Aranit Muraçi
Reforma e pagave ka marrë dritën jeshile sot në Kuvend. Ligji për rritjen e pagave të funksionarëve të lartë u miratua me 95 pro, 3 kundër, 0 abstenim dhe 5 nuk morën pjesë në votim. Projektligjin e pagave, mes deputetëve që refuzuan të merrrnin pjesë në votim ishte edhe vetë kryeministri Edi Rama.
Me zbatimin e reformës, paga mesatare bruto pritet të arrijë në nivelin 900 euro gjatë vitit të ardhshëm. Ministrja nënvizoi se kjo është një rritje e konsiderueshme, nëse merret parasysh fakti që në vitin 2013 paga mesatare në administratën publike ishte 370 euro. Efekti financiar i reformës pas implementimit të saj është 39 miliardë lekë nominale (rreth 350 milionë euro)dhe janë mbi 130 mijë punonjës që do të përfitojnë në gjithë administratën publike, në nivel qendror dhe lokal.
Gjatë fjalës së saj, Ministrja risolli në vëmendje faktin se kur u bë ndërhyrja e parë në sistemin e pagave qeveria ndërhyri në ata sektorë që kishin më shumë nevojë, si shëndetësia apo arsimi. Si rezultat, ndër vite pagat e infermierëve janë rritur me 26 %, pagat e mjekëve me 22 %, ndërsa pagat e mësuesve në sistemin parauniversitar me 7 %.
Por në vend të “reformës së pagave” buxhetore, në një kohë kur bota po përjeton një nga krizat më të rënda të çmimeve në dekada, para se ligjvënësit të votonin për dyfishimin e pagave të tyre, duhet të kishin votuar për indeksimin e pagave për të gjithë punonjësit buxhetorë ose jo, aq sa ishte e mundur, duke nisur me ata të cilët i kanë të ardhurat më të ulëta, si dhe të kishin ligjëruar Minimumin Jetik, i cili nuk ekziston dhe as nuk matet në vendin tonë.
Kush përfiton nga Reforma e Pagave
E ashtuquajtura reformë e pagave do të japë efektin e saj më të madh te paga e funksionarëve të lartë dhe më pas në thuajse të gjitha kategoritë e tjera të Administratës. Me ndryshimet e fundit që iu bënë ligjit të pagave, deputetët përfituan rritjen më të madhe me 98%. Pas tyre vijnë ministrat me 82%. Rritje me 72% pësoi edhe kryeministri, Presidenti me 65%, kurse për punonjësit e tjerë të administratës do të ketë një rritje të përgjithshme nga 10-35 mijë lekë.
Për vitin 2022 do të ketë një rritje page prej 7% për mjekët e përgjithshëm, infermierët, mësuesit dhe punonjësit e sigurisë ku përfshihen policët, punonjësit e gardës, zjarrfikësit dhe forcat e armatosura. Nëse llogaritet efekti i inflacionit, as indeksimi i plotë i pagave nuk është arritur për punonjësit buxhetorë.
Rritja në vlerë përkthehet në 3.300 lekë për punonjësit e fushës së sigurisë. Për mësuesit rritja në vlerë përkthehet në 3.584 lekë, për mësuesit e shkollave të mesme rritja shkon deri në 3.843 dhe për drejtuesit e shkollave në 5.800 lekë. Rritja për mjekët specializantë është llogaritur në 50 mijë lekë, kurse për mjekët e familjes 15 mijë lekë.
Në një plan më afatgjatë, në arsim, mësuesit e shkollave 9 vjeçare do të kenë një pagë 95.550 lekë, mësuesit e shkollave të mesme do kenë një pagë 106 800 lekë. Pagat e mjekëve të përgjithshëm do të shkojnë në 131,672 lekë, për punonjësit e sigurisë 97,500 lekë dhe për infermierët do të shkojnë në 87.118 lekë. Sa i përket pensionistëve, që janë mbin 600 mijë dhe konsiderohen ndër shtresat më në nevojë, qeveria ka premtuar një indeksimin në muajin tetor të këtij viti.
Pse mungon Minimumi Jetik
Minimumi jetik tregon vlerën që i nevojitet një qytetari ose familjeje, për të kryer shpenzimet bazike në një muaj. Vende të ndryshme i kanë të ndryshme vlerat e minimumit jetik, bazuar kjo nga fuqia ekonomike dhe politikat sociale që ato ndjekin. Bashkimi Europian për të matur minimumin jetik përdor treguesin, “prag i rrezikut të varfërisë”. Pragu i rrezikut të varfërisë llogaritet në vlerën e 60 % të mesatares së të ardhurave të disponueshme të familjes. OKB ka vlerësuar në një raport pas pandemisë se një i tillë në Shqipëri është 43 për qind.
Shqipëria gjatë viteve të tranzicionit nuk i ka dhënë fuqi ligjore Minimumit Jetik. Nëse Minimumi Jetik do të pranohej me akt ligjor, shteti përmes skemave publike të mbrojtjes sociale do duhej të garantonte pensionistët dhe përfituesit e Ndihmës Sociale dhe Ekonomike me të ardhur mujore jo më pak se Minimumi Jetik. Në vendin tonë janë jo pak pensionistë kryesisht në fshat, që e kanë pensionin më të ulët se niveli Minimum Jetik i përllogaritur nga Eurostat për Shqipërinë. Po ashtu edhe përfituesit e ndihmës ekonomike, ku familjet shqiptare nuk përfitojnë në asnjë rast më shumë se 8.000 lekë.
Për sa i takon vendeve të BE-së, vendi me nivelin më të lartë të minimumit jetik për vitin 2021 është Luksemburgu, me 2,124 euro/muaj për individ. Vendi i dytë me kufirin më të lartë të minimumit jetik është Danimarka me vlerën 1,604 euro/muaj dhe më pas vijnë Holanda, Irlanda, Austria etj. Vendet e BE-së me vlerën më të ulët të minimumit jetik janë Rumania (242 euro/muaj), Bullgaria (258 euro/muaj), Hungaria (331 euro/muaj). Mesatarja e minimumit jetik për të gjitha vendet e BE-së të marra së bashku është 869 euro/muaj për vitin 2021.
Për sa i takon vendeve të Ballkanit Perëndimor, sipas Eurostat, për vitin 2020, vlerën e minimumit jetik më të lartë e ka Mali i Zi, me 196 euro/muaj për individ. Vendi i dytë me kufirin më të lartë e mban Serbia me 187 euro/muaj për individ, më pas vjen Maqedonia e Veriut me 149 euro/muaj për individ. Pastaj vjen Shqipëria me vlerën 126 euro të minimumit jetik ose të mbijetesës për individ. Ky tregues për 2020 përcakton se një shtetasi shqiptar rezident në Shqipëri përgjatë një muaji i nevojiten të paktën 126 euro/muaj për të plotësuar nevojat bazë të jetesës. Në këto kushte para se të miratohej reforma e pagave, deputetët e zgjedhur nga populli, do të duhet të ishin të shqetësuar së pari për atë që ende nuk është njohur ligjërisht: Minimumi Jetik.
/Liberale.al/
