kërkimeve të OKB-së për Çarmatimin, dallimi nuk është aq në fuqinë e tyre sesa në qëllimet për të cilat ato përdoren.

Podvig jep shembullin e bombave të hedhura nga Shtetet e Bashkuara në Hiroshima dhe Nagasaki gjatë Luftës së Dytë Botërore; kokat e tyre kishin një fuqi relativisht të ulët, 15 dhe 20 kilotonë, kështu që sot ato mund të konsiderohen taktike. Por në atë rast ata padyshim kishin një rol strategjik, sepse, ishin vendimtare në shtypjen e rezistencës së Japonisë dhe fitimin e luftës.

Një varg bombarduesish rusë Tupolev Tu-95, i përdorur që nga vitet 1950 për mbajtjen dhe lëshimin e raketave bërthamore (Ëikimedia Commons)

Megjithëse përdorimi i armëve bërthamore nga Rusia në teorinë ushtarake është hulumtuar mirë dhe konsiderohet si një mundësi që nuk duhet nënvlerësuar, kjo nuk do të thotë se Rusia do të përdorë armë bërthamore në Ukrainë.

Sipas Podvig, në rastin e luftës në Ukrainë dallimet janë të paqarta dhe mbi të gjitha Rusia nuk do të kishte përparësi të veçanta në përdorimin e armëve bërthamore taktike: nuk ka kolona tankesh apo aeroplanmbajtëse për të shkatërruar. Do të kishte më shumë kuptim që Rusia të përdorte armë bërthamore në një kuptim strategjik, domethënë të detyronte ukrainasit të dorëzoheshin, por nuk merret si e mirëqenë se kjo do të ndodhë ose nga një vendim i tillë - shumë drastik - mund të përfitojë më pas Rusia ushtarakisht.

Shumica e analistëve besojnë se përdorimi i armëve bërthamore nga Rusia nuk ka gjasa të ndodhë, megjithëse nuk përjashtohet plotësisht si mundësi, pasi do ta çonte luftën në një nivel të ri , jo domosdoshmërisht të përshtatshëm për Rusinë.

"Kush do ishte ai person në botë që do të mbronte përdorimin e kokave bërthamore në Ukrainë?" shkroi Michael McFaul, një ekspert i marrëdhënieve ndërkombëtare dhe ish-ambasador i SHBA në Rusi.

“Pjesa më e madhe e botës nuk është pozicionuar qartësisht në këtë luftë, por ky qëndrim mund të ndryshojë, nëse Putin vendos të përdorë armë bërthamore”.

/Liberale.al/

 

Liberale Newsroom

Poll
SHQIPENGLISH